Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.1992, Blaðsíða 13

LAUGARDAGUR 4. JANÚAR 1992.
13
Svarta höndin
ógnar á ný
- ein af mörgum leynilegum samtökum í Serbíu
Þann 28. júní 1914 voru austurríski
erkihertoginn Frans Ferdinand og
eiginkona hans myrt á götu úti í
Sarajevo í Bosníu af serbneska
námsmanninum Gavrilo Princip.
Það voru viðbrögð Austurríkis-
manna við morðinu á Ferdinand
sem leiddu til þess að heimsstyxj-
öldin fyrri skall á.
Námsmaðurinn sem myrti Ferd-
inand tilheyrði hryðjuverkasam-
tökunum „Svarta höndin“ sem
mynduð voru árið 1911. Samtökin
börðust gegn hemámi Tyrkja og
Austurríkismanna á serbnesku
landssvæði.
í Serbíu starfar nú fjöldi leyni-
legra samtaka og hafa nokkur
þeirra tekið upp nöfn gamalla sam-
taka, eins og til dæmis nafnið
Svarta höndin. Ekki hefur fengist
staðfest hvaða samtök stóðu á bak
við líflátshótunina sem utanríkis-
ráðherra íslands, Jóni Baldvin
Hannibalssyni, barst í vikunni en
í ágúst á síðasta ári hótaði Svarta
höndin austurrískum og þýskum
sendiráðsstarfsmönnum í Ottawa í
Kanada. Þýska utanríkisráðuneyt-
ið og það austurríska lýstu því yfir
að þau litu alvarlegum augum á
hótanirnar. Bæði þýsk og austur-
rísk yfirvöld höíðu sýnt samhug
með sjálfstæðisbaráttu Króatíu og
Slóveníu.
Óttast Fjórða ríkið
Hans-Dietrich Genscher, utan-
ríkisráðherra Þýskalands, hafði
reitt serbneska leiðtoga til reiði
með því að biðja Evrópubandalagið
um að íhuga viðurkenningu á sjálf-
stæði Króatíu og Slóveníu og refsi-
aðgerðir gegn Serbum. Serbar eiga
bitrar minningar frá árum seinni
heimsstyrjaldarinnar þegar Þýska-
land lagði Serbíu imdir sig og fas-
istar voru við völd í Króatíu. Ymsir
þeirra telja að Þjóðveijar séu að
hjálpa Króötum við að setja á lag-
girnar „Fjórða ríkið“.
Svarta höndin hótaði einnig
sprengjutilræði gegn kauphöllinni
í Vín í Austurríki í ágúst síðastliðn-
um og í sama mánuði bárust hótan-
ir gegn sendiráði Austurríkis í
Lissabon í Portúgal og í Belgrad í
Júgóslavíu. Engar af þessu hótun-
um hafa verið framkvæmdar og
enginn Serbi hefur enn viðurkennt
að vera í samtökunum Svarta
höndin.
Króatar svöruðu
Króatísk samtök svöruðu hótun-
um Svörtu handarinnar í ágúst síð-
asthðnum með því að hóta sendi-
herra Júgóslavíu í Kanada, sem er
Serbi, lífláti.
Fullyrt er að yfirvöld í Serbíu
hafi reynt að fá Serba sem flutt
hafa úr landi til hðs við sig. Fjöldi
Serba er í Norður-Ameríku og í
Ástrahu. Einn af þeim Serbum sem
áhtnir eru hættulegir hlaut þjálfun
í ástralska hernum. Hann er nú á
flótta undan lögreglunni í Melbo-
ume. Tveir félagar í írska lýðveld-
ishemum, IRA, em sagðir hafa
leiðbeint honum um framkvæmd
hermdarverka.
ar mihi þjóðanna á Balkanskaga
sem tilheyrðu ólíkum menningar-
heimi og iðkuðu ólík trúarbrögð.
Það komst heldur engin ró á þegar
Stöðugir árekstrar
Öldum saman hafa orðið árel
Það var Tító sem tók völdin í Júgóslaviu er seinni heimsstyrjöldinni
lauk. Móðir Títós var Slóveni en faðir hans Króati. Tító var vel kunnugt
um ólguna sem kraumaði undir niðri en hann bældi hana niður með
harðri hendi.
heimsstyijöldinni fyrri lauk og
búið var th konungdæmi Serba,
Króata og Slóvena. Króötum og
Slóvenum fannst þeir tilheyra
Vestur-Evrópu að hluta tíl. Þeir
voru einnig betur staddir efnahags-
lega heldur en Serbar og önnur
þjóðarbrot í austur- og suðurhlut-
um landsins.
Króatar og Slóvenar hafa alltaf
barist fyrir mesta mögulega sjálf-
stæði, alveg eins og í dag. Og Ser-
barnir hafa alltaf lagt áherslu á að
ekki mætti sundra sambandsrík-
inu Júgóslavíu. Marga Serba hefur
einnig dreymt um Stór-Serbíu sem
réði yfir öllum nágrannaþjóðun-
um.
Konungurinn
myrtur
í lok þriðja áratugarins, í kjölfar
nokkurra pólítiskra morða á króöt-
um, sá Alexander konungur, sem
var Serbi, ástæðu til þess lýsa yfir
einræði. Árið 1934 var hann myrtur
þegar hann var á ferðalagi í Mar-
seille Frakklandi. Morðinginn
starfaði fyrir fasíska hreyfingu sem
var í myndun í Króatíu. Markmið
hreyfingarinnar var að „frelsa
Króata frá harðstjórn Serba.“
Þegar Júgóslavía dróst inn í
seinni heimsstyijöldina urðu
árekstrarnir enn harðari. Króatía
varð ásamt Bosníu og Herzegóvinu
fasistaríki undir stjórn Ante Pavlic.
Þýskaland og Ítalía skiptu Slóveníu
á mhli sín. Þýskaland tók eitt Serb-
íu en Búlgaría notaði tækifærið og
tók Makedóníu. Ungverjaland lagði
undir sig nokkur svæði í norðri.
Allt reif þetta upp sár sem enn
verið gagnslíth. Að láta forseta
ríkjanna skipta á milh sín forsæti
í forsetaráðinu eitt ár í senn hafði
það í fór með sér að ekki reyndist
unnt að takast á við vandann.
Deilurnar í Júgóslavíu hafa frem-
ur verið trúarlegar og af þjóðemis-
legum toga en pólítískum. Slóvenar
og Króatar í norðri eru rómversk-
kaþólskir, Serbar eru grísk-
kaþólskir og Bosníumenn, Make-
dóníumenn og Albanir játa flestir
íslamstrú. Þjóðimar tala heldur
ekki sama tungumál og nota ekki
sama letur. Serbar og Makedón-
íumenn nota kýrhhskt letur en
Króatar og Slóvenar latneskt letur.
í MYRKRI OG REGNI
eykst áhættan verulega!
Um það bil þriðja hvert slys í umferðinni
verður i myrkri. Mörg þeirra í rigningu
og á blautum vegum.
RÚDUR
ÞURFA AÐ VERA HREINAR.
UÉUMFERÐAR
Uráð
r r
Heyrðu
r r
hafa ekki gróið. í Króatíu er tahð
að um sjö hundmð þúsund manns
hafi verið tekin af lífi, flestir Serbar
og gyðingar.
Undirharðri
hendiTítós
Það var skæruhðaleiðtoginn Tító
sem tók völdin þegar stríðinu lauk.
Tekin var ákvörðun um landamæri
sex ríkja og tveggja sjálfsstjómar-
héraða. Út á við leit Júgóslavía út
eins og eitt ríki þó svo að ágreining-
ur hafi enn verið mikhl. Faðir Títós
var Króati og móðir hans Slóveni
og sjálfur gerði hann sér vel grein
fyrir ólgunni sem kraumaði undir
niðri. Honum tókst hins vegar að
bæla hana niður með harðri hendi.
Stjómarskráin sem hann skhdi
eftir sig þegar hann lést 1980 hefur
Hip-hop
10 vikna námskeið fyrir alla aldurs-
hópa!
Innritun er hafin!
ifld1
Dagný Björk
danskennari
DSÍ-DÍ-ICBD
Simar 642535 - 641333