Dagur - 19.12.1995, Blaðsíða 27

Þriðjudagur 19. desember 1995 - DAGUR - B 27
-i
sækja hana á stórhátíðum. Og í
Bárðardalnum, þar sem ég var
alltaf í sveit á sumrin, fór ég alltaf
með bænir, meira að segja fram á
unglingsár, „Faðir vorið“ var allt-
af öruggt skjól og hjálp. Engu að
síður var kirkjan og atferli hennar
mér mjög á móti skapi. En síðan
hef ég lært. Til dæmis lærði ég
heilmikið í litúrgíu í námi mínu
úti í Þýskalandi og hvað hún
merkir. Sömuleiðis las ég heilmik-
ið um sögu kirkjunnar og kristn-
innar í tengslum við þróun tónlist-
ar og það átti sinn þátt í að breyta
viðhorfi mínu. í starfi mínu sem
organisti við Hallgrímskirkju og
kennari við guðfræðideild Há-
skóla Islands í tíu ár, hef ég verið
talsmaður gilda sem ég barðist áð-
ur á móti. Ég hef verið talsmaður
reglunnar í helgihaldi og litúrgí-
unnar í atferli og tónlist og tel
miklu skipta að þetta sé í ákveðnu
samhengi við gengnar kynslóðir.
Með öðrum orðum tel ég mikil-
vægt að halda í þessi gildi og þar
með er ég kominn í mótsögn við
það sem ég sjálfur gekk út frá. Ég
hef lært að trúa en telst sennilega
ekki til bókstafstrúarmanna, ein-
hverjir myndu líklega kalla mig
efahyggjumann."
Þetta leiðir hugann að því að
sumir vilja, eins og það er kallað,
„poppa kirkjuna upp“. Hörður er
ekki hrifinn af þessari hugmynda-
fræði. „Ég geri mér grein fyrir því
að uppi eru mismunandi sjónar-
mið og ég er tilbúinn að hlusta á
og beygja mig undir sjónarmið
þeirra sem ég starfa með í kirkj-
unni. Dæmi um þetta er notkun á
léttari tónlist í kirkjunni, sem
menn tala svo mikið um. Mér
finnst oft að þeir sem tala hvað
hæst um að messuformið sé þungt
og gamaldags og tónlistin sömu-
leiðis, séu þeir sem ekkert þekkja
neitt til og vilja ekki gera tilraun
til þess að kynna sér hvað helgi-
hald í raun er. Ég held að helsti
misskilningurinn sé fólginn í því
að setja helgihaldið á sama bekk
og afþreyingu eða skemmtun.
Fólk segir sem svo að það sé leið-
inlegt að fara í kirkju, miklu nær
sé að fara í bíó eða ball. Þetta eru
ekki sambærilegir hlutir. Fyrst og
fremst tel ég að guðsþjónustan
eigi að vera farvegur þess að
dýpka sjálfan sig.“
Hörður segist í lengstu lög
reyna að komast hjá því að spila
popptónlist við kirkjulegar athafn-
ar, en oft er beðið um slíkan tón-
listarflutning við t.d. giftingar.
„Auðvitað erum við að veita fólki
ákveðna þjónustu, en því miður
eru margir sem átta sig ekki á því
um hvað málið snýst og er ekki
komið inn í kirkjuna á forsendum
hennar. Oft er það svo að búið er
að ákveða tónlist við giftingar og
ég hef ekkert um hana að segja. Ef
ég hef hins vegar fæ tækifæri til
að útskýra fyrir fólki hvað þessi
athöfn sé í raun, að hún sé ekki
skemmtun þar sem boðið er upp á
uppáhalds lög brúðhjónanna,
heldur að hún sé athöfn sem lúti
lögmálum kirkjunnar, þá opnast
augu brúðhjónanna fyrir því að
mörg þeirra laga sem þau höfðu
haft áhuga á að yrðu flutt við
brúðkaup þeirra, eiga alls ekki við
í sjálfri giftingunni, en eru vel við-
eigandi í veislunni á eftir.“
Organisti og kórstjórnandi
Auk þess að vera organisti við
Hallgrímskirkju stjórnar Hörður
Askelsson Mótettukór Hallgríms-
kirkju sem er án efa einn allra
besti kór landsins. Mótettukórinn
hefur tekist á við mörg af stærri
verkum tónbókmenntanna, nú síð-
ast Jólaóratóíu J.S. Bachs. Hörður
hugsaði sig vel um þegar hann var
inntur eftir því hvort félli honum
betur, að sitja við orgel Hallgríms-
kirkju eða stjóma Mótettukómum.
„Ég vil helst ekki þurfa að gera
þama upp á milli. Að sjálfsögðu
er töluverður vandi að rata hinn
gullna meðalveg. Maður getur
ekki verið góður organisti nema
að gefa sér tíma til æfinga og
halda tónleika. Að sama skapi er
ekki hægt að gera kór stöðugt
betri nema með mikilli yfirlegu.
Þetta þýðir að stundum verða
árekstrar og þeir geta verið býsna
slítandi, einkum þó þegar maður
er í þeirri stöðu að finnast vera að
vanrækja hvort tveggja, en það
gerist því miður oft. Eg hætti að
kenna við guðfræðideild Háskól-
ans til þess að geta sinnt betur
mínu starfi sem organisti Hall-
grímskirkju og koma tónleikahaldi
hér heima og erlendis inn á
stundaskrána hjá mér. Hitt er svo
annað mál að ef til vill á kórstarfið
betur við mig. Ég hef alltaf átt
auðvelt með að vinna með fólki
og ég hygg að það sé minn helsti
styrkur. Eg hef haft það sem
ákveðið mottó í kórstarfi að
„ramminn stemmi“, að stundvís-
lega sé byrjað og stundvíslega
hætt, en innan rammans sé ákveð-
ið frelsi. Söngurinn er númer eitt í
kórstarfi en félagslegi þátturinn er
líka afar mikilvægur og hann má
ekki vanmeta."
Hörður neitar því ekki að hann
geri miklar kröfur. „Já, ég held ég
geri nokkuð miklar kröfur. í kór-
starfinu miða ég hraða yfirferðar
gjaman við þá sem em næstbestir
í nótnalestri. Ég miða ekki við þá
bestu og alls ekki þá lökustu, þá
myndi kómum ekkert fara fram.“
Staða kirkjutóníistar
á íslandi
Hörður segist sáttur við þá þróun
sem hafi orðið á undanfömum ár-
um í íslenskri kirkjutónlist. „Fljót-
lega eftir að ég kom heim varð
breyting á tekjustofnum safnað-
anna og kirkjan fór að hafa meiri
fjárráð, einkum þó stærri söfnuð-
imir. Það þýddi að unnt var að
greiða fyrir tónlistina og
„standardinn" hækkaði. Nú eru
um 30 manns vítt og breitt um
landið í fullum stöðum sem tón-
listarmenn við kirkjur og góðum
kirkjuorgelum hefur fjölgað um-
talsvert á undanfömum árum.
Ég tel að kaup á orgeli Hall-
grímskirkju, sem er þriggja ára í
þessum mánuði, hafi haft mjög
mikið að segja og sé jákvæður
áhrifavaldur í orgelkaupum ann-
arra sókna á landinu.“
Orgel Hallgrímskirkju er
stærsta orgel landsins og það
hljóta að vera ákveðin forréttindi
að hafa tækifæri til að spila á það
á degi hverjum. „Aðdragandinn að
kaupum á orgelinu, sem er 72ja
radda og fjögur hljómborð, var
langur og vissulega hafði ég oft
Véal
og mynd:
OskarÞór
Halldórsson.
efasemdir um að við værum að
gera rétt. En við gerðum rétt og
þetta er sannarlega glæsilegt
hljóðfæri, tilkoma þess hefur aug-
ljóslega stóraukið áhuga fólks á
orgeltónlist og eflt áhuga nem-
enda á orgelnámi.
„Við höfum komið á sumartón-
leikaröð í Hallgrímskirkju og að-
sókn að þeim er afskaplega góð.
Gæði orgelsins hafa spurst út og
fjöldi erlendra orgelleikara sækist
eftir að fá að spila á það.“
Þar sem tóníistin rceður
rikjum
Þau hjónin Hörður og Inga Rós
háfa búið sér fallegt heimili við
Faxaskjól í Reykjavík, alveg við
sjóinn. Utsýnið er einstakt.
Elsta dóttirin, Guðrún Hrund,
21 árs gömul, virðist ætla að feta í
fótspor foreldranna því hún stund-
ar nú víólunám í háskólanum í
Köln í Þýskalandi. Tvö yngri
bömin, Inga 16 ára og Áskell 5
ára, eru í foreldrahúsum. Aldrei að
vita nema þau feti einnig braut
tónlistarinnar. í það minnsta hafa
þau til þess kyn, að þeim standa
tvær stórar tónlistaifjölskyldur,
norðan og sunnan heiða. óþh