Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.1991, Blaðsíða 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SÍMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Drukkið í vinnunni
Hér á landi hefur mótazt sú góða siðvenja, að fólk
drekki ekki í vinnunni. Innleiðing bjórsins breytti þessu
ekki, þótt ástæða væri til að óttast, að hún hvetti til
dagdrykkju á svipaðan hátt og sjá má víða erlendis.
Slíkar hrakspár hafa einfaldlega ekki rætzt.
Ein undantekning er á þessari góðu reglu. í stjórnmál-
um hefur borið nokkuð á einstaklingum, sem fara ekki
eftir þjóðarvenjunni. í rituðum endurminningum kem-
ur fram, að ýmsir stjórnmálamenn hafa vanmetið störf
sín nógu mikið til að sinna þeim drukknir.
Áður en sjónvarp kom til sögunnar fylgdu þessu
minni vandræði en verða nú. Að vísu gengu milli manna
sögur um hneykslanlega hegðun stjórnmálamanna, en
fólk hafði ekki beina reynslu af henni á borð við það
sem nú má sjá í beinum útsendingum sjónvarpsstöðva.
Aukin nálægð kallar á, að stjórnmálamenn endur-
skoði viðhorf sín til drykkjuskapar við störf. Þeir þurfa
að gæta þess að verða sér og þjóðinni ekki til skamm-
ar. Þeim ber að kalla frekar út varamenn, ef hætta er
á, að þeir geti ekki sinnt skyldum sínum vegna ölæðis.
Málið verður erfiðara fyrir þá sök, að drykkjunni
fylgir dómgreindarbrestur, sem veldur því, að menn
telja sig færa í flestan sjó. Stærsta dæmið um það er
byltingartilraun harðlínumanna í Sovétríkjunum, sem
var framin í ölæði og fjaraði út í brennivínsdauða.
Stjórnmálamenn nota sennilega áfengi sem deyfilyf,
af því að það er eina fíkniefnið, sem er löggilt. Þeim
ætti þó að vera eins ljóst og öðrum, sem fylgjast með
fréttum, að ekkert fíkniefni veldur jafn stórfelldum
vandræðum og óhófleg áfengisneyzla gerir.
Þetta er meira vandamál hér á landi en í mörgum
löndum, sem hafa lengra tímabil siðmenningar að baki.
Stjórnmálamenn drekka víðar en á íslandi, en þeir haga
drykkju sinni á þann hátt, að ekki leiði til vanvirðu á
opinberum vettvangi. Þeir geta strammað sig af.
Stundum er eins og stjórnmálamenn setji sig í spor
starfsbræðra frá fyrri tíð, þegar almenningur hafði lak-
ari aðstöðu til að fylgjast með daglegri hegðun stéttar-
innar. Þetta sýnir dómgreindarskort, sem hugsanlega
stafar einmitt af of mikilli, uppsafnaðri áfengisneyzlu.
Það er misskilningur, ef slíkir stjórnmálamenn halda,
að þeir komizt upp með þetta. Fólk hefur þá þvert á móti
í flimtingum. Það lítur ekki lengur upp til þeirra, heldur
lítur niður á þá eins og hverja aðra skrípakarla, sem
lauslega má flokka með skemmtilega greindum rónum.
í nokkur ár hefur verið ástæða til að hafa áhyggjur
af, að nokkrir stjórnmálamenn telji í lagi eða þolanlegt,
að þeir komi fyrir almannasjónir á þann hátt, að gera
megi ráð fyrir, að þeir séu ekki allsgáðir. En nú hefur
greinilega keyrt um þverbak á þessu hættulega sviði.
Ein hættan er fordæmisgildið, sem þessi hegðun kann
að hafa. Þótt meirihluti fólks líti niður á ölæðismenn á
öllum þjóðfélagsstigum, eru alltaf einhverjir, sem þurfa
afsökun til að auka drykkju sína eða færa hana yfir í
vinnuna. Þeir kunna að vilja dansa eftir höfðinu.
Alvarlegri er þó virðingarbresturinn. Óhjákvæmilegt
er, að venjulegt fólk fari að spyija sig í vaxandi mæli,
hvort ástand af þessu tagi sé algengt, hvort teknar séu
mikilvægar ákvarðanir í slíku ástandi, og hvort slæma
landsstjórn megi ef til vill skýra út frá fylliríi.
Áfengi er hættulegt fíkniefni, sem breytir persónu
fólks, ef þess er neytt í nokkrum mæh. Valdamiklum
stjórnmálamönnum ber að umgangast það með varúð.
Jónas Kristjánsson
LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 1991.
EES-samkomu-
lag eflir EB til
næstu verkefna
Rökvísi máefnanna hneig alltaf í
þá átt aö Evrópubandalagiö full-
nægði sérþörfum ríkja EFTA að því
marki sem nægöi til aö koma sam-
komulagi um evrópskt efnahags-
svæði í höfn. Ekki var nema eftir
venjunni í svo flóknum og viður-
hlutamiklum samningaviöræöum
aö samkomulag náðist ekki fyrr en
tíminn var að renna út og allir uröu
að hrökkva eöa stökkva í þeim efn-
um sem enn voru óútkljáð.
Skilningur á sérstöðu íslands,
sem ýmsir áhrifamenn EB-ríkja
höföu lýst, hafði skilað sér eftir
vonum þegar upp var staðið. Um
tíma vöknuðu grunsemdir um að
hann hefði týnst í einhverjum af-
kima skrifstofuveldisins í Brussel.
Eftir samkomulag um stofnun
EES með aðild 19 Evrópuríkja á
fundinum í Lúxemborg er EB mun
betur í stakk búið en ella til að fást
við næstu stórverkefni. Þar blasir
þegar við fundur æðstu manna
bandalagsríkja í Maastricht í Hol-
landi í desember. Ætlunarverkið á
þeim fundi er að taka ákvarðanir
um samræmda efnahags- og pen-
ingamálastefnu innan EB samfara
gildistöku sameiginlegs markaðar
í ársbyrjun 1993 og leggja drög að
pólitiskri einingu um utanríkis-
stefnu og varnarmál á síðari hluta
áratugarins.
Þá fyrst þegar þessi mál eru kom-
in á rekspöl sér EB sér fært að taka
að sinna nýjum aðildarumsóknum.
Þær liggja þegar fyrir frá Austur-
ríki og Svíþjóð og fleiri EFTA-ríki
geta komið á eftir fyrr en varir.
Gert er ráð fyrir að innganga nýrra
aðildarríkja í EB geti átt sér stað í
fyrsta lagi í ársbyrjun 1995.
Jafnframt þarf EB að móta af-
stöðu til ríkja í Mið- og Austur-
Evrópu, sem eiga við margvíslegan
vanda að etja eftir hálfrar aldar
hremmingar, kúgun og óstjórn.
Pólland, Tékkóslóvakía og Ung-
verjaland hafa þegar sótt um auka-
aöild að EB. Bráðabirgöasam-
komulag hefur náðst um takmark-
aðan aðgang fyrir samkeppnishæf-
ustu framleiðslu þeirra að markaöi
EB. Meira munar þó um að EB
býðst til að fjármagna endumýjað-
an útflutning þessara landa til fyrri
markaðar í Sovétríkjunum, sem
hefur horfiö að mestu vegna skorts
Sovétmanna á frjálsum gjaldeyri.
En þetta skref hrekkur skammt
miðað við þau verkefni sem viö
blasa, ef lausn þessara þjóða undan
sovésu oki á að ganga skaplega og
skila þeim á braut til velmegunar.
Þetta eru evrópskar þjóðir í húð
og hár og telji þær sig verða fyrir
tilhneigingu til að halda sér utan
við evrópskt samfélag geta inn-
hverfar þjóðrembuhreyfmgar
fengið byr í seglin með ófyrirsjáan-
legum afleiðingum fyrir stöðug-
leika í Evrópu.
Eftir leiðtogafundinn í Maas-
tricht á Evrópubandalagiö aö snúa
sér að því í snatri að undirbúa víð-
Erlendtíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
tækara Evrópusamfélag með aðild
24 til 30 ríkja, segir Jacques Delors,
forseti framkvæmdastjórnar EB, í
grein í franska tímaritinu Bélved-
ere. EB má ekki láta sér úr greipum
ganga tækifærið sem nú gefst til
að gæða bandalagið „pólitískum
persónuleika sem hafi til að bera
aukna samstæðni, skjótari ákvarö-
anatöku og meiri skilvirkni í at-
höfnum“.
Samkvæmt tillögum, sem stjórn-
ir Frakklands og Þýskalands hafa
komið sér saman um, á pólitísk ein-
ing EB fyrst og fremst að byggjast
á sameiginlegri stefnumótun í ut-
anríkismálum. Ákvarðanir í því
efni skulu öðlast gildi og verða
bindandi fyrir öll aðildarríki hljóti
þær stuðning aukins meirihluta,
átta ríkja af tólf eins og nú er. Neit-
unarvald einstakra ríkja verði úr
sögunni í þessum málum.
Stjórnir Frakklands og Þýska-
lands gera svo ráð fyrir að sameig-
inlegur herafli ríkja EB verði til
með tíð og tíma á vettvangi Vestur-
Evrópusambandsins sem níu EB-
ríki standa að. Ekki er gert ráð fyr-
ir að hernaðarsamvinna af þessu
tagi komist á fyrr en 1996.
Andstaöa við tillögu meginlands-
ríkjanna kemur einkum frá bresku
stjórninni. Hún vill halda neitunar-
valdi um öll meiriháttar ákvörðun-
aratriði í utanríkismálum og er í
nöp við allar tillögur um hernað-
arsamvinnu sem hún telur draga
úr hlutverki NATÓ og þar með
veikja tengslin við Bandaríkin.
En John Major, breski forsætis-
ráðherrann, verður í erfiðri að-
stöðu í Maastricht. Hann hefur lát-
ið tímann til haustkosninga ganga
sér úr greipum og veröur nú að
ákveða kjördag ekki síðar en fyrir
mitt næsta sumar. Afstaðan til
nánari samvinnu ríkjanna í EB er
mesta deilumál sem uppi er innan
íhaldsflokksins og Major verður að
reyna að halda þannig á Evrópu-
málum fram að kosningum að
hvorugur flokksarmurinn rísi til
andstööu, hvorki þeir sem helst
vildu vera lausir við tengsl við
meginlandsríkin né þeir sem telja
náið Evrópusamstarf Bretum
brýna nauðsyn.
Þá eru uppi skiptar skoðanir milli
ríkja EB um tillögu um verulega
aukin völd Evrópuþinginu til
handa. Þar er þó ekki um annað
eins hitamál að ræða og utanríkis-
og varnarmálin.
Fréttaritari Reuters í París hefur
eftir heimildum í franska stjórn-
kerfinu að í Maastricht veröi ekki
af neinni samningsgerð um póli-
tíska einingu EB, nema Bretland
fallist á að aukinn meirihluti nægi
til að taka ákvarðanir um utanrík-
isstefnu. Einnig verði aö auka völd
Evrópuþingsins og gera ráð fyrir
sameiginlegum vörnum þegar
fram í sækir.
Heimildarmenn fréttaritara
Reuters segja aö franska stjórnin
líti svo á að meiriháttar áfangi í átt
að sameiginlegri utanríkis- og
varnarmálastefnu sé lykillinn að
lausn erfiðra atriöa í efnahagsmál-
um sem torveldað hafa sambúðina
við Bandaríkin og samningaum-
leitanir um frjálsari viðskiptahætti
á ýmsum sviðum á vegum GATT.
Þar hefur sameiginleg landbún-
aðarstefna EB, með verðábyrgð til
bænda og útflutning á undirverði,
verið einn helsti þröskuldurinn.
Eftir verulegan árangur í Maas-
tricht, segja frönsku talsmennirnir,
verður franska stjórnin í pólitískri
aðstöðu til að takast á við allsherj-
aruppskurð á sameiginlegu land-
búnaðarstefnunni og greiða þannig
fyrir samkomulagi í GATT-viðræð-
unum.
Júrgen Möllemann, efnahags-
málaráðherra Þýskalands, hefur
einnig skýrt frá því að stjórn hans
sé ásamt stjórnum Frakklands og
írlands reiðubúin til að lækka
landbúnaöarstyrki til að koma
GATT-viðræðunum á skrið. írinn
Ray MacSharry fer nú með land-
búnaðarmál í framkvæmdastjóm
EB og hefur gert tillögur um að
hætta framleiðslustyrkjum í EB,
sem einkum renna í vasa stór-
bænda sem enga þörf hafa fyrir þá,
og spara milljarðafúlgur meö því
að greiða í staðinn búsetustyrki til
smábænda, þar sem um raunveru-
lega þörf er að ræða.
Magnús T. Ólafsson
Eldrid Nordbo, viðskipta- og siglingaráðherra Noregs, ásamt norska utanríkisráðherranum Thorvald Stolten-
berg á samningafundi EES í Lúxenborg um síðustu helgi. Simamynd Reuter