Bókasafnið - 01.03.1991, Page 20

Sólveig Þorsteinsdóttir forstöðumaður, Bókasafni Landspítalans
Samstarf læknisfræðibókasafna
ar sem engin lög eru til um læknisfræðibókasöfn
hefur öll samvinna þeirra hingað til verið háð vilja og
áhuga starfsfólks safnanna og þeirra stofnana sem reka
þau. Þörfin fyrir samstarf hefur verið mikil. Heilbrigðis-
stéttir, sem söfnin þjóna, þurfa aðgang að miklu efni og
oftast fljótt. Til að bregðast við þessari þörf hefur verið
reynt að samnýta efniskost safnanna sem mest. Allur þessi
hraði hefur leitt til þess að söfnin hafa leitast við að skrá
efniskostinn sem best og samræmt sig í þeim efnum. Þau
hafa einnig sameinast um að nýta sér til fullnustu tækni
nútímans.
Upphaf samvinnu
Hornsteinn að góðri samvinnu var lagður af elstu lækn-
isfræðibókasöfnunum, safni Borgarspítalans (stofnað
1967) og safni Landspítalans (stofnað 1968). Höfðu þessi
söfn með sér samstarf á ýmsum sviðum sem söfnin, er á
eftir komu, tóku þátt í. Kristín H. Pétursdóttir, bóka-
safnsfræðingur, átti veg og vanda af skipulagningu Borg-
arspítalasafnsins. Bókasöfnin, sem á eftir komu, byggðu
öll á frumraun og reynslu bókasafnsins á Borgarspítalan-
um. Þessi söfn tóku upp sömu reglur og Borgarspítala-
safnið og má þar nefna að skrá safnkostinn og raða honum
upp á sama hátt. I flestum íslenskum söfnum er safnkost-
urinn flokkaður samkvæmt Dewey-kerfinu en það kerfi
hentar ekki fyrir læknisfræðibókasöfn og því varð Nat-
ional Library of Medicine (NLM) flokkunarkerfið fyrir
valinu. Bækurnar eru efnisskráðar samkvæmt Medical
Subject Headings (MeSH) frá National Library of
Medicine í Bandaríkjunum. Tímaritunum er raðað í staf-
rófsröð í hillur samkvæmt röðunarreglum frá National
Library of Medicine. Læknisfræðibókasafn Borgarspítal-
ans lagði grunninn að góðri samvinnu. Starfsmenn hinna
safnanna leituðu þangað eftir fræðslu og góðum ráðum og
var þeim vel sinnt.
Millisafnalán voru strax virkur þáttur í starfi þessara
safna, bæði innlend og erlend lán. Komið var á góðri
samvinnu við Norðurlöndin og þá einkum Svíþjóð og
British Lending Library (BLL) í Bretlandi. Þessi milli-
safnalán eru að langmestu leyti ljósritaðar tímaritsgreinar.
Til að auðvelda millisafnalán héldu Borgarspítalasafnið og
Landspítalasafnið spjaldskrá yfir erlend læknisfræðitíma-
rit sem til voru hér á landi, bæði á söfnum og í eigu
einstaklinga. Á þeim tíma var Samskrá um erlend tímarit
ekki farin að koma út. Samskráin, sem stuðst var við fyrir
Norðurlönd, var List BIO-MED.
Nútíminn
I dag eru starfandi 11 læknisfræðibókasöfn á landinu.
Öll starfa þau á Stór-Reykjavíkursvæðinu nema Læknis-
fræðibókasafn Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri. Söfn
þessi hafa myndað Samstarfshóp læknisfræðibókavarða
og starfar hann innan Félags bókavarða í rannsóknar-
bókasöfnum. Hópur þessi starfaði óformlega þar til árið
1985 að hann var stofnaður formlega. Kosinn er forsvars-
rnaður og ritari fyrir hópinn. Fundir eru haldnir tvisvar til
þrisvar á ári, á söfnunum til skiptis, til þess m.a. að kynn-
ast nýjungum í starfsemi. Eitt af helstu verkefnum hóps-
ins er að stuðla að góðri samvinnu og efla samskipti við
erlenda kollega. Hópurinn hefur stundum skipt með sér
verkum og unnið í minni hópum. Þessi verkefni hafa
meðal annars verið geymslumál, millisafnalán og tölvu-
mál.
Geymslumál
Fyrir all nokkrum árum komu söfnin sér saman um að
deila með sér geymsluskyldu eldri árganga nokkurra
tímarita og er svo enn. Um er að ræða tímarit sem fleiri en
eitt safn er áskrifandi að. Sérhvert safn ber ábyrgð á því að
varðveita ákveðin tímarit og þá geta hin söfnin með góðri
samvisku losað sig við eldri árganga. I flestum tilfellum er
miðað við að ritin séu eldri en 10 ára.
Fyrir u.þ.b. fimm árum var markvisst unnið að því að
koma upp sameiginlegu geymslusafni fyrir öll söfnin. Sú
hugmynd fékk góðan rneðbyr en því miður varð ekki úr
að samvinna tækist um það mál.
Uppbygging safnkosts
Söfnin hafa ætíð til hliðsjónar tímaritaeign hinna safn-
anna þegar nýtt tímarit er tekið í áskrift. Ef eitt safnanna
hefur þegar tekið tímaritið í áskrift er reynt að samnýta þá
áskrift t.d. með því að fá send efnisyfirlit úr viðkomandi
tímariti.
Millisatnalán
Söfnin hafa góða samvinnu hvað varðar millisafnalán.
Sérstaða læknisfræðibókasafnanna kemur vel fram í
könnunum sem gerðar hafa verið um millisafnalán hér á
landi og eru millisafnalánin hvergi eins mikil og hjá þess-
um söfnum. Nokkur þúsund greina fara á milli þeirra á ári
hverju. Samkomulag er um að láta þessa þjónustu ganga
fljótt fyrir sig og afgreiða beiðnir samdægurs ef kostur er.
Greinarnar eru boðsendar á Reykjavíkursvæðinu og eru
að jafnaði farnar tvær ferðir á dag með sendingar á milli
sjúkrahúsanna. Millisafnalánin ganga því mjög greiðlega.
Ef mikið liggur við eru greinar sendar með telefaxi.
Millisafnalán hafa alla tíð verið ókeypis milli læknis-
fræðibókasafna en í samræmi við stefnu Ríkisspítala var
bókasafni Landspítalans gert að verðleggja og rukka fyrir
alla sína þjónustu, og þar á meðal millisafnalán, árið 1990.
Er þessi ráðstöfun tímafrek og varpaði nokkrum skugga á
þá góðu samvinnu sem verið hefur á milli læknisfræði-
bókasafnanna. I kjölfar þessa fóru önnur söfn einnig að
rukka Landspítalann.
Upplýsingaleitir
Upplýsingaleitir eru stór þáttur í starfsemi safnanna og
hafa söfnin haft með sér samvinnu hvað varðar upplýs-
ingaleitir í tölvu. Bókasafn Landspítalans hóf upplýsinga-
20
BÓKASAFNIÐ