Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1993, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Lestin brunar hjá
Því færri kostir sem eru í boði, þeim mun auðveldara
er kjósendum í Reykjavík að átta sig og taka afstöðu.
Við val á milli aðeins tveggja lista fækkar óákveðnum
og öðrum þeim, sem ekki svara, úr 45% niður í 18%.
Allur þorri mismunarins styður sameinaðan lista.
Þetta er ein af niðurstöðum könnunar DV á skoðunum
600 kjósenda, sem birt var í blaðinu í gær og í fyrradag.
Þar kom líka fram, að ekki er nóg með, að kjósendur
styðji sameinaðan lista, heldur vilja þeir beinlínis velja
milli tveggja nafngreindra borgarstjóraefna.
í ljós kom, að sameinaður listi gegn núverandi meiri-
hluta mundi fá 54% fylgi á móti 46% og að Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir hefur 52% fylgi á móti 48% fylgi Mark-
úsar Amar Antonssonar. Aðrir þeir, sem nefndir hafa
verið, komust varla á blað í skoðanakönnuninni.
Litlu flokkamir komast ekki lengur hjá því að vita,
að sameinaðir geta þeir náð meirihluta í borginni og
annars alls ekki. Og þeir komast ekki heldur lengur hjá
því að vita, að þeir geta boðið vinsælt borgarstjóraefni,
sem slær við sjálfum borgarstjóra Sjálfstæðisflokksins.
Sennilega ýta mislukkaðir ráðamenn litlu flokkanna
þessari óþægilegu staðreynd út af borðinu, af því að þeir
óttast, að borgarstjóraefnið skyggi á þá sjálfa og að elsku
hth flokkurinn þeirra sjálfra hætti að vera th, bráðni
hreinlega í birtunni af sameiginlega framboðinu.
Niðurstöðumar stríða gegn þeirri skoðun, að fjöl-
breytt framboð laði samanlagt að meira fylgi, af því að
þá fái hver tegund sérvizku sinn griðastað og að síðan
geti hinar ýmsu sérvizkur sameinazt um nægan meiri-
hluta til að stjóma því kerfi, sem kosið er th.
Hingað th hafa margir tahð, að hehdarfylgi komist
ekki th skha í sameinuðu framboði. Vísað er th reynsl-
unnar af slysum á borð við af Hræðslubandalagið. En
það bandalag var annars eðhs, því að þá studdu flokkar
bandalagsins framboð hins á vhd eftir kjördæmum.
Ekki er heldur alltaf tækifæri th að nýta kosti sameig-
inlegra framboða. Ýmsar aðstæður geta valdið því, að
fylgi kvamist af jöðrum slíkra framboða og að þau nái
ekki að grípa hugi kjósenda sem virkt og öflugt afl þeirra
hluta, sem gera þarf. En tækifærið virðist þó vera núna.
Skoðanakönnunin sýnir einfaldlega, að meðal óákveð-
inna kjósenda sé mikill vhji til að skipta um meirihluta
í Reykjavík og að sá vhji muni fá útrás, ef af sameigin-
legu framboði smáflokkanna verður og ef Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir verður borgarstjóraefni framboðsins.
Könnunin sýnir hka, að vhjinn fær ekki útrás, ef
smáflokkamir gauka áfram hver í sínu homi. Á þann
hátt afla þeir ekki trausts meðal óákveðinna kjósenda. Á
þann hátt vantar fókusinn, sem vera þarf að mati kjós-
enda, sem vhja hreinar og afdráttarlausar línur.
Dæmigerður kjósandi í nútíma kærir sig ekki mikið
um smáatriði í raunverulegum eða ímynduðum mismuni
flokka. Hann vih taka afstöðu í stórum línum og hann
telur persónu lykilframbjóðandans skipta miklu máh.
Það, sem hann vhl 1 raun, er tveggja flokka kerfi.
Sú leið, sem smákóngar htlu flokkanna munu helzt
sjá úr ógöngum sínum, er að halda áfram þeirri stefnu
að bjóða fram í mörgu lagi, en gefa vhjayfirlýsingu um
stuðning við sameiginlegt borgarstjóraefni. Sú leið mun
ná nokkrum árangri, en tæpast þeim, sem máh skiptir.
Kirkjugarður stjómmálasögunnar er fuhur af hths
háttar köhum, sem ekki höfðu vit á að stökkva um borð,
þegar lestin brunaði hjá og hvarf inn 1 framtíðina.
Jónas Kristjánsson
Sj álftekt við
Svalbarða
er fásinna
Öðru hvoru rísa upp íslenskir land-
vinningamenn, sem færa vilja út
yfirráð eða ítök íslands í einhverja
áttina. Skortir þá ekki þrætubókar-
rök fyrir máli sínu, og þau berg-
mála síðan í þeim fjölmiðlum sem
einkum leggja sig eftir að vekja
athygli en hugsa minna um trú-
verðugleik.
Lengi rak dr. Jón Dúason ákafan
áróður fyrir tilkalli íslendinga til
yfirráða yflr Grænlandi, setti fram
röksemdir sínar í mörgum bindum
og eignaðist meira að segja stuðn-
ingsmann við málstaðinn á Al-
þingi. Málið dó svo með dr. Jóni.
Um þær mundir sem menn kom-
ust upp á lag með að veiða loðnu
og olíufundir í Norðursjó vöktu
athygli á verðmæti hafsbotnsrétt-
inda, tóku nokkrir íslendingar sig
til og vildu vefengja rétt Noregs til
yfirráða á Jan Mayen. Meginrök
þeirra fyrir tilkalli íslandsjil eyjar-
innar voru að Eyfirðingar heíðu
sótt þangað rekavið einhvem tíma
á síðustu öld. Þessi málatilbúnaður
lognaðist brátt út af.
Nú her svo við aö togaraútgerðar-
menn vilja hefja veiðar á fisk-
vemdarsvæði Norðmanna við
Svalbarða og krefjast stuðnings
stjómvalda til að fá veiðirétt sinn
þar viðurkenndan. Benda þeir
helst á þá leið að norska strand-
gæslan verði egnd til að taka ís-
lenskan togara að veiðum og færa
til málsóknar og dóms í Noregi.
Síðan skjóti ríkisstjóm íslands
málinu til Alþjóðadómstólsins í
Haag.
Ekki er ljóst hvort talsmenn
slíkrar ráðabreytni gera sér í hug-
arlund aö málalok í Haag hljóti að
vera sér í vil, eöa halda að Noregs-
stjóm glúpni fyrir hótuninni einni
og kjósi að veita íslenskum togur-
um veiðikvóta við Svalbarða um-
svifalaust. Hvort tveggja er jafn
fjarstæðukennt.
Með Parísarsáttmálanum frá 1920
viðurkenna önnur ríki sem að hon-
um stóðu og töldu sig hafa hags-
muna að gæta á Svalbarða yfirráð
Noregs yfir eyjaklasanum, en
áskilja sér aðgang að auðlindum
svæðisins á jafnréttisgrundvelli, þó
undir lögsögu Noregs. Síðan sátt-
máhnn kom til framkvæmda er
hann hluti af alþjóðalögum.
Það er fyrst að athuga við loft-
kastaia togaraútgerðarmanna að
ísland er ekki aðili að Svalbarða-
sáttmálanum og getrn- því ekki að
svo stöddu byggt veiðiréttarkröfur
á honum. Á þeirri forsendu einni
Erlend tídindi
Magnús Torfi Ólafsson
hlyti Alþjóðadómstólhnn að vísa
frá íslenskri áfrýjun á norskum.
dómi yfir íslenskum togara fyrir
veiðar á vemdarsvæði við Sval-
barða.
Gengi ísland í snatri í hóp aðild-
arríkja Svalbarðasáttmálans, yröu
togaraútgerðir htlu bættari í brölti
sínu. Norðmenn hafa haldið uppi
fiskverndarsvæði við Svalbarða í
áratugi. Það er þáttur í sameigin-
legri stjóm þeirra og Rússa á fisk-
veiðum í Barentshafi. Sú stjóm fer
fram í samráði við alþjóðastofnan-
ir.
Veiðileyfi sem Norðmenn hafa
veitt öðriun þjóðum, til að mynda
Evrópubandalaginu, Færeyingum
og Grænlendingum, við Svalbarða
em hluti af norska veiðikvótanum
á svæðinu. Sá hefur htla hugmynd
um túlkunarvenjur Alþjóðadóm-
stólsins á alþjóðalögum, sem gerir
sér í hugarlund að hann kunni að
leggja blessun sína yfir að íslenskar
togaraútgerðir taki sér þar einhhða
veiðirétt án þess að leitað sé samn-
ingaumleitana við norsk stjóm-
völd.
Þeir einu sem nokkru sinni hafa
reynt að skerða rétt Norðmanna til
lögsögu á Svalbarða vom stjóm-
völd Sovétríkjanna fyrrverandi.
Þau mál vörðuðu kolanámubúðir á
landi, og með hófsemi en festu
höfðu norsk stjórnvöld sitt fram í
þeim ýfingum, þótt við óvæginn
væri að etja. Norsk lögsaga yfir
nýtingu auðhnda Svalbarða er því
ekki bara á pappírnum heldur
rækhega staðfest í framkvæmd.
Vandi íslenskra togaraútgerða
stafar af of þungri sókn hátækni-
væddra skipa í fiskstofna á heima-
miðum. Eigi að leita verkefna fyrir
skip sem í rauninni er ofaukið í
flotanum, eins og stofnstærð er nú
komið, verður það mál ekki leyst
meö því að reyna sjálftekt á ein-
veijum tonnum við Svalbarða. Þar
þurfa að koma til önnur og hald-
betri úrræði, hugsuð til langs tíma,
en ekki fálm út úr skuldahelsi sem
menn hafa búið sér með ásókn í
niðurgreidd skip úr erlendum
skipasmíðastöðvum umfram það
sem rúm er fyrir með góðu móti til
að veiða það sem th skiptanna er á
íslandsmiðum nú um skeið.
Skodanir annarra
Öld Kyrrahafsins
Ef 20. öldin hefur verið öld Atlantshafsins þá
verður 21. öldin öld Kyrrahafsins. Svo verður í það
minnsta hvað efnahagslífið varðar. Tvennt veldur
þessum umskiptum. Það eru NAFTA og APEC -
Fríverslunarsamtök Noður-Ameríku og efnahags-
samvinna ríkja við Kyrrahaf. Séð frá sjónarhóh Evr-
ópumanna hefur þungamiðja heimsins í viðskiptum
og verslun færst vestur. Friður og lýðræði virðast
einnig stefna vestur.
Úr forsystugrein Expressen, 23. nóv.
Gagnslaus byssulöggjöf
Glæpum mun ekki fækka þótt löghlýðnir horgar-
ar séu afvopnaðir. Því hlýtur krafan aö vera að
tryggja full réttindi byssueigenda. í hvert sinn sem
lög um takmarkanir á byssueign eru samþykkt á
þingi fjölgar glæpum en fækkar og ekki. Andstæðing-
ar byssueignar nota þá tækifærið til að heimta enn
meiri takmarkanir. Það er því ekki að undra þótt
byssufjendumir séu þegar farnir að biðja um strang-
ari byssulöggjöf. Þessir menn vita ekki að þegar 15
daga biðtíma eför byssum var komið á í Kalifomíu
íjölgaði vopnuðum ofbeldisverkum um 19%.
Formaður félags byssueigenda, í USA Today, 23. nóv.
Hreingerningar þörf á Ítalíu
Sjaldgæft er að úrsht sveitarstjórnarkosninga á
Ítalíu veki eftirtekt í öðmm löndum. í ár hafa kosn-
ingamar þó vakiö heimsathygh, einkum vegna þess
að kristhegum demókrötum hefur verið vikið út
valdastólunum. í fyrsta sinn frá stíöslokum missir
ilokkurinn völdin í stóru borgunum. Þetta stafar af
því að flokkurinn hefur ekki gert hreint fyrir sínum
dymm í fjölmörgum sphhngarmálum.
Úr forystugrein norska Dagbladet, 23. nóv.