Dagblaðið Vísir - DV - 22.04.1987, Blaðsíða 18

18
MIÐVIKUDAGUR 22. APRÍL 1987.
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð í lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Alvörumálin gleymast
í þeirri kosningabaráttu, sem nú er háð, hafa stjórn-
arflokkarnir lagt áherslu á festu og stöðugleika og
minnt á að ríkisstjórnin og flokkarnir, sem að henni
hafa staðið, séu á réttri leið. Verðbólgan hefur snar-
lækkað, viðskiptahalli og erlendar skuldir hafa færst
til betri vegar. Með réttu má taka undir og fullyrða að
efnahagsbatinn sé skrautfjöðrin í hatti stjórnarflokk-
anna. I raun og veru á kosningaslagurinn að snúast
um það meginatriði í íslenskum þjóðmálum hvort halda
eigi áfram á sömu braut í efnahags- og atvinnumálum.
Hins vegar hafa nýir flokkar og óvæntar uppákomur
gjörbreytt vígstöðu flokkanna, jafnt þeirra sem í stjórn
eru og hinna sem skipa stjórnarandstöðuna. í öllu því
fjaðrafoki hafa kjósendur misst sjónar á aðalatriðum
þessara kosninga, efnahagsmálunum. Athyglin hefur
beinst að öðru. Menn hafa dundað sér við að rífast um
keisarans skegg, svo sem skatta- og lánamál einstakl-
inga, rétt eins og þjóðarhagur standi og falli með slíku
skæklatogi.
Sannleikurinn er sá að langalvarlegustu staðreyndir
stjórnmálanna á þessu vori eru þær blikur sem nú eru
á lofti í efnahagsmálum - og það þótt frambjóðendur
hafi ekki mátt vera að því að minnast á þá alvöru.
Fjárlagahallinn er nú talinn vera að nálgast 5 til 7
milljarða króna. Nýir kjarasamningar við opinbera
starfsmenn auka enn við þann halla. Kröfur Dags-
brúnar í kjölfar þessara samninga eru um 20 til 30%
launahækkun sem að sjálfsögðu hefur keðjuverkandi
áhrif á launamarkaðinum.
Skattahækkanir geta varla verið langt undan.
Kjósendum kann að vera hugleikið að koma þessum
eða hinum frambjóðandanum inn á þing. Flokkarnir
sækjast eftir fylgi og atkvæðum. Margs kyns stjórnar-
munstur hefur verið nefnt að kosningum loknum. En í
raun og veru skiptir mestu í því uppgjöri, sem nú fer
fram, að þau stjórnmálaöfl komist til valda sem hafa
ábyrgð, getu og vit til að stöðva þá hringekju sem nú
er komin af stað: víxlhækkun launa og verðlags, ógn-
vekjandi halla á ríkissjóði, seðlaprentun og skuldasöfn-
un. Það þarf að krefja stjórnmálaflokkana svara við
þessari uggvænlegu þróun og láta þá umbúðalaust lýsa
yfir hugmyndum og ráðagerðum sínum í efnahagsmálum
sem hljóta að verða fyrsta verk nýrrar ríkisstjórnar.
Það þýðir ekki fyrir stjórnarflokkana tvo að tefla
fram slagorðum um festu og stöðugleika ef allt er að
fara til fjandans síðustu vikurnar. Það þýðir ekki fyrir
stjórnarandstöðuflokkana að gagnrýna ríkissjóðshall-
ann og launahækkanirnar ef þeir segja ekkert um
hvernig þeir vilja stemma stigu við verðbólguhringekj-
unni. Það þýðir ekkert fyrir nýja stjórnmálaflokka að
óska eftir fylgi kjósenda ef þeir hafa ekki raunhæf svör
á takteinum um þetta mál málanna. Við leysum ekki
landsbyggðarmál, kvenréttindi, manngildi eða flokks-
ræði nema efnahagsmál séu í lagi.
Þjóðinni er enginn greiði gerður með því að leyna
augljósum efnahagslegum vanda. Hallinn á ríkissjóði
og launahækkanirnar, sem nú eru í farvatninu, eru
ekkert gamanmál. Hvaða ráðum viljum við beita? Hverj-
um treystum við til verksins? Um þetta á kosningabar-
áttan að snúast. Við eigum ekki að láta slá ryki í augu
okkar með slagorðum og áróðri sem ekki er í neinum
takti við veruleikann og vandamálin sem blasa við á
næsta leiti.
Ellert B. Schram
PólHískt
siðleysi
Nýlega var borinn í hús áróðurs-
bæklingur. Hann ber heitið Nýtt
lánakerfi - breyttir tímar. Að
nafninu til er hann kynning á nýja
húsnæðislánakerfinu. Við lestur
hans kemur þó í ljós að hér er um
pólitískan áróður að ræða. Utgáfan
er greinilega þáttur í kosningabarát-
tunni. í bæklingnum eru ósannindi.
Upplýsingar eru falsaðar og öðrum
er hagrætt. Bæklingurinn er dæmi
um grófa og ósvífna misnotkun á
opinberum stofnunum. Það verður
að fordæma þau vinnubrögð sem hér
Kjallarinn
Stefán Ingólfsson
verkfræðingur
eru viðhöfð. Menn verða að gera þá
lágmarkskröfu til stjómmálaflok-
kanna að þeir greiði sjálfir fyrir
prentun áróðursbæklinga sinna og
gefi þá út í eigin nafhi.
Pólitískur áróður
Um það þarf ekki að fara mörgum
orðum hvaða tilgangi áróðursbækl-
ingur um nýja húsnæðislánakerfið
þjónar einmitt nú. Nokkrir dagar
eru til kosninga. Skoðanakannanir
hafa verið þeim flokki óhagstæðar
sem ber höfuðábyrgð á húsnæðis-
ur og áætlað var í forsendum þeirra
sem sömdu kerfið. Þetta eru ósann-
indi. Engar áætlanir sögðu fyrir um
þá miklu ásókn sem orðið hefur í lán
úr nýja kerfinu. Til dæmis um það
hversu fjarstæðukennd þessi fullyrð-
ing er má nefna að fyrstu fjóra
mánuðina sem lögin giltu sóttu
þrisvar sinnum fleiri um lán en for-
sendur laganna gerðu ráð fyrir. Nú
þegar kerfið hefur verið í notkun í
7 mánuði hafa álíka margir sótt um
lán og höfundar þess töldu að mundu
sækja um á 17 mánuðum.
Menn reiknuðu með því að 3.800
umsóknir mundu berast um lán
fyrsta árið sem kerfið væri í notk-
un. Nú þegar eru komnar yfir
5.200 umsóknir. Það getur enginn
haldið því fram þegar þessar töl-
ur eru bornar saman að „þegar
á heildina er litið hafi fjöldi um-
sókna reynst svipaður því sem
var áætlað“ eins og segir í bækl-
ingnum.
Falsanir
I bæklingnum er einnig að finna
línurit sem eignað er Fasteignamati
ríkisins. Það er sett fram til að sýna
að húsnæðiskerfið hafi ekki valdið
eins miklum verðhækkunum og
menn hafa haldið fram. Línuritið
er falskt. Það sýnh- að söluverð
íbúða hafi ekki hækkað síðan í
nóvember í fyrra. Allir sem keypt
Upplýsingum hagrætt
Menn hafa reyndar gengið enn
lengra en þetta til að sýna fram á
að húsnæðisverð sé þrátt fyrir allt
ekki hátt. Máli sínu til stuðnings
hafa þeir dregið upp línurit um fast-
eignaverð frá 1980. Þetta tímabil var
fasteignaverð með því hæsta sem
þekkst hefur í áratugi. Söluverð fjöl-
býlishúsa í Reykjavík hefur til
dæmis ekki verið hærra í tvo til þrjá
áratugi en það var 1982,1983 og 1984.
Ef menn velja söluverð á þessum
árum til viðmiðunar geta þeir látið
verð á öðrum tímum virðast lágt.
Tölfræði af þessari tegund má með
sanni kalla sjónhverfingar.
Menn geta hugleitt hvers vegna
ekki var tekið lengra tímabil. Hér
með fylgir linurit um fasteignaverð
árin 1978 til 1984. Það er tekið úr
bæklingi sem Fasteignamatið gaf út
í fyrrahaust. Af því má glögglega sjá
hversu hátt söluverðið var þessi ár
sem menn hafa kosið að miða við.
Lágkúra
Um það þarf ekki að hafa mörg
orð að útgáfu þessa bæklings, sem
hér hefur verið fjallað um, er sið-
laus. Hann er augljóslega tekinn
saman með hagsmuni eins stjóm-
málaflokks í huga. Húsriæðisstofnun
ríkisins er látin bera kostnað af þvi
að prenta og dreifa áróðursbæklingi
fyrir hann.
„Það er auðvitað ekkert annað en mis-
notkun á opinberum upplýsingum að
meðhöndla þær á þennan hátt. Ef þær
hefðu verið settar upp til að sýna rétta
verðþróun hefði línuritið gefið lesendum
aðra mynd.“
140 FASTEIGNAVERÐ 1978-1984 ( Miðað við lánskj.vísit.) *
130
120
110
100
1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984
„Hér með fylgir linurit um fasteignaverð árin 1978 til 1984. Það er tekið úr bæklingi sem Fasteignamatið gaf út í
fyrrahaust. Af því má glögglega sjá hversu hátt söluverðið var þessi ár sem menn hafa kosið að miða við.“
málunum. Frambjóðendur hans hafa
ritað fjölda greina um árangur nýja
kerfisins. Engu að síður hefur um-
ræða gengið þeim í óhag. Menn hafa
sagt að flokknum hafi gengið illa
að kynna mál sín og árangur starfs-
ins fyrir kjósendum. Þessi bæklingur
er augljóslega tilraun til að bæta úr
því.
Framsóknarflokkurinn hefði sjálf-
ur átt að gefa út bæklinginn. Til-
gangur hans er að reka áróður fyrir
nýja húsnæðislánakerfinu sem nú
er eitt af heitustu kosningamálun-
um. Eini tilgangurinn með útgáfu
ritsins á þeim tíma sem það er borið
í hús er að fegra kerfið og svara
gagnrýni sem beinst hefur að félags-
málaráðherra.
Ósannindi
I bæklingnum er því haldið fram
að fjöldi umsókna hafi reynst svipað-
hafa húsnæði síðustu mánuði
vita að verð hefur farið hækk-
andi. Starfandi fasteignasölum
ber til dæmis saman um þetta.
Þeir hafa nefnt 10% til 15% hækk-
anir. Það er þekkt lögmál að fast-
eignaverð hækkar alltaf í upphafi
árs ef ekki er samdráttur á markað-
inum.
Til þess að firra sig ábyrgð hafa
höfundar línuritsins reyndar sett
athugasemd með örsmáu letri inn á
línuritið. I henni segir að upplýsing-
ar um fasteignaverð frá því í fyrra-
haust, þegar kerfið tók gildi, séu
„bráðabirgðatölur".
Það er auðvitað ekkert annað
en misnotkun á opinberum upp-
lýsingum að meðhöndla þær á
þennan hátt. Ef þær hefðu verið
settar upp tfl að sýna rétta verð-
þróun hefði línuritið gefið lesend-
um allt aðra mynd.
Það er hverjum manni ljóst að þær
stofhanir setja ofan faglega sem lagt
hafa til efhi í bæklinginn með þeim
hætti sem hér hefur verið lýst. Það
vekur til dæmis athygli að línuritið,
sem eignað er Fasteignamati ríkis-
ins, birtist fyrst í grein sem Guð-
mundur G. Þórarinsson, frambjóð-
andi Framsóknarflokksins í
Reykjavík, ritaði í Morgunblaðið til
vamar nýja kerfinu. Einnig hefur
sama línurit birst í kosningablaði
flokksins sem dreift var nýlega í
Kópavogi.
Hvað Húsnæðisstofnun ríkisins
varðar er greinilegt að upplýsingar,
sem hún sendir frá sér, verða ekki
teknar án gagnrýni fyrst um sinn.
Hún mun þurfa að leggja hart að sér
til að vinna traust fólks eftir þetta
frumhlaup.
Stefán Ingólfsson