Dagblaðið Vísir - DV - 04.01.1992, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 4. JANÚAR 1992.
Skák
Lausnir á jóla-
skákþrautum
Þeir sem enn hafa ekki fundið
lausa stund til að glíma við jóla-
skákþrautimar fá nú síðasta tæki-
færið - leggið blað yfir lausnarleik-
ina hér á eftir. Hinir geta borið
svör sín saman við lausnirnar en
vonandi kostuðu stöðumyndimar
Skák
Jón L. Árnason
ekki margar andvökunætur um
hátíöarnar. Við hverri þraut er
aðeins ein rétt lausn, einnig þeirri
síðustu, þótt við fyrstu sýn virðist
sem fleiri leiðir séu færar.
Fyrstu þrautirnar em úr kverinu
„Nokkur skákdæmi og tafllok" sem
prentað er í Flórens um aldamótin
siðustu að undirlagi íslandsvinar-
ins Willards Fiske. Fyrsta dæmið
er eftir Bandaríkjamanninn Car-
penter:
1. Mát í 2. leik
Lausnarleikurinn er 1. Dh3! og
eftir 1. - Ke4 2. Hc4 er svartur mát.
Samuel Loyd, kunnasti skák-
dæmasmiður Bandaríkjamanna,
hefur sett saman næstu stöður,
sem bera handbragði hans fagurt
vitni:
2. Mát í 2. leik
Eini leikurinn að settu marki er
1. Da8! og óveijandi mát í næsta
leik, t.d. eftir 1. - Dxa8 2. Bh2 mát.
Þriðja dæmið úr áðurnefndu
kveri er einnig eftir Loyd. Það
byggir á kunnuglegu stefi - kæfing-
armáti.
3. Mát í 3. leik
Fyrsti leikurinn er 1. Rh6! og nú
er sama hvemig svartur ber sig að.
Ef 1. - gxh6 2. Df6 mát; eða 1. - He8
2. Bxe8 gxh6 3. Df8 mát og aö síð-
ustu 1. - Hd8 (b8, a8) 2. Bg8! (hótar
3. Dxh7 mát) Hxg8 3. Rf7 mát.
Svíinn Hilding Fröberg á tvær
næstu þrautir, þar sem verkefnið
er að máta í þriðja leik. Sú fyrri er
frá 1960:
4. Mát í 3. leik
Eftir 1. Bc2! er hótunin 2. Dxa2 +!
og nú 2. - Hxa2 3. Hbl mát, eða 2.
- Kxa2 3. Ha5 mát óviðráðanleg.
Ef 1. - Hb3 2. Hxb3 og næst 3. Hbl
mát, ef 1. - Hxb5 2. Dxb5 og næst
3. De5 mát og ef 1. - Hxc2 2. Kxc2
og næst 3. Hbl mát. Hins vegar
gekk ekki 1. Db6? vegna 1. - e5 og
svartur bjargar sér vegna pattstöð-
unnar í horninu.
Seinni þraut Fröbergs er eldri,
eða frá 1947. Fyrsti leikur hvíts er
greinilega hróksleikur en hvert á
hann að fara?
5. Mát í 3. leik
Eftir 1. Hg5? Kh7, eða 1. Hg4?
Rc7!, eða 1. Hg3? Rb6, eða 1. Hg2?
Rd6! tekst svörtum að tefja mátið.
Eftir stendur lausnarleikurinn 1.
Hgl!þar sem hrókurinn stendur
ekki í vegi fyrir drottningunni sem
er að fæðast. Ef 1. - Rc7 2.
bxc8 = D+ Re8 3. Dhl mát; ef 1. -
Rd6 2. bxa8=D+ Rc8 3. Dhl mát
og ef 1. - Rab6 2. b8 = D og næst 3.
Dh2 mát.
Sjötta þrautin er eftir Krigheh frá
1979. Hvítur á þvingað mát í stöö-
unni í sjö leikjum, sem byggist á
skemmtilegri tilfærslu:
6. Mát í 7. leik
Eftir 1. Hdd8 á svartur aðeins eitt
svar við hótuninni 2. Hac8 mát,
nefniiega 1. - Bh3! sem bjargar
málum. Með þetta í huga er þrautin
auðleyst: 1. Ha7+ Kc8 2. Hh5! Hh3
Eini leikurinn gegn hótuninni 3.
Hh8 mát en nú stendur svarti hrók-
urinn í vegi fyrir biskupniun...3.
Hc5+ Kd8 Ef 3. - Kb8 4. Hb7+ Ka8
5. Hc8 mát. 4. Hd5+ Kc8 Ef 4. - Ke8
þá 5. Hb5 og aftur mát á áttundu
reitaröð. 5. Ha7+ Kc7 6. Hdd8! og
nú er svartur varnarlaus gegn 7.
Hac8 mát.
í næstu stöðu eftir Liburkin frá
1949 á hvítur að halda jafntefli en
til þess þarf hann að feta einstigið:
7. Hvítur heldur jöfnu
1. Rg3+ En ekki 1. Kb2? cl=D+
2. Kxcl hl=D og riddarinn er lepp-
ur. 1. - Kh4 2. Kb2 cl=D+! Lakara
er 2. - Kxg3 3. Bc6 með jafntefli
strax. 3. Kxcl Be4! Hvað nú? Ekki
gengur t.d. 4. Bf5 Bxf5 5. Rhl Kh3
6. Kdl Kg2 7. Ke2 Kxhl 8. Kf2 Bd7
9. Kfl Bc6 10. Kf2 Bb5 og svartur
vinnur. 4. Rhl! Bxhl 5. Bh3!! Bc6
6. Bg2! Bxg2 7. d7 hl=D+ 8. Kb2
og nú kemur í ljós hvers vegna
hvíti biskupinn varð að fara til h3
í fimmta leik. Svarta drottningin
kemst ekki í leikinn; næst kemur
9. d8=D og staðan er jafntefli.
Hvítur bjargar sér einnig laglega
í jafntefli á næstu mynd, sem er
eftir Gurvits frá 1952:
8. Hvítur heldur jöfnu
Hér gengur ekki 1. Hh4 Kxg8 2.
Hg4 Kg7 3. Kb7 Kh6! (ekki 3. - Kf6
4. Hg3 Bc5 5. Kc6 Ba7 6. Kb7 o.s.frv.
með jafntefli) 4. Hg3 Bc5 5. Kc6
Bd4! 6. Hg4 Rf3 7. Hf4 Re5+ 8. Kd5
Bgl 9. Kxe5 Bh2 og vinnur. Jafn-
tefli er að fá með öðru móti:
1. Hh8! Kg7 2. Bh7! g5 3. Bf5!! Kxh8
4. Bg4! og í ljós kemur að hvítur
byggir virki sem svarti kóngurinn
sleppur ekki í gegnum. Áfram gæti
teflst 4. - Kg7 5. Kc7 Kf6 6. Kd6 Bcl
7. Kd5 Ba3 8. Ke4 Ke7 9. Kd5 Kd8
10. Kc6 Bf811. Kb7 og staöan er jafn-
tefli.
Síðustu tafllokin eru úr smiðju
fyrrverandi heimsmeistara Vassi-
lys Smyslovs, sem er höfundur
nokkurra fallegra þrauta. Það er
býsna laglegt hvemig hvítur vinn-
ur taflið með þvingaðri leikjaröð:
9. Hvítur vinnur
1. Bd8+! Kb4 Augljóst er að eftir 1.
- Dxd8 2. Rxc6+ og 3. Rxd8 vinnur
hvítur létt. 2. a3+! Ef svartur þigg-
ur peðið með 2. - Kxa3 kæmi 3.
Hfl! sem hótar 4. Hal+ Kb4 5.
Ha4+ Kc5 6. Hc4 mát. Ef 3. - Kb4
4. Hal Rxe4 (eða 4. - c5 5. Ba5 mát,
eða 4. - d5 5. Bb6!) 5. Ha4+ Kc5 6.
Ha5+ Kb4 7. Kb2! og gegn hótun-
inni 8. Rc2 mát er engin vöm.
2. - Kc5 3. Hxf6!
Enn fómar hvítur! Nú á hann
aðeins eftir tvo létta menn en svart-
ur fær ekki við neitt ráöið.
3. - gxffi 4. Kc3 d5 5. e5! fxe5 6. Bc7!
Dxc7
Eða 6. - exd4 7. exd4+ Kb5 8. a4
mát.
7. Rxe6+ Kd6 8. Rxc7 Kxc7 9. h5!
og peðið verður ekki stöðvað - hvít-
ur vinnur.
Að síðustu fékk lesandinn það
verkefni að finna út hvemig staðan
á myndinni hér á eftir kom upp.
Þessi þraut er eftir Raican:
10. Staðan eftir 13. leik hvits.
Hvernig tefldist skákin fram að
stöðumyndinni?
Lykilinn að lausninni er röð
leikja svarts. Hann hefur bersýni-
lega drepið hvítan mann á f6 en það
hefur hann orðið að gera snemma
í skákinni, áður en hann lék Bc5,
d6, Kd7-c6, Bd7-e8 og Dd7 sem em
sjö leikir. Fyrst varð hann þó aö
skjóta kóngshróknum til a6 og nú
verða leikir svarts ljósir. Hann hef-
ur leikið h5, Hh6, Ha6, exf6, Bc5,
d6, Kd7, Kc6, Bd7, Be8 og loks Dd7
í þessari röð og skotið inn Ra6 eða
Rc6 einhvers staðar á milli. Hann
hefur því drepið á f6 í 4. eða 5. leik
en hvaða mann hvíts?
Lausnin er þessi: 1. b4 h5 2. Ba3
Hh6 3. Dcl Ha6 4. Db2 Rc6 5. Df6
exf6 6. b5 Bc5 7. bxc6 d6 8. cxb7 Kd7
9. b8=D Kc6 10. Db2 Bd7 11. Dcl
Be8 12. Ddl Dd7 13. Bcl og staðan
á stöðumyndinni er komin fram.
-JLÁ
Frá Menntaskólanum við Hamrahlíð
Stöðupróf verða haldin í skólanum eftirtalda daga
og hefjast öll kl. 18:
í ensku mánudaginn 6. janúar 1992.
í dönsku, norsku og sænsku þriðjudaginn 7. janúar.
í spænsku, frönsku og ítölsku miðvikudaginn 8. jan-
úar.
í stærðfræði og þýsku fimmtudaginn 9. janúar.
Athygli skal vakin á því að stöðupróf í erlendum
málum eru aðeins ætluð nemendum sem hafa dval-
ist nokkra hríð í landi þar sem viðkomandi mál er
talað eða málið er talað á heimili þeirra. Prófin eru
ekki fyrir nemendur sem aðeins hafa lagt stund á
málið í grunnskóla, hversu góður sem árangur þeirra
þar var. Próf í dönsku eru aðeins ætluð nemendum
Menntaskólans við Hamrahlíð og þeim sem hyggja
á nám við skólann. Önnur stöðupróf eru einnig opin
nemendum annarra framhaldsskóla. Prófgjald er 600
krónur.
Innritað verður í öldungadeild á vorönn 1992 á skrif-
stofu skólans 6., 7. og 8. janúar kl. 16-19. Skóla-
gjald er 15.000 krónur.
Kennarafundur er boðaður þriðjudaginn 7. janúar kl.
13. Nýnemar eru boðaðir í skólann sama dag kl. 15
og eldri nemendur fá afhentar stundatöflur kl. 16.
Kennsla hefst í dagskóla og öldungadeild miðviku-
daginn 8. janúar.
Rektor