Þjóðviljinn - 24.12.1975, Qupperneq 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Jólablaö 1975
Sá hefur löngum verið
háttur norrænna þjóða að
hugsa til Ijóssins þegar
skammdegið ríkir hiðytra.
Eitt sinn var talað um Ijós-
ið langt og mjótt sem logar
á fífustöngum/ en nú hefur
rafmagnið lýsandi af fjöl-
breytilegustu lömpum
löngu tekið við hlutverki
annarra Ijósgjafa nema
rétt til hátíðabrigða. Á
Ijóssins hátíðer þráft fyrir
öll andlegheit alls ekki úr
vegi að ræða hin verald-
legu rafljós og orkuna sem
að baki þeinrv býr. Af völd-
um raforkunnar hefur ís-
land vetrartímans breyst
úr köldu landi og dimmu í
hlýtt land og bjart. En án
tillits til árstíða hefur raf-
orkan fengið mikið hlut-
verk i heimi nútimans/
ekki aðeins á heimilum
heldur og í atvinnulífinu.
Þar vinna rafknúðar vélar
verk margra handa. Að
vísu gegnir orkan ekki
nema hjálparhlutverki, en
svo mikill þáttur getur ork-.
an verið við ýmsa vinnslu
að sköpum skipti hvort hún
er fyrir hendi í nægilegu
magni. Islendingar hafa
það fram yfir margar aðr-
ar þjóðir að þeir búa í landi
sem geymir miklar orku-
liridir. Hins vegar er nokk-
uð dýrt að opna þessar
lindir og hagnýting
orkunnar er bundin við
starfsemi í landinu sjálfu.
EftílvíII er það einmitt
gæfa íslendinga að ís-
lenska orkan skuli ekki
vera í jafn auðfiytjanlegu
formi og olían, en fram á
síðustu tima hefur fáum
þjóðum skinið gott af að
eiga hana í landi sínu. Eigi
að síður steðjar margvís-
legur vandi að islendingum
i búskaparsýsli þeirra við
uppsprettur orkunnar. Um
það ræðir blaðamaður
Þjóðviljans við Jakob
Björnsson orkumálastjóra.
eru
eilífar
og
eyöast
ekki
þótt
nýttar
séu
Formálsorö, fyrir-
sagnir, myndaval
og myndatextar
eru Þjóðviljans
— Hve mikla orku notum viö
islendingar á ári? Eða er yfirleitt
hægt að setja svo ólík fyrirbæri
sem oliu, jarðhita og vatnsafi ein-
hvern veginn undir einn hatt?
— Með ýmsu móti er hægt að
umreikna orkugildin yfir á sam-
eiginlegan grundvöll, en hætt er
við þvi að slikur umreikningur
segi litið nema miðað sé við eitt-
hvert eitt orkuform sem getur
komið i staðinn fyrir öll hin. i
þessu sambandi er liklega einna
Stórár islands heitir þetta myndrit frá vatnamælingum Orkustofnunar
og sýnir það meðalrennsli ársins i útfalli ánna til sjávar rúmmetrar^á
sekúndu. Þær tvær ár sem auk Þjórsá skipta nú mestu máli i orku-
búskapnum, Sog og Tungná, eru ekki meö á myndritinu þar eð þær
sameinast stærstu fljótunum áður en til sjávar er komiö. Meðalrennsli
Tungnár er nálægt 200 rúmmetrum en Sogs 110 rúmmetrar á sekúndu.
bestráð að gripa til einingarinnar
,,oliutonn”, þvi að segja má að
olian geti brugðið sér i allra kvik-
inda liki. Þvi miður hef ég ekki
nýrri tölur um slikt heildarmat á
orkunotkun landsmanna en frá
árinu 1972. Það ár var öll hráork-
an sem hér er notuð talin vera
1.093 þúsund „oliutonn”. Þá er
hitaorkan sem fer til að halda
húsum okkar reykvikinga hlýjum
reiknuð yfir i það magn oliu, sem
þurft hefði til að reka kyndistöðv-
ar til að taka við hlutverki hita-
veitunnar. Orkuvinnsla vatnsafl-
stöðvanna er á sama hátt metin
til þeirrar oliu sem hefði nægt til
að knýja varmaorkuver til sömu
rafmagnsframleiðslu. Gufan sem
hagnýtt er i Bjarnarflagi til að
þurrka gúrinn er á sama hátt um-
reiknuð til oliu sem hefði verið
brennt til að þurrka efnið við
Imyndaðar aðrar aðstæður og svo
framvegis.
Hlutdeild
innfluttrar orku
færi úr 47%
niður í 34%
— Hvernig skiptust svo þessi
tæpiega 1.100 þúsund „oiiutonn”
af hráorku á árinu 1972 milli inn -
fluttra og innlendra orkugjafa?
— Innlendu orkugjafarnir
höfðu vinninginn með 53% á móti
47% hlutdeild innfluttra orku-
gjafa, þe. hverskyns brennsluoliu
og bensins. Um innlendu orku-
gjafana er það að segja að jarð-
hiti skilaði 15% heildarhráork-
unnar, en vatnsafl skilaði 38%um.
— Breytist þetta hlutfall i ná-
inni framtið?
— Við núverandi tæknistig er
það fyrst og fremst við húsakynd-
ingu sem unnt er að velja á milli
innfluttra og innlendra orkugjafa,
og ætlunin er sú að I hitageiranum
verði olian leyst af hólmi með raf-
hitun og varmaveitum. Ef þessu
marki hefði þegar verið náð árið
1972, þá hefðu innfluttir orkugjaf-
ar verið með 34% hlut af hráork-
unni i heild i stað þeirra 47% a
sem við áðan nefndum. Innlendu
orkugjafarnir hefðu þá verið
komnir upp i 66% hlutdeild af
heildinni, en ekki er auðvelt að
giska á skiptinguna milli jarðhita
og vatnsafls þar eð óljóst er enn
að nokkru hvaða byggðarlög fá
varmaveitur og hvar rafhitun
verður notuð. Svo er mögulegt að
jarðhiti komi eitthvaö sil sögunn-
ar i iðnaði þar sem raforka er not-
uð nú, td. við þurrkun i fiskiméls-
verksmiðjum. Það gerir væntan-
leg hlutföll milli jarðvarma og
vatnsafls enn óvissari.
Fljótandi
brennsluefni úr
íslenskum
orkulindum?
— Er alveg útilokað að hugsa
sér að flutningatæki lofts, láðs og
iagar verði I framtiðinni knúin
einhvers konar oliu sem orkuver-
in okkar framleiða? Það er eins