Dagur - 19.12.1995, Blaðsíða 8

8 B - DAGUR - Þriðjudagur 19. desember 1994
Leikfélag Akureyrar æfir
nú eitt af meistaraverkum
bandaríska leikrita-
skáldsins Tennessee
Williams, Sporvagninn
Girnd\ sem sumir telja
hans besta verk, og verður
leikritið frumsýnt á Akur-
eyri á friðja dag jóla.
Leikritið er skrifað 1947
og gerist rétt eftir seinna
stríð í New Orleans í
Suðurríkjum Bandaríkj-
anna. Leikritið lýsir lífs-
krafti, uyygangi ungs
fólks og einnig fólki sem
tilheyrir gamla aðlinum og
vill halda í gamlar hefðir.
Við æflngar á Sporvagninum Girnd, jólaleikriti LA. Rósa Guðný Þórsdóttir sem Blance og Valdimar Flygenring
sem Stanley. Mynd: BG
„Nóra í Brúðuheim-
ilinu eftir Ihsen er
mér mjög hugstæð"
-segirRósa Guðný Þórsdóttir, sem leikur Blanche í Sjaorvagninum Girnd, jólaleikritiLA
Rósa Gúðný í hlutverki Nóru í
Brúðuheimilinu eftir Ibsen.
Aðalpersónan í leikritinu, Blanche
DuBois, er háskólamenntaður
enskukennari um þrítugt. Hún er
ekkja sem giftist mjög ung en
missti mann sinn. Hún kemur nið-
urbrotin á heimili systur sinnar og
leitar hjálpar hjá henni en getur
ekki skýrt frá því hvaða hjálpar
hún þarfnast. Hennar von er að líf
hennar taki einhverjum breyting-
um við þetta og snýst leikritið að
mestu um hennar örlög, átök
hennar við mág sinn, Stanley,
mannlegan breiskleika og tilfinn-
ingar sem ekkert hafa breyst gegn-
um aldimar. Höfundur segir leik-
ritið fjalla um misskilning, fólk
misskilji hvort annað. Blanche er
leikin af Rósu Guðnýju Þórsdótt-
ur, og er hlutverkið mjög kreij-
andi því hún er nánast allan tím-
ann á sviðinu en þetta hlutverk er
eitt af óskahlutverkum margra
kvenleikara, þykir eitt af betri
kvenhlutverkum leiklistarsögunn-
ar. Aðal karlhlutverkið er í hönd-
um Valdimars Flygenring, sem
leikur Stanley, mág Blanche, en
Bergljót Arnalds leikur Stellu,
systur Blanche. Á áttunda ára-
tugnum var Sporvagninn Girnd
sýndur í Þjóðleikhúsinu og þá fór
Þóra Friðriksdóttir með hlutverk
Blanche.
Rósa Guðný kom til starfa hjá
Leikfélagi Akureyrar fyrir tveimur
árum, í byrjun leikárs 1993, en
fyrsta leikritið sem hún lék í var
Afturgöngur eftir Henrik Ibsen en
þar lék hún Reginu Engstrand.
Rósa Guðný ætlaði í upphafi að-
eins að vera einn vetur, en segist
greinilega ekki vera dugleg að
„plana“. í haust lék hún Mínu
Harker í Drakúla greifa eftir
Bram Stoker, en það Ieikrit gekk
ekki nógu vel.
Leikhúsi fyígir áhætta
Hvaða skýringar hefur leikkonan
á því að verkið gekk ekki lengur?
„Kannski það hafi ekki höfðað
til leikhúgesta, en ég hélt að fólk
hefði áhuga á að sjá þetta verk á
sviði því margir þekkja þetta vel
úr kvikmyndum. Mörgum fannst
sýningin of löng, það spurðist út,
en margir veigra sér við að sitja of
lengi í leikhúsi. Leikhús er áhætta,
því verður að fylgja áhætta, og
þeir sem standa fyrir leikhúsi
verða að vera djarfir og brjóta upp
hefðbundin munstur og reyna að
Úr leikverkinu, Dalur hinna dauðu. F.v.: Rósa Guðný, Árni Pétur Guðjóns-
son, Ólafur Guðmundsson og Stefán Jónsson.
„Ég sýni sannleika
í Ijúfu dulargervi
blekkingar"
Thomas Lanier Williams, sem
síðar tóks sér nafnið Tennessee
Williams, fæddist árið 1911 í
Columbus í Mississippi, sonur
drykkfelds farandssala sem hann
sá sjaldan. Sjö ára fluttist hann
til St. Louis og þaðan lá leiðin til
New Orleans árið 1938. Tenn-
essee Williams segist hafa fund-
ið frelsið í New Orleans, kraum-
andi af leikritum eins og Gler-
dýrunum, Sporvagningum Gimd
og Ketti á heitu tinþaki, sem tal-
ið er hans mesta raunsæisverk.
Skáldið hóf að skrifa 12 ára
gamall og hélt því áfram alla tíð,
en hann segir sjálfur að næst rit-
störfum hafi hann haft mesta un-
un af því að vera hommi. Hon-
um hefur verið lýst sem manni
fullum haturs, ofbeldis, bældur
og bitur. Lífsskoðun hans var
því á vissan hátt harmræn. Undir
þessa lýsingu tók hann í sjón-
varpsviðtali og sagði að þannig
væri heiminum lýst, tilfinninga-
legt ofbeldi væri snar þáttur í lífi
okkar. Eftirlætispersóna skálds-
ins var Blanche í Sporvagninum
Gimd, leikriti sem fjallar um
misskilning en ekki mann-
vonsku. Blanche er persóna sem
leitar eftir vernd en hefur fyrir-
gert öllu og leitar griða hjá syst-
ur sinni en hefur ekki kynnst
mági sínum, Stanley, en milli
þeirra er mikill stéttamunur.
Stanley afber hins vegar ekki að
einhver annar þykist honum
fremri. Blanche er í upphafi ráð-
rík, hjálparvana, frek en óömgg
en Stanley skynjar hættuna sem
honum stafar af Blanche. Hún er
sjúk, fölsk og ætlar að leggja
heimilið í rúst. Fyrsta verk
Williams var Glerdýrin, sem var
fmmsýnt í Chicago árið 1944.
Meðal verka Williams má nefna
Carmino Real, sem var framand-
legt verk; Baby Doll, sem kaþ-
ólska kirkjan taldi saurugt; Orfe-
us í undirheimum en þemað í
því verki er að enginn þekkir
annan, öll emm við dæmd til
einangrunar, allt lífið emm við í
eigin skinni; Skyndilega í fyrra-
sumar sem er ofbeldisfullasta
verk hans og árás á stöðnun og
sjálfumgleði og Nótt græneðl-
unnar, sem hann skrifaði 1961.
Það er framsækið verk, sem
fjallar um ölkæra og kvensama
prestinn Shanon, sem er sviptur
kjóli og kalli, helst að persónan
Shanon standi Blanche í Spor-
vagningum Girnd á sporði. Áðr-
ar eftirminnilegar persónur em
m.a. Lára í Glerdýrunum, Alma
í Sumar og reykur og Val í
Snákaskinni. Tennessee Willi-
ams skrifaði níu leikrit síðasta
áratug ævi sinnar auk ljóða,
smásagna, ritgerða, endurminn-
inga og skáldsagna, en virtist þá
hafa nokkuð týnt „neistanum."
Hann lést árið 1983, þá talinn af
mörgum mesta leikritaskáld
Bandankjanna. GG
koma með eitthvað nýtt, bæði til
handa sjálfum sér og áhorfendum.
Það verður aldrei reiknað út hvað
áhorfendur vilja, en verkefnaval
atvinnuleikhúss eins og á Akur-
eyri verður að vera hæfileg blanda
af ýmsum straumum. Vonandi
verður Sporvagninn Girnd sýndur
út febrúarmánuð. Þetta er gott
leikrit sem ætti að höfða til breiðs
hóps áhorfenda en síðan taka við
æfingar á verki sem Kjartan Ragn-
arsson og Einar Kárason hafa
skrifað fyrir Leikfélag Akureyrar
og heitir Heima er best, óbeislað
raunsæisverk, sem fjallar um ís-
lenskan raunveruleika," segir
Rósa Guðný.
Nóra í Brúðuheitnilinu
minnisstœð
Rósa Guðný segist ekki hafa á
unga aldri ætlað að verða leik-
kona, þó blundaði þráin alltaf í
henni og oft hafi verið mælst til
við hana að hún fetaði leiklistar-
brautina. Það hummaði hún þó
fram af sér til 21 árs aldurs er
leiðin lá í Leiklistarskólann.
En er eitt hlutverk sem Rósa
Guðný hefur leikið öðrum hug-
stæðara?
Mér þykir vænt um allflest
hlutverk mín sem ég hef leikið,
m.a. þau sem ég hef fengist við
hér hjá LA, en þau hafa verið
mjög fjölbreytt. En ég get nefnt
Nóru í Brúðuheimilinu eftir Hen-
rik Ibsen sem er mér mjög minn-
istæð og svo leikverkið Dalur
hinna blindu, sem Þór Tulinius
leikstjóri spann með leikhópnum
Þibilju upp úr smásögu eftir H.G.
Welles. Þar lék ég æðsta prestinn í
samfélaginu, Móðir Vitku Týru,
sem var einn af öldungunum, en í
þessu samfélagi voru allir blindir.
Sýningarnar fóru fram í Lindarbæ
og voru viðtökur mjög góðar.
Vinnan í svona leikhóp er öðruvísi
en í „stofnanaleikhúsi,“ við ráðum
hvað er tekið fyrir, mótum það og
vinnum mikið til öll leiktjöld og
leikbúninga sjálf. Ég var öllum
stundum í Lindarbæ, ef ekki að
æfa þá að „dunda skraut", en það
var að búa til skraut á búningana.
Þessir leikhópar eru nauðsynlegt
mótvægi „stofnanaleikhúsa" en
það endist enginn lengi í þessu því
maður nánast borgar með sér.
Þessar sýningar sækir a.m.k. í
fyrstu aðallega áhugafólk um leik-
hús, en síðan spinnur þetta utan á
sig og fleiri koma. Það er þó
aldrei hægt að reikna með sama
áhorfendafjölda og hjá „stofnana-
leikhúsunum," t.d. sama áhorf-
endafjölda og Þjóðleikhúsið og
Leikfélag Reykjavíkur laða að.
Það fara margir þangað meira af
gömlum vana.“
Gott hús
Rósa Guðný var spurð að því
hvemig væri að leika fyrir Norð-
lendinga?
„Samkomuhúsið er mjög gott
hús, ekki of stórt þannig að maður
er í töluverðri nálægð við áhorf-
endur. Það gerir öðmvísi kröfur
en að standa á stóm sviði. Það er
einnig mjög gott að vera meðvit-
aður um það að leikari er hvergi
æviráðinn og ekkert sjálfgefið að
maður fái að sinna þessu óska-
starfi sínu um aldur og ævi, fyrir
því verður maður að berjast.“
Rósa Guðný hefur verið að
leikstýra tvö sl. ár hjá leikklúbbi
Menntaskólans á Akureyri. Fyrst
var það Strœtið eftir Jim Cartw-
right árið 1994 og á þessu ári Silf-
urtunglið eftir Laxness.
Hefur hún í hyggju að leggja
leikstjóm frekar fyrir sig?
„Nei, en mér finnst ágætt að
setja upp sýningu með áhuga-
mannahópum öðru hverju en ætla
ekki að leggja það fyrir mig. Ég
verð þó með nemendur Mennta-
skólans, við ætlum að setja upp
Fríðu og dýrin í vetur en sú vinna
byrjar í febrúarmánuði,“ sagði
Rósa Guðný Þórsdóttir, leikari og
leikstjóri. GG