Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1992, Blaðsíða 30

42
LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1992.
„Mamma, ég var kosinn"
■ brot úr bók Guðmundar Einarssonar sem fjallar m.a. um upplifun nýkjörins þingmanns á Alþingi
í stól látins manns
„Hvernig kemst maður inn á bílastæðið? hugsaði Þórólfur. Hann beið við slána í hliðinu á stæðinu sunnan Alþing-
ishússins. Sláin var niðri og haggaðist ekki. Hann snaraði sér út úr bílnum og reyndi að tala inn í rist sem hann sá
á öðrum hliðstólpanum."
Guðmundur Einarsson sat eitt
kjörtímabil á Alþingi fyrir Bandalag
jafnaðarmanna. Þar upplifði hann
nýja reynslu í liíi sínu. Om og örlyg-
ur hafa gefið út skáldsögu þar sem
Guðmundur fjaliar um líf og störf
nýkjörins þingmanns. Margir telja
að þar styðjist hann við eigin reynslu
og vafalaust má það til sanns vegar
fáera. Helgarblaðið fékk leyfi til aö
birta úr bókinni.
Hvar lærirmaður
þingmennsku?
„Nýr þingmaður veit ekki einu
sinni hvar á að ganga inn í Alþingis-
húsið. Það eru til endurmenntunar-
námskeið og kvöldskóiar fyrir allt
fólk í landinu nema þingmenn. Það
em til bækur um hvemig eigi að
ganga á skíöum en ekki um hvernig
eigi að semja lagafrumvörp. Og hvar
em upplýsingar um það hve oft á að
hrópa húrra fyrir forseta vomm og
fóstuijörð? Þingmenn eiga að geta
allt með bijóstvitinu.
Það er fylgst grannt með nýjum
þingmönnum á fyrsta þingflokks-
fundinum. Menn velta því fyrir sér
hvort þeir verði til vandræða eða
muni gera kröfur til einhvers fyrir
sjálfa sig, nefndarformennsku eða
þess háttar. Ef þingmaður kemur nýr
inn eftir glæsta kosningu bera menn
fyrir honum tiltekna virðingu þang-
að til hann er búinn að glutra henni
niður, annaðhvort með kjánaskap
eða leiðindum.
Á fyrstu þingflokksfundunum eru
menn nokkuð varir um sig og tala í
óræðum tón um það hvemig þeir
meti stöðuna. Gömlu refimir eru
auðvitað búnir að eiga símtöl við
menn í öllum flokkum og þreifa og
þukla eins og það er kallað á stjóm-
armyndunarmáli. Þeir era eins og
stelpur í gagnfræðaskóla sem em
komnar í vandræði seinni partinn á
dansæfingunni því að þær em búnar
að lofa svo mörgum strákum að
fylgja sér heim.
Aðtalavið
bílastæðisslá
Hvemig kemst maður inn á bíla-
stæðið? hugsaði Þórólfur. Hann heið
við slána í hliðinu á stæðinu sunnan
Alþingishússins. Sláin var niðri og
haggaðist ekki. Hann snaraði sér út
úr bílnum og reyndi að taia inn í rist
sem hann sá á öðrum hliðstólpanum.
En ekkert heyrðist og enginn gerði
vart við sig. Þórólfur Jónsson, þing-
maður Reykvíkinga, varð að leggja
við stöðumæh í Kirkjustrætinu rétt
eins og kjósendur hans.
Þórólfur leit á klukkuna og sá að
það var hálftími þangað til þing-
flokksfundurinn átti að byija. Hann
ákvað að fara inn í garðinn bak við
Alþingishúsið. Hann vildi ekki mæta
snemma því hann kveið fyrir að hitta
þingmennina. Inni í Alþingisgarðin-
um settist hann á bekk og leit í kring-
um sig. Gróðurinn bar merki vetrar-
ins enda ennþá apríl. Hvemig skyldi
hann líta út á sumrin? hugsaði Þórólf-
ur. Hvemig skyldi ég líta út á Al-
þingi? í hverju er ég eiginlega lentur?
Hann var ennþá með bfiiyklana í
hendinni og þreifaði á naglaklippum
sem héngu við þá á stuttri keðju.
Best að klippa neglumar og skafa
undan þeim, hugsaði hann, eins og
maður gerði alltaf fyrir munnlegu
prófin. Ætli þeir heimti að ég segi af
mér út af kjördæmamálinu? Það er
nú vont að hafa eyðilagt heila ríkis-
stjómarmyndun. Kannski lá á aö
mynda stjóm út af ástandinu í geng-
ismálunum í Evrópu.
Þórólfur hélt um naglaklippumar
og sveiflaði lyklunum í keðjunni.
Kannski yrði farið fram á miðstjóm-
arfund út af þessu. Fjandinn. Hann
missti takið og kippan kastaðist út í
runna. Hann stóð upp og byijaði að
leita.
Löggumenn í rónaleit
í beðinu var for, fallin laufblöð og
kvistir. Hann fann ekki lyklana.
Hann fór úr frakkanum, lagði hann
á bekkinn og teygði hægri handlegg-
inn eins langt og hann gat inn í mnn-
ann. Greinamar vom óhreinar svo
hann ákvað að fara úr jakkanum,
bretti upp skyrtuermarnar og fálm-
aði í moldinni.
Að hveiju emm við aö leita? spurði
karlmannsrödd fyrir aftan hann.
Þórólfur sneri höföinu hálfboginn og
sá tvo lögreglumenn hhð við hlið með
hendur fyrir aftan bak.
Emm við kannski að leita að
flösku? sagði annar þeirra. Við höf-
um falið hana svona vel um helgina.
Þetta var ekki sá sami og talaði fyrst.
Ég er að leita að bíllyklunum mín-
um, sagði Þórólfur, sem var staðinn
upp og reyndi að nudda óhreinindin
af höndum sér: Þeir em hér inni í
víðinum, bætti hann við.
Lögreglumaðurinn, sem fyrr hafði
talað, leit á blaðlausan mnnann. Svo
við erum grasafræðingar?
Ég er að fara á fund hér í þinghús-
inu klukkan tvö. Það á að fara að
mynda ríkisstjóm. Ég vil ekki missa
af því.
Nei, ég vil líka hafa ríkisstjóm,
sagði sá sem virtist frekar hafa orð
fyrir lögreglumönnunum. En má
ekki nota þessa gömlu? Af hveiju
ertu búinn að klæða þig úr?
Ég heiti Þórólfur Jónsson. Ég er
nýkjörinn alþingismaður. Muniði, í
fimmta sæti.
Lögreglumennimir litu vantrúaðir
hvor á annan.
Strákar, ég er sonur hans Jóns
Þórólfssonar, yfirvarðstjóra. Ég er
með mynd af honum í veskinu.
Þórólfur teygði sig í jakkann sem
lá á bekknum og sýndi þeim mynd
af foreldrum sínum sem hann hafði
borið í veskinu í mörg ár, án þess
að vita almennilega af hveiju.
Þetta dugði. Lögreglumennimir
trúðu honum. Og það sem meira var.
Þeir leituðu með honum og fundu
lyklana.
Við dyrAlþingis
Klukkan var alveg að verða tvö og
Þórólfur flýtti sér út úr garðinum og
velti því fyrir sér hvort hann ætti að
ganga inn um framdymar eða bak-
dymar. En hann velktist ekki lengi
í vafa. Framan við aðaldymar var
hópur fréttamanna. Hann sá að sum-
ir þingmennimir sem komu aðvíf-
andi stöldraðu andartak á þröskuld-
inum og töluðu í tækin þeirra.
Það var spumarsvipur á vörðun-
um í þinghúsinu þegar Þórólf bar að.
Þeir opnuðu dymar í hálfa gátt.
Ég heiti Þórólfur Jónsson, þing-
maöur í Reykjavík. Verðimir horfðu
á óhreina skóna og moldugar hend-
urnar. Það var erfitt hjá þeim þessa
dagana vegna nýju þingmannanna.
Hvað er þetta? Á ekki að hleypa
sigurvegaranum í Reykjavík inn?
Þórólfur kannaðist við þessa rödd.
Þetta var fréttamaöurinn, sem hann
hafði talað við um kjördæmamálið í
eldhúsinu. Ég tek ábyrgð á honum.
Ykkur er óhætt aö opna.
Verðirnir opnuðu betur og Þórólfur
smeygði sér inn fyrir. Hann varð
vandræðalegur þegar hann kom inn
í anddyrið því hann vissi ekki hvað
hann átti að gera. Til hægri handar
vom fatasnagar á standi en til vinstri
var fatahengi og þar var kona að
hengja upp frakka.
Láttu mig fá frakkann, Þórólfur.
Ég bið svo að heilsa mömmu þinni.
Ég er að austan eins og hún. Segðu
henni að Sigurborg biðji að heilsa.
Þú ferð inn um dymar, hægra megin
við stigann og þar geturðu þvegið þér
um hendumar.
Þórólfur fór inn á ganginn, fann
snyrtiherbergið og þvoði sér. Það var
mold undir nöglunum en nú var
lyklakippan í frakkanum frammi.
Það var enginn tími. Hann yrði bara
að muna að hafa hendumar ekki
uppi á borði.
í röngu
flokksherbergi
Þórólfur fór aftur fram á gang.
Hann vissi ekki hvar þingflokks-
fundurinn átti að vera en sá Ólaf,
formann flokksins, fara inn um dyr
með kaffibolla og kökudisk og ákvað
að elta hann.
Hann opnaði dymar sem Ólafur
var nýbúinn að loka og kom inn í
forstofu. Til hliðar inn úr henni sá
Þórólfur í bakhlutann á manni sem
stóð í símaklefa. Þórólfur gekk fram
hjá honum og opnaði dyr til hinnar
handarinnar. Þar inni vom tveir
menn á hljóðskrafi. Þeir litu upp og
Þórólfur sá að annar þeirra var Ólaf-
ur en hinn var ungur þingmaöur úr
öörum flokki.
Þingmaðurinn gekk glaðbeittur að
Þórólfi, tók í hönd hans og þrýsti
innilega. Sæll, Þórólfur og vertu vel-
kominn. Vonandi eigum við eftir að
hafa gott samstarf.
Þórólfur horfði á málverkin sem
héngu á veggjum herbergisins. Hann
var í vitlausu herbergi. Þetta vom
allt málverk af formönnum úr öðrum
flokki. En hvað var Ólafur að gera
hér? Þetta var grunsamlegt. Var
hann að svíkja? Þetta verður að taka
enda. Þórólfur sagði: Þingflokks-
fundurinn er víst að byija. Verðum
við ekki að koma okkur að verki?
Tvímenningamir litu hálfundr-
andi á þennan röggsama nýliða og
Ólafur tók bollann sinn og kvaddi.
Þórólfur elti og fann þannig sinn
fyrsta þingflokksfund.
Inni- í þingfiokksherberginu var
þröng á þingi. Þar voru nýkjörnir
þingmenn flokksins og fram-
kvæmdastjóri og fleiri andlit sem
Þórólfur kannaðist lauslega við.
Menn voru ekki sestir en röltu um,
teygðu sig yfir borðin, heilsuðust og
skiptust á hamingjuóskum. Þeir litu
á Þórólf þegar hann gekk inn. Alhr
heilsuðu honum með handabandi og
óskuðu honum til hamingju með
kosninguna í Reykjavík. Hann von-
aði að ekki sæist hvað hann var
óhreinn undir nöglunum. Enginn
minntist einu orði á kjördæmamálið.
Þórólfur hafði legið lengi andvaka
um nóttina og velt því fyrir sér
hvemig hann ætti að snúa sér í því
ef einhveijir tækju það upp.
Formaðurinn settist við borðs-
endann. Menn fóm aö draga fram
stóla og þeir sem áður höfðu verið
þingmenn áttu augljóslega ákveðin
sæti. Þórólfur stóð hikandi aftan við
auðan stól og þingmaður við hliðina
á honum hvíslaði: Þér er óhætt að
sitja þama. Þetta var stóllinn hans
Bergsveins.
Þórólfur hugsaði: Á ég að setjast í
stól látins manns?
Þingmaðurinn hélt áfram: Ég
reyndi að fá karlinn til að beijast en
það var eins og viljann vantaði.
Þórólfur spurði með hluttekningu:
Var hann þá orðinn veikur?
Já. Á pörtum. Og svo var hlaupið
illt í þetta hjá honum.
Úti um allt?
Nei, aðallega sunnan til í kjördæm-
inu. Þar var unnið stíft gegn honum.
En hann var ekki veikur á þéttbýhs-
stöðunum. Ef hann hefði beitt sér í
prófkjörinu sæti hann hér nú. Þórólf-
ur settist.
Skvaldrað eins og
í skólastofu
Ég býð ykkur öll velkomin, sagði
formaðurinn. Þar sem ekki er búið
að kjósa þingflokksformann tek ég
að mér fundarstjórn. í dag metum
við kosningarnar og ræðum stjórn-
armyndun. En ég vil fyrst óska nýju
þingmönnunum til hamingju. Hann-
es Sigurðsson boðar forfoll.
Og svo byrjaði Ólafur aö tala um
kosningamar. Hann hafði djúpa
rödd og talaði hægt. Þótt borðið væri
fullt af pappír talaði hann blaða-
laust. Hann rakti útkomu allra
flokka og tíndi fram prósentur og
atkvæðatölur.
Þórólfur horfði í kringum sig við
borðið. Við það sátu tuttugu menn. í
þingflokknum áttu að vera fimmtán.
Ellefu karlar og fiórar konur. Þórólf-
ur var ekki alveg viss um hveijir
vom þingmenn. Sumir sátu mak-
indalega með stóra bunka af óopnuð-
um pósti fyrir framan sig og sötruðu
kaffi. Hann bjóst við að þeir væru á
þingi. Þeir hvísluðust á og hlógu öðru
hveiju. í skólastofu hefði þetta ekki
þótt gott hljóð. Formaður hélt áfram
að ræða niðurstöður kosninganna.
Þingmennimir voru famir að rífa
upp póstinn sinn og hávaðinn af
pappírsskijáfinu var truflandi. Þór-
ólfur fann hvemig hann spenntist
upp. Öðm hveiju var kaffibollum
skellt á undirskálar og menn hvísl-
uðu og pískruðu. Þess á milli tróðu
þeir rifnum umslögum og bækling-
um ofan í mslafotu sem var ýtt á
milli manna við borðið með bram-
bolti. Þórólfi var orðiö alltof heitt og
hann stakk fingri í skyrtuhálsmálið
og teygði á því.
Þingmaður lauk við að skrifa fiórar
línur á blað og rétti sessunaut sínum.
Sá tók bakfóll af innibyrgðum hlátri.
Þórólfur þoldi ekki við lengur. Hann
lyfti sér upp í sætinu og sagði: Er
ekki hægt að hafa hljóð? Fólkið
horfði undrandi á hann. Enginn
sagði orð.“