Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1995, Blaðsíða 49

LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 1995
53
Strákurinn með flétturnar, eins og krakkarnir á Djúpuvík kölluðu Maríu stundum. Hún bregður
upp lifandi myndum af lífinu á Ströndum á árunum eftir stríð, jafnt af fjölskrúðugu mannlffi síld-
arþorpsins að sumri sem einangruninni að vetrinum.
sem ég vakna timbruð eftir drykkju.
Er ég orðin drykkjusjúklingur? Ef
svo er - hvað með það? Skiptir það
nokkru máli?
Strax eftir árásina hafði starfsemi
skjaldkirtilsins farið úr skorðum.
Hormónaframleiðsla kirtilsins snar-
minnkaði. Sálin fylltist þunglyndi
en líkaminn fitnaði. Ég var sett á
sérstök lyf til að koma skjaldkirtlin-
um í eðlilegt horf. Ég bruddi valí-
um, drakk áfengi í óhófi, var á lyfj-
um gegn þunglyndi og óreglulegri
starfsemi skjaldkirtils. Líkaminn
brást ókvæða við. Ég blés út: Skvap-
ið hlóðst á mig.
Ég þyngdist úr 60 kílóum í 85
kíló, síðan i 90 og loks sýndi nálin á
vigtinni um eitt hundraö kíló. And-
litið þrútnaði, axlir, brjóst og magi
bólgnuðu, læri og rass tútnuðu. Ég
átti erfiðara um gang, öndunin varð
þyngri og ég þreyttist fyrr. Kjólarn-
ir mínir sem flestir voru númer 7
urðu ónothæfir. Ég keypti mér nýja,
í númerum 14 og 16. Ég var orðin
akfeit - afskræmd. Umbreytingin
hafði tvenns konar áhrif á mig.
Ég saknaði líkamans sem ég hafði
átt. Ég skammaðist mín fyrir útlit
mitt og dró mig enn meira inn í skel
mína. í þau fáu skipti sem ég fór út,
fjarlægðist ég fólk og forðaðist
mannþröngina og iðuna. Stillti mér
þess í stað með bakið upp við vegg.
Eins og lífhræddur mafíósi sem ótt-
ast skotárás á hverju andartaki.
Samtímis fylltist ég nýju öryggi: Nú
myndi enginn ráðast á mig, feita og
óaðlaðandi hlussuna. Ég var óhult í
nýjum líkama. Enginn myndi girn-
ast mig, daðra við mig, reyna að fá
mig til lags við sig. Enginn karlmað-
ur hafði áhuga á ástarævintýri með
mér. Fituhjúpurinn veitti mér vörn
gegn áreiti og kynlífi."
Líknarbelgur gegn losta
mannanna
Skera mig á púls? María lýsir í
bók sinni hvernig hún sökk stöðugt
neðar og neðar, hvernig vonin um
að geta lifað eðlilegu lífi hvarf
smám saman: „Uppgjöfin jókst með
degi hverjum.
Ég hugsaði um sjálfsvíg en ýtti
hugsuninni alltaf frá mér á þeirri
forsendu að ég gæti ekki gert
mömmu það að svipta mig lífi. í dag
er ég sannfærð um, að tilvist
mömmu bjargaði lífi mínu á þessum
tíma. Hefði hún ekki verið á lífi,
hefði ég tekið mitt eigið lif. Mamma
vissi aldrei, að hún ein hélt í mér
líftórunni. Það var á móti sannfær-
ingu minni að gefast upp; að fyrir-
fara mér. Ég hef alltaf borið mikla
og djúpa virðingu fyrir lífinu. Allt
frá því að ég var lítil stúlka í Djúpu-
vík og bar særða fugla heim til
mömmu í von um að hún myndi
bjarga lífi þeirra, lækna þá uns þeir
gætu hraustir tekið flugið að nýju,
hef ég trúað því að lífið sé hafið yfir
dauðann. En á þessum tíma i New
York hafði ég misst vonina. Eina
hálmstráið var mamma. Hún sem
gaf fuglum æsku minnar lífsvon að
nýju. Hugsunin um sjálfsvíg sleppti
samt ekki taki af mér. Sjálfsvígið
var ekki aðeins tilhugsun um
dauða, heldur veikt óp um hjálp. Að
einhver myndi bjarga mér úr klóm
dauðans, úr greipum örvæntingar
og angistar. Ég hugleiddi leiðir til
að deyja. Henda mér niður af Emp-
ire State byggingunni? Nei, ég gat
ekki hugsað mér slikan dauðdaga.
Kaupa mér byssu og skjóta mig í
hausinn? Nei, alltof sóðalegt, blóð-
ugar heilaslettur út um alla íbúð.
Taka svefnlyf? Já.
Skera mig á púls? Já.
Kvöld eitt læt ég heitt vatn renna
í baðið.
Ég skrúfa lokið af valíumglasinu,
hvolfi úr innihaldinu á náttborðið,
skelli í mig afganginum úr viskí-
glasinu. Helli aftur í glasið. Ég er
búin með hálfa flösku.
Gott.
Baðið er orðið fullt. Ég geng
óstyrkum fótum fram á bað og
skrúfa fyrir kranana. Heit gufan
streymir upp úr karinu og móða
sest á speglana. Ég geng aftur fram,
tek töflurnar í lófann. Hvað skyldu
þær vera margar? Þrjátíu? Fjörutíu?
Fyrsti skammturinn fer upp í
munninn. Skola þeim niður með
viskíi. Helli aftur úr flöskunni í
glasið. Geng með viskíflöskuna,
glasið og pillurnar í hendinni inn á
baðið. Sloppurinn fellur í gólfið. Ég
stíg ofan í heitt baðið, finn hlýju
vatnsins, halla mér með lágri stunu
aftur í baðkerið. Gleypi afganginn
af töflunum. Skola þeim niður með
áfenginu."
Heimurinn splundrast
Foreldrar Maríu, Guðmundur
Guðjónsson og Ragnheiður Hansen
skipa sérstakan og óvenjulegan sess
í bókinni. Samband Maríu við for-
eldra sína var mjög náið og undir-
straumarnir margræðnir. Hún ólst
upp hjá þeim í síldarbænum Djúpu-
vík á Ströndum sem markaði óaf-
máanleg spor í huga hennar. Það
voru henni erfið vistaskipti að flytja
suður með foreldrum sínum þegar
hún var ellefu ára en þá var rekstri
síldarverksmiðjunnar hætt. í
Reykjavík fékk hún að vita að upp-
runi hennar væri annar en hún
hafði haldið. í hléi á þrjúsýningu í
Gamla bíói sló Kidda vinkona henn-
ar fram fullyrðingu sem átti eftir að
hafa mikil áhrif á líf Maríu: Að hún
væri ekki dóttir foreldra sinna. „Ég
fæ allt í einu nóg; bíósalurinn verð-
ur yfirþyrmandi og íþyngjandi, loft-
laus og ógnandi. Ég snýst á hæli án
þess að kveðja og hleyp út. Ferskt
loftið sker í lungun og ég hægi ferð-
ina uns ég geng í hægðum mínum
yfir Skólavörðuholtið. Tárin brjót-
ast fram. Af hverju segir Kidda
þetta stöðugt við mig? Er ég ekki
dóttir pabba og mömmu? Ég er enn
grátandi þegar ég kem að húsinu
okkar í Út-
hlíðinni. Ég
vil ekki að
mamma
sjái mig
brynna
músum. Ég
sest niður í
kjallara-
tröppurnar
og bíð þess
að ekkan-
um linni og
tárin þorni.
Um síðir
geng ég inn.
Ég fer beint
í herbergið
mitt. Mig
langar til að
loka á eftir
mér en það
er óskrifuð
regla að ég
eigi ekki að
loka að
mér. Ég
heyri
mömmu
fara fram
að baðher-
berginu.
- Ert þetta
þú, Maja
mín? Fórstu
ekki í bíó,
elskan?
Júúú,
svara ég
með sem-
ingi.
- Af hverju ertu
komin heim
svona snemma?
Er eitthvað að?
Mamma gengur
aftur inn í
hjónaherbergið
og segir mér að
koma og ræða
við sig. Ég
hengslast á eftir
henni og sest á
rúmstokkinn.
Ég horfi á hana
grátbólgnum
augum:
- Það er Kidda
eina ferðina
enn. Hún segir
að ég sé ekki
dóttir ykkar.
Þögn. f þögninni
er eitthvað sem
ég vil ekki
heyra. Loks seg-
ir mamma hægt:
- Hvað myndir
þú segja, ef þú
værir ekki dótt-
ir okkar?
- Mamma mín,
ef svo væri, þá veit ég að ég er kom-
in til bestu foreldra í heimi, svara
ég með tárin í augunum. Mamma
horfir alvarleg á mig. Segir loks:
- Þú ert ekki fædd af okkur.
Og heimurinn splundrast.
í rústum veraldarinnar, innan
um sprengjubrotin, komu spurning-
arnar hver af annarri: Ef foreldrar
mínir voru ekki foreldrar mínir,
hvers vegna var ég þá hjá þeim? Og
hver voru þau í raun og veru?
Hver var mamma mín?
Hver var pabbi minn?
Af hverju hafði mér ekki verið
sagt þetta fyrr? Hafði ég ekki alltaf
verið alin upp með það að leiðar-
ljósi að segja satt og rétt frá?“
Velkomin til
raunveruleikans
Eftir ævintýraleg fimmtán ár á
toppnum fór að halla verulega und-
an fæti hjá ofurfyrirsætunni Mariu
Gudy sem prýtt hafði forsíður allra
helstu tískublaða heims. í bókinni
segir María ítarlega frá tómleikan-
um og miskunnarleysinu sem við
blasir þegar stundaglas fyrirsæt-
unnar hefur runnið út:
„Ég var óhamingjusöm og týnd.
Líf mitt varð æ tilgangslausara.
Mig langaði til að æpa. Æpa á hjálp.
En ég kunni ekki að æpa. Þess í stað
beit ég á jaxlinn og hélt áfram. At-
vinnumanneskjan dró vagninn sinn
eftir vegi tísku og auglýsinga, vagn
sem hökti æ meir. Ég kastaði upp á
morgnana. Hljóp upp í rauðum of-
næmisflekkjum. Ég sá engan tilgang
í að fara á fætur, mála á mig andlit,
heimsækja hugsanlega viðskipta-
vini eða stilla mér upp fyrir framan
bjarta og heita lampana, reiðubúin
að skapa nýja ímynd. Nýja ímynd?
Það var engin ný ímynd eftir. í
starfi mínu ríkti leiðinn einn. Ég fór
að sleppa úr vinnu, afboða mig,
hafna tilboðum.
- Allt í lagi, sagði Eileen [Fordj.
Ef þú ert þreytt á vinnunni, þá þú
um það. En mundu að vinnan verð-
ur fyrr þreytt á þér. Ef þú mætir
ekki, hendir þú sjálfri þér sjálfkrafa
út úr bransanum. Svo einfalt er það.
Svo einfalt er það.
Meðan þú ert stjarna á himni tís-
kunnar, snúast allir í kringum þig.
Þegar þú slokknar, oft á einni nóttu,
er enginn eftir. Allir horfnir. „When
you’re hot, you’re hot. When you’re
not - you’re not,“ segja þeir í Amer-
íku.
Svo einfalt er það.
Ég vissi, að tími minn var á þrot-
um. Tímabil mitt sem toppfyrirsætu
var liðið. Mín beið aðeins eitt:
Færri tilboð, verr launuð vinna,
verðlistaauglýsingar og annað hark
og loks höfnun. En hvað tók við? Ég
átti fáa vini sem ég gat trúað fyrir
hugsunum mínum og rætt við um
framtíðaráform mín. Flestir þeirra
voru búsettir um víða veröld eða á
eilifum þeytingi og ferðalögum. Ég
vildi ekki íþyngja mömmu með
áhyggjum mínum. Ég varð að taka
ákvörðun um líf mitt sjálf. Sem
þýddi að ég ýtti vandanum enn á
undan mér. Samtímis hlóðst leiðinn
og kvíðinn upp og varð að tíma-
sprengju. Innst inni óttaðist ég
venjulegt starf. Mér hraus hugur
við að vinna frá níu tO fimm á föst-
um stað allt árið um kring, kannski
til dauðadags. Ég velti fyrir mér að
flytjast heim til íslands. Segja lokið
þessum kafla í lífi mínu erlendis og
koma heim. En ég ýtti þeirri hugs-
un jafnóðum frá mér. Mér fannst
uppgjöf að flytjast heim til íslands.
Ég var orðin svo vön lífinu erlendis,
háð frjálsræði og flakki. Þótt ég
elskaði ísland og liti á það sem
heimaland mitt, var það of lítið fyr-
ir mig, of þröngt. ísland gæti aldrei
boðið mér upp á sambærilegt líf og
ég hafði lifað erlendis. Ég vildi held-
ur berjast áfram í útlöndum, skipta
um atvinnu og viðhalda ytri lífs-
gæðum. Ég var þrátt fyrir allt ekki
reiðubúin að stíga út úr drauma-
heiminum. Og rótleysið og óþolin-
mæðin var enn í blóði mínu. Ég
varð að hafa frelsi til að halda
áfram. Halda áfram - eitthvert. Ég
hafði svifið um í draumaheimi. Og
nú var draumurinn að verða búinn.
Þorði ég að vakna?
- Nei.
Ég var líka hrædd við að enginn
vildi ráða mig í vinnu. Hvað gat ég?
Án menntunar, án almennrar verk-
kunnáttu og starfsreynslu? Ég, sem
kunni bara að standa og sitja fyrir
framan myndavélar? Hver vill ráða
fyrrverandi ljósmyndafyrirsætu í
starf? Hvernig átti ég að skríða út
úr göngunum hálfum öðrum áratug
eftir að ég fór inn í þau? Vinir mín-
ir og jafnaldrar höfðu lokið námi
fyrir löngu og komnir í fasta vinnu.
Giftir, búnir að stofna heimili og
eignast börn. Og hér stóð ég - í
sömu sporum og fyrir fimmtán
árum. Nema fimmtán árum eldri.
- Velkomin til raunveruleikans
María, sagði ég við sjálfa mig.“
i María kynntist fjölda karlmanna í París á sjöunda áratugnum en erilsamt fyrirsætustaríið bauð ekki
upp á varanleg ástarsambönd. Hér er María með frönskum vini, Dany, í hófi í St. Tropez: „Hann var
fágaður verksmiðjueigandi og heiðursmaður en ég elskaði hann ekki nóg til að giftast honum."
Alll r
ES3
904*1 700
Verð aðeins 39,90 mín.
Q3 Dagskrá Sjónv. [§J Myndbandagagnrýni
QQ Dagskrá St. 2
@ Dagskrá rásar 1
Myndbandalisti
vikunnar - topp 20
Isl. listinn - topp 40
IjQ Tónlistargagnrýni
IU Nýjustu myndböndin
M Gerfihnattadagskrá
SÍMflTDBG
904 '1 7 0 Ö