Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.1985, Síða 20

20
DV. MÁNUDAGUR 25. MARS1985.
Rektorskjör í Háskóla íslands
Senn líður aö rektorskjciri í Háskóla Islands. Hiö eigin-
lega rektorskjör fer fram þann 2. apríl nk. en þegar
hefur fariö fram prófkjör.
Páll Skúlason, prófessor í heimspekideild, varö í efsta
sæti meö 30,6% atkvæöa í prófkjörum en næstur honum
kom Sigmundur Guðbjarnason, prófessor í efnafræði,
með 30,5%. Líklega mun slagurinn þann 2. apríl standa á
milli þeirra tveggja.
DV fór og hitti báöa mennina aö máli fyrir skömmu og
spur ði þá álits á ýmsum málef num Háskólans. -EH.
Páll Skúlason, prófessor í heimspekideild:
„Háskólinn er
mér hugsjón”
Við litum inn hjá Páli Skúlasyni,
prófessor i heimspekideild, í aöal-
bygfíingu Uáskólans. ,,Við skulum
skreppa niöur í fundarsalinn. Það er
svo óskaplegt plássleysi hérna að ég
verð að lána skrifstofuna mina,"
sagði Páll brosandi og við komum
okkur þægilega fyrir á fyrstu hæö-
inni.
— Hver eru helstu stefnumál þin
varöandistjómun fiáskólans?
,,Það verður aö breyta stjóm
Háskólans. Breytingar eiga fyrst og
fremst aö miöa aö því að gera st jórn-
sýsluna skilvirkari, tryggja vald-
dreifingu og auka áhrif háskóla-
þegna almennt á stjórn og ákvörð-
unartöku í skólanum.
Háskólinn er samfélag fræöi-
manna, nemenda og starfsliðs sem
stefnir að ákveðnum markmiöum.
Rektor er leiötogi og fulltrúi þessa
samfélags og á að berjast fyrir hags-
munum þess sem einnar heildar.
A það ber að leggja höfuðáherslu
að rektor er lýðræðislega kjörinn til
aö tryggja sjálfstæði Háskólans.
Hann á að vera sameiningarafl inn á
við og saineiningartákn út á við. TQ
þess að hann geti gefið sig óskiptur
að þessum meginhlutverkuin á hann
hvorki aö sitja í nefndum Háskólans
né í nefndum utan skólans.
Háskólaráð á ekki að fjalla um
hvers konar mál, heldur einungis
þau mikilvægustu. Háskólaráð á
fyrst og fremst að vera stefnumark-
andi um sameiginleg málefni
Háskólans og hafa eftirlit með starfi
deilda, æðstu framkvæmdastjórnar
og starfsliðs við stjórnsýslu.”
— Hver er þín afstaða til óska sem
fram hafa komið um nýjar náms-
brautir s.s. í útgeröarfræöum og f isk-
eldi?
Háskólinn á að leggja á ráðin með
nýjar námsbrautir í samvinnu viö
sérskólana sem eru til i landinu, t.d.
Fiskvinnsluskólann og Tækniskól-
ann.
Háskólinn á að leggja þeim lið í
mótun á nýjum greinum. Sérþekking
og kunnátta, sem er til staðar í Há-
skólanum, á að geta nýst í þessum
skólum. Ég held að það sé ekki rétt
að allt nýtt, sem kemur fram, eigi
endilega að vera í Háskólanum.”
— Hvað viltu segja um það sem
haldið var fram nýlega aö 75%
háskólanema stefndu aö því aö vinna
hjá hinu opinbera að námi loknu?
„Þetta er að breytast. Það er vax-
andi skilningur á gildi háskóla-
menntunar í atvinnulífinu og sam-
vinna að hefjast á milli háskólafólks
og ýmissa aöila á vinnumarkaði. Há-
skólinn þarf aö kynna starfsemi sína
skipulega og vera miklu opnari
gagnvart almenningi. Hann þarf að
vera meira en hús sem fólk ekur
fram hjá, en það er hann óneitanlega
fyrirmarga.”
— Hvar er þín afstaða til fjölda-
takmarkana í Háskóla Islands?
„Fjöldatakmarkanir er mál sem
brennur .á mörgum. Umræöan um
þær hefur veriö í sjálfheldu alltof
lengi. Annars vegar er það réttlætis-
mál að fólk fái að læra það sem
hugur þess stendur til. Hins vegar er
það staðreynd aö í örfáum greinum
er ekki unnt að veita nema takmörk-
uðum fjölda nemenda viðunandi
kennslu vegna aðbúnaðar og
aðstæðna.
Lögum samkvæmt á Háskólinn að
vera öllum opinn sem æskja inn-
göngu og til þess teljast hæfir. Þessi
meginregla á því að njóta fullrar
viöurkenningar og virðingar. Eina
leiðin til þess að það takist er sú að
endurskoða námsfyrirkomulagið á
fyrstu námsárum stúdenta. Þetta
Sigmundur Gudbjarnason, prófessor í efnafræði:
„Nóg komið
af svartsýni
og úrtölunT
Við hittum Sigmund Guðbjama-
son, prófessor í efnafræði, að máli í
byggingu verkfræöi-, og raunvís-
indadeildar. Inni á skrifstofunni sit-
ur Sigmundur viö skrifborðið, ein-
beittur á svipinn, og býöur blaða-
mann DV velkominn. Á borðinu fyrir
framan hann eru hlaðar af pappírum
og skjölum en öllu afar snyrtilega
fyrirkomiö.
—Hver eru helstu stefnumál þín
varðandi stjórnun Háskólans?
„Stjórnunarhættir breytast og aö-
lagast aðstæðum á hverjumtíma. Vil
ég einkum nefna tvennt í þessu sam-
bandi. I fyrsta lagi er aukin vald-
dreifing tímabær, þ.e. efla þarf sjálf-
stjóm og ábyrgð deilda. Hver deild
hefur sjálfstæði í kennslumálum en
finna verður viðunandi leiðir til að
gera deildir sjálfstæðari á öömm
sviðum, m.a. á sviöi fjármála, ráð-
s'öfun fjár og ábyrgð á þeim ráð-
.úöfunum.
I öðm lagi er aukin verkaskipting
nauðsynleg og er timabært að fjölga
vinnunefndum háskólaráðs. Auk
fjármála- og byggingarnefndar,
sem nú eru starfandi, væri æskilegt
að skipa þrjár nýjar nefndir,vísinda-
nefnd, kennslumálanefnd og þró-
unarnefnd og fela þeim ýmsa mikil-
vægamálaflokka.
Að auki væri eðlilegt að skipa
verkefnanefndir, ef þurfa þykir, til
að sinna sérhæfðari verkefnum.”
—Hver er þín afstaða til óska sem
fram hafa komið um nýjar náms-
brautir s.s. í útgerðarfræðum og fisk-
eldi?
„Oskir um nýjar námsbrautir
endurspegla viðhorfin á hverjum
tíma. Oft kemur frumkvæðiö að
utan, frá atvinnulifinu, eða að innan, ,
frá starfsmönnum Háskólans. Á sið-
ustu 15 árum hefur verið ör uppbygg-
ing í Háskóla Islands. Má hér nefna
verkfræði- og raunvísindadeild,
félagsvísindadeild og nýjar náms-
brautir í öðrum greinum. Það vantar
bæði aðstööu og starfslið til að sinna
þeim verkefnum sem þegar liggja
fýrir. Uppbyggingin hefur verið erfið
vegna þess að hún krefst mannafla,
húsnæðis og annarrar aðstöðu s.s.
tækjabúnaðar. Á meðan við höfum
ófuUnægjandi aðstöðu til að sinna
þeim verkefnum sem fyrir eru höf-
um við verið tregir til að bæta við
okkur nýjum greinum nema til komi
meiri stuðningur frá hinu opinbera
en verið hefur á síðustu árum.”
— Hvað vilt þú segja um þaö sem
haldið var fram nýlega að 75% há-
skólanema stefndu að því að vinna
hjá hinu opinbera aö námi loknu?
„Það kom ljóslega fram á ráð-
stefnu sem haldin var á vegum At-
vinnumálanefndar Reykjavíkur og
Háskóla Islands í Borgartúni um hdg-
ina aö mikill áhugi er meðal ungs
fólks á atvinnurekstri. Ég er bjart-
sýnn og tel að þetta unga og vel-
menntaða fólk hafi áhuga á að stefna
að sjálfstæðum atvinnurekstri þrátt
fyrir aö mörg ljón séu á veginum. Ég
veit ekki hvernig þessi ályktun er
dregin aö svo margir hyggist starfa
verða deildir að gera í samvinnu og
njóta til þess fulls stuðnings fram-
kvæmdastjómar Háskólans. Sér-
staklega ber að kanna kosti þess að
móta nýjar námsbrautir á fyrstu
námsárum og uppfylla þannig betur
ólíkar þarfir nemenda.”
— Hvemig hefur Háskólanum
gengiö aö kljást við fjárveitinga-
valdið aö þínum dómi og hvað mætti
fara betur?
„Staða Háskólans gagnvart fjár-
veitingavaldinu hefur ekki verið
nægilega sterk. Meginskýringin er
sú að okkur hefur ekki tekist að sann-
færa stjómvöld um að það sé þjóð-
hagslega æskilegt, hagkvæmt og
nauðsynlegt að veita meira fé til Há-
skólans. Margir ráðamenn era
sinnulausir um hag Háskólans og
sumir virðast sjá ofsjónum yfir f jölg-
un nemenda og auknum kostnaöi við
rekstur skólans, og trúa því í blindni
að hann sé orðinn alltof viöamikill og
i þann mund að unga út langskóla-
gengnum atvinnuleysingjum.
Það er gegn hleypidómum og
sleggjudómum af þessu tagi sem
stjóm Háskólans og háskólafólk aUt
veröur að berjast. Þaö tekst aldrei
að fó viöunandi fjárveitingar til Há-
skólans nema okkur takist að sann-
færa stjórnvöld og almenning um aö
þjóðin komist ekki af nema við
eigum öflugan Háskóla.
Nú höfum viö Islendingar öU efni
til Jjess að eiga góðan Háskóla, þótt
lítUl sé. Viö eigum marga ágæta
vísinda- og fræðimenn, áhugasama
og góöa nemendur og skUningur al-
mennings á gUdi þekkingar og á
mikilvægi þess sem gert er í Háskól-
anumfervaxandi.
HáskóUnn er mér hugsjón. Hann er
ekki venjulegt fyrirtæki heldur á
hann að vera uppspretta hugmynda
sem móta íslenska menningu og
athafnalíf. Um leið og ég segi þetta
hlýt ég að kannast við að HáskóUnn
er ekki enn orðinn það afl í íslensku
mannlífi sem hann veröur að vera ef
hann á að þjóna hlutverki sínu og
þjóðinaðlifa.” .
-EH.
fyrir hið opinbera að námi loknu en
þessi ráðstefna sem ég talaði um var
ágæt ábending um að þessu væri
öðruvísi farið.”
—Hver er þrn afstaða til fjöldatak-
markana í Háskóla Islands?
„Ég tel að sérhver stúdent eigi aö
fá að stunda það nám sem hugur
hans stendur tU og hann hefur hæfi-
leika til að leysa af hendi á viðunandi
hátt. Takmörkun fjölda nemenda í
vissa námsgrein getur verið nauð-
synleg ef aðstaöa til starfsþjálfunar
er takmörkuð. Þegar verið er að
mennta og þjálfa nemendur tU starfa
í mjög sérhæfðri grein getur aðstaða
til verklegrar þjálfunar verið tak-
markandi þáttur. Fjöldatakmörkun
er óæskUeg en samt óhjákvæmUeg
og nauðsyn í slíkum tUfeUum.”
—Hvemig hefur Háskólanum
gengiö að kljást við fjárveitingavald-
ið aö þínum dómi og hvað mætti fara
betur?
„Staða skólans gagnvart fjárveit-
ingavaldinu er og verður erfiö og
vart þess að vænta að öUum þörfum
veröi fullnægt. Við kvörtum undan
ófullnægjandi f járveitingum og ófag-
mannlegum vinnubrögöum fjárveit-
ingavaldsins og bendum á skUnings-
leysi stjómvalda. Þetta er að hluta
sök okkar sjálfra. Við höfum í raun
vanrækt að kynna starfsemi okkar á
viðunandi hátt. Við verðum aö
standa betur aö verki og finna
áhrifameiri leiðir tU aö sýna og
sanna almenningi, stjórnsýslumönn-
um og stjórnmálamönnum að fjár-
veitingar tU menntunar og rann-
sókna eru í raun fjárfesting í fram-
tíðinni. Styrkur þjóða liggur í vel
menntuðu fólki og í hæfdeika og að-
stöðu tU aö nýta þekkingu. Versnandi
efnahagur veldur samdrætti í vísind-
um og tækni, en einmitt sú starfsemi
getur örvað atvinnulífið og efnahags-
ástandiö þegar tU lengri tíma er litið.
Við verðum sjálf að hafa meira
frumkvæði og veita skattgreiöendum
og stjómvöldum aukna hlutdeild og
þátttöku í viðfangsefnum okkar.
Ýmsar hugmyndir og leiöir viö
fjárlagagerð hafa verið ræddar, t.d.
að miða fjárveitingar tU kennslu við
nemendafjölda, miða fjárveitingar
tU rannsókna viö kennarafjölda en
veita það fé á verkefnagrundvelli, og
miða fjárveitingar tU framkvæmda
við nemenda- og kennarafjölda. I
skýrslu Þróunarnefndar Háskóla Is-
lands eru athygUsverðar hugmyndir
sem þarf að kanna frekar.
Það er komið nóg af svartsýni og
úrtölum. Við eigum aö vera jákvæð
og bjartsýn, en að sjálfsögðu eigum
við líka aö vera raunsæ. ’ ’
—EH.