Dagblaðið Vísir - DV - 14.07.1983, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR14. JULl 1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Örtölvutækni og rafeindaiðnaður Japana vekur mikinn áhuga bæði samkeppnisaOila þar eystra og stórveldanna i vestri oa austri.
\
Japan þykir
Paradís
njósnaranna
— og þar eru væg viðurlög við njósnum
*—.
Þaö var ekki hávaðinn yfir því þeg-
ar rússneski diplómatinn Archadii
Vinogradov kom til Japan einn
ágústdag áriö 1980. Þegar þessi 41
árs gamli diplómat fór þaðan á
dögunum, meö áætlunarflugi til
Moskvu, var því engu meiri gaumur
gefinn. Var ekki stafkrók um þaö aö
finna í blöðunum japönsku aö hann
hafði veriö lýstur „persona non
grata”, sem er diplómatamál yfir
óæskilegar pérsónur.
Þetta var þó í fyrsta sinn, síðan á
stríðsárunum, aö Japanstjóm greip
til þessa bragös. En fjórum dögum
eftir brottför Rússans kvisaðist
málið út og að nýju var byrjað að
kyrja sönginn um „Japan, paradis
njósnaranna”.
Vœg viðurlög
Tilefni þessa umtals um Japan er
ekki sá fjöldi sovéskra iðnaðarnjósn-
ara sem þar hafa verið staðnir að
verki. Það er meira hitt að þar eru
engin lög sem banna njósnir. Þau
einu lög sem um slíkt gilda em frá
1954 og eru leifar af hemámi Banda-
ríkjamanna. Samkvæmt þeim
varðar það allt að tiu ára fangelsi að
láta í té leyndarmálsstimplaðar
upplýsingar varðandi Bandaríkja-
her í Japan. — En borgarar, sem
ljóstra upp mikilvægum japönskum
leyndarmálum, verða ekki dæmdir í
meira en eins árs fangelsi og þá fyrir
þjófnað.
Stjórnarskrá Japans leyfir ekki að
þar sé stofnaöur her, né heldur að
hreppapólitikin sé rekin með vopna-
braki. Japanir eiga sitt varnarlið, en
út á við og opinberlega heitir það
ekki her — vegna stjórnarskrár-
innar. Þó er þaö nógu f jölmennt lið til
þess að í því séu 250 þúsund foringj-
ar. En þeir teljast sem sé aðeins
opinberir starfsmenn.
Auðvitað er þá ekki unnt að ljóstra
upp neinum hemaðarleyndarmálum
þegar enginn er herinn. Því var það
að þegar Yukihisa Miyanaga, einn
yfirmanna þessa hulduhers, var
dæmdur 1980 fyrir að hafa selt Sovét-
mönnum leyndarmál gegn beinhörð-
um peningum var hann dæmdur í
hámarksrefsinguna eins árs fangelsi
fyrir þjófnaö á skjölum rikisins.
Hjálparkokkar hans tveir fengu átta
mánuði hvor. Víða í réttarríkjum
vesturheims hefðu þessi afbrot varð-
aö h'fstíðarfangelsi. Til eru þau lönd
þar sem Yukihisa hefði sjálfkrafa
veriö dæmdur til dauða.
Málglaðir
fiskimenn
Yukihisa er fjarri því að vera
nokkurt einsdæmi í Japan. Það er
oröinn langur hstinn og breiður yfir
njósnamálin sem uppvíst hefur orðið
um. Þá er það einnig á allra vitorði
aö meöal fiskimanna á Hokkaido,
sem er nyrst stærri eyja Japans, við-
gengst að makka við Sovétmenn. 1
skiptum fyrir upplýsingar um
varnarlið Japans, hægriflokka og
samtök, sem stefna að því að fá
Sovétmenn til að skila aftur eyja-
klösunum fjórum er þeir hafa her-
setið síðan í heimsstyrjöldinni, fá
þessir málglöðu fiskimenn aðgang
að fengsælum fiskimiöum á yfirráða-
svæði Rússa. Það getur gefið sjöfalt
hærri aflahlut.
Lögregluyfirvöld á Hokkaido hafa
grun um aðhartnær fjörutíu fiskibát-
ar séu gerðir þannig út á Rússann, á
meðan þeir hafi verið aðeins tuttugu
fyrir þrem árum. Þama er eftir mik-
ilh veiði að slægjast en viðurlögin
ekki nema eins árs fangelsi eöa sekt-
ir fyrir brot á tollalögum, vegabréfs-
lögum eöa einhverjum ámóta lítil-
vægum formsatriðum.
I apríl 1980, þegar frjálsiyndir
demókratar voru í stjórn, komu
fram tillögur um að herða lögin varð-
andi slíka óleyfilega upplýsingamiðl-
un. Tilefnið var atferii fiskimann-
anna og mál Yukihisa. Dómsmála-
ráðuneytið hefur ekki sýnt því mik-
inn áhuga.
Rafeindatæknin
eftirsóknarverð
Þær hafa þó færst aftur ofar á
bauginn vegna Vinogradovs-málsins
og þó aöallega vegna uppljóstrana
sovésks flóttamanns, „blaðamanns-
ins” Levchenko. Það er ekki einvörð-
ungu varnarliöiö sem liggur undir
njósnum í Japan. Rafeindaiðnaður-
inn er sá þróaðasti í heimi og er stöð-
ugur skotspónn iðnaðarnjósnara.
Sovétmenn eru sagðir tíu árum á eft-
ir Japönum í þróun rafeindatækn-
innar og þeim iðnaði öhum sem Jap-
anir hafa byggt upp í samstarfi við
bandaríska tækni.
Eftir innrásina í Afganistan settu
Bandaríkin bann á sölu tækni-
þekkingar til Sovétríkjanna og
neyddu þau til þess að viða hana að
sér eftir öðrum leiðum en frjálsum
kaupum á opnum markaði. Þeir hafa
gripið tU neyðarúrræöa sem speglast
meðal annars í því að á þessu ári
hafa frönsk yfirvöld visað úr landi 47
sovéskum „diplómötum” og „blaða-
mönnum”. Nokkrir hafa verið reknir
frá Danmörku, Spáni, Bretlandi,
Sviss og Bandarík junum.
Venjulega aðferðin er sú að sett er
á laggimar draugafyrirtæki sem
starfar undir nafni annars ríkis og
kaupir þekkingu og tækjakost sem er
á bannlista Reaganstjórnarinnar.
Þann háttinn höfðu þeir Vinogradov
og félagar á hlutunum. — Einfaldast
er þó að kaupa undir borðið í Akiha-
bara, aðal rafeinda- og rafmagns-
verslanahverfi Tokyo, þessa eftir-
sóknarverðu hluti. Gegn valútu er
barnaleikur að komast yfir bann-
vaminginn og enn auðveldara að
koma honum úr landi. Sendiherrann
getur komið hlutunum í diplómata-
póstinn, sem aldrei er skoðaður, og
skjöl og smáhluti geta diplómata-
sendiboðar borið í skjalatöskum sín-
um.
Eins og gráir kettir
örtölvuframleiðsla Japans er
mestmegnis ætluð til borgaralegra
þarfa en einhver dæmi eru þess að
fundist hafi í sovéskum eldflaugum
japönsk tæki.
Auövitað sækja iðnaöarnjósnarar
að Japan víðar frá en rétt aðeins
Austur-Evrópu. Það eru til dæmis
samkeppnisaðilarnir í Suður-Kóreu,
Taiwan, Hong Kong og Singapore og
teljast verður ólíklegt að Banda-
ríkjamenn haldi algjörlega að sér
höndum. Þar á ofan bætist svo hitt að
fjöldi Kóreumanna, frá bæði Noröur-
og Suður-Kóreu, er eins og gráir
kettir njósnandi hvorir um aðra.
Kveður svo rammt að því síðasta að í
Japan ætla menn að leyniþjónustur
Kóreuríkjanna beggja séu jafn-
atkvæðamiklar og hinna allra til
samans.
Enginn gengur þess dulinn að CIA,
leyniþjónusta Bandaríkjanna, hefur
einnig sína fálmara úti i Japan.
Þeim leikur mestur hugur á upplýs-
ingum úr innsta hring stjórnarand-
stöðunnar.
Leyniþjónusta Japans
Ekki má gleyma svo leyniþjónustu
Japana sjálfra þótt hún veröi aö telj-
ast dvergvaxin í samanburði við
hinar. Hún heitir fullu nafni Koan
Chosa-Cho (kennd við skrifstofu
öryggismálarannsókna) og ku hafa á
sínum snærum um tvö þúsund
manns á launum. Þess gætir lítið
hvort hún starfar eitthvað í ná-
grannaríkjunum en hitt er opinbert
leyndarmál að hún hefur aöallega
með höndum eftirlit með ýmsum
þegnum Japans, eins og öfgasamtök-
um ýmiskonar, löglegum og ólögleg-
um. Þar eru kommúnistahópar,
stúdentafélög og verkalýðsfélög
ofarlega á listanum og áður fyrr
hryðjuverkamenn Rauða hersins. Og
raunar fara þeir heldur ekki dult
með áhuga sinn á þeim 650 þúsund
Kóreubúum sem eru í Japan.
Seinni árin hefur KOAN legið undir
gagnrýni fyrir spillingu og mútu-
hneyksli.
Víða leyniþræðir
Það er ekki ljóst aö hve miklu leyti
250 þúsund manna lögregla Japans
er leyniþjónustunni til reiðu. Það er
leyndarmál að hve miklu leyti fjár-
veitingar til lögreglunnar renna til
leyniþjónustunnar og einhvers
laumuspils. Vitað er samt að það er
náið samstarf milli Ieyniþjónustunn-
ar og fjölda einkastofhana og hálf-
opinberra, Það hefur kvisast að
stöku vísindamenn japanskir
þiggja drjúgar greiðslur eftir utan-
landsferðir til þess að skrifa óopin-
berar skýrslur um ástandið í þeim
löndum sem þeir heimsóttu.
Ekki má vanmeta starfsemi
JETRO sem er útflutningsráö Jap-
ans. Markmið þess er auðvitað að
auka hlutdeild japansks söluvam-
ings á erlendum mörkuöum og viðar
það að sér ýmsum upplýsingum í því
skyni í mörgum löndum. Það hefur
skrifstofur á rúmlega áttatíu stöðum
í nær sextíu löndum og hefur
stundum verið kallað „CIÁ Japans”.
Þótt JETRO stundi kannski ekki
beinlínis njósnir sem slikar þá er hitt
augljóst mál að leyniþjónusta Jap-
ans hefur örugglega greiðan aðgang
að öllum upplýsingum sem safnast á
hendur ráðinu.