Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.1997, Blaðsíða 8

amotaavörp
LAUGARDAGUR 18. JANUAR 1997
1981; Barlómur fyrir
neðan okkar virðingu
„Landið okkar og það afl, sem í
sjáífum okkar býr, veitir okkur svo
ríkulegt viður- ______
væri, að áþreif-
anleg velmegun
er hér miklu
meiri en víðast
gerist og svo mik-
il, að barlómur
hlýtur að vera
fyrir neðan okk-
ar virðingu. En
velmegun, talin í
krónum og aurum, er annað en vel-
megun andans. Það sæmir okkur að
vera bjartsýn og trúa á okkur sjálf.
Það er velmegun andans, og til að
öðlast þá velmegun þurfum við
þessa von, sem svo fallega hefur
verið ort um. Megi það verða kjör-
orð okkar íslendinga, að vonin sem
stundum er veikbyggð eins og vetr-
arblóm, dafni og verði að sóleyjum
sumarsins 1981 - vonin um batn-
andi tíð og góðæri til sjós og lands
og í hugum okkar mannanna."
1982; Græða hvern blett
sem græddur verður
„íslendingar, sem eru kunnir fyr-
ir þolgæði og nokkra þrjósku þegar
að þeim er geng-
ið, ættu að leggj-
ast á plóginn, all-
ir sem einn, og
beina einurð
sinni að því að
græða hvern
blett sem grædd-
ur verður. Það
hefur lengi verið
landlæg trú að
ekkert gæti vaxið á ýmsum stöðum.
En margur hefur með natni sannað
með blómstrandi gróðurreitum um
allt land að slíkt er vantrú á gjaf-
mildi gróðurmoldar. En þolgæði
þarf til og ekki má láta deigan síga
þótt nokkurn tíma taki að ná ár-
angri. Þá er ekki minna um vert að
varðveita og hlúa að þeim gróðri
sem fyrir er, - kunna þar bæði okk-
ar eigin fótum og blessaðrar sauð-
1983: Oft verið svart-
ara en nú
„Fyrir og um
þessi áramót hef-
ur mönnum orð-
ið einkar tíðrætt
um mikinn
vanda þjóðarbús-
ins og erfið úr-
lausnarefni. Þeg-
ar litið er til
minninganna sem er saga þessa
lands og þessarar þjóðar, hefur svo
ótal oft verið svart á álinn- svartara
en nú er.
Dr. Kristján Eldjám, dyggur vin-
ur okkar allra, sem við hugsum til
með miklum söknuði, lét svo um
mælt i áramótaræðu sinni árið 1980
er hann skildi við embætti: „Kjör-
orð Jóns Sigurðssonar var Eigi
víkja, og getur þýtt margt, meðal
annars að aldrei megi láta undan
síga i sókn þjóðarinnar að mark-
miðum frelsis og menningar í þessu
landi, á hvaða vettvangi sem er. Það
merkir einnig að ekki skuli æðrast
og þaðan af síður örvænta, þó að
eitthvað gefi á bátinn." Ég vil gera
þessi orð forvera mins að einkunn-
arorðum okkar á nýju ári.“
Áramótaávörp forseta Islands fastur punktur í tilverunni:
■
- litið yfir ávörp Vigdísar Finnbogadóttur og síðan fyrsta ávarp Úlafs Ragnars Grímssonar
Áramótaávarp forseta íslands í sjónvarpi á nýársdag
er fastur punktur í tilveru íslendinga og hefur verið frá
fyrstu dögum Rikissjónvarpsins. Þjóðin hefur verið
minnt á uppruna sinn og lífsmarkmið og fengið línu frá
forsetanum til að fara eftir.
Ríkissjónvarpið var eitt um „hituna" að dreifa ávarp-
inu um öldur ljósvakans þar til Stöð 2 kom til sögunnar
fyrir rúmum tíu ánnn. Síðan bættist Stöð 3 við þannig
að nú fer ávarpið í gegnum þrjár sjónvarpsstöðvar.
Beðið var með eftirvæntingu eftir síðasta ávarpi sem
var það fyrsta hjá Ólafi Ragnari Grímssyni. Ávarp Ólafs
þótti almennt forvitnilegt, ekki sist sá áherslumunur
sem var á því og ávarpi forsætisráðherrans frá kvöldinu
áður, hvað sum þjóðfélagsmál varðar, a.m.k.
Vigdís Finnbogadóttir varð sem kunnugt er forseti
1980 og flutti sitt fyrsta ávarp á nýársdegi 1981. Ef litið
er yfir ávörpin eftir það kemur í ljós einhver áherslu-
munur en að megni til er töluverður svipur með þeim.
Henni varð t.d. tíðrætt um gildi íslenskrar menningar,
mikilvægi þess að viðhalda móðurmálinu og rækta upp
skóga og graslendur, eða „yrkjumar mínar“ eins og hún
orðaði í sínu síðasta ávarpi.
DV hefur til fróðleiks tekið saman stutt ágrip úr
hverju ávarpi Vigdísar og síðan úr fyrsta ávarpi Ólafs
Ragnars. Myndimar sem fylgja með voru teknar á sama
ári og ávarpið var flutt, að myndinni af Ólafi undanskil-
inni. -bjb
1985; Beitum seglum upp
í vindinn
„Ég trúi því að
nú sem fyrr tak-
ist að ná áttum.
Með samstöðu og
einurð öðluðust
íslendingar frelsi
á sínum tíma og
með samstöðu og
skynsemi má
þjóðinni takast að beita seglum upp
í vindinn og komast í trausta höfn.
En til þess verða allir að leggjast á
eitt og það má ekki hvarfla að nein-
um að skorast undan. Ábyrgðin er
allra, hvers og eins. Það má enginn
láta sem svo að sér komi heill þjóð-
ar ekki við, það sé annarra að sjá
um farkostinn. Verri óvin en and-
vara- og sinnuleysi er varla að
finna.“
1986: Tæknin má ekki
grafa gjá milli kynslóða
„Við höfum nú
kvatt ár, sem sér-
staklega var til-
einkað æskunni.
Vissulega er
heimur nútíðar-
innar, heimur ís-
lenskrar æsku,
ólíkur heimi for-
tíðarinnar, en
svo hefur oft verið. Unglingur með
tölvu sína á okkar dögum er ekki
með skelfilegra tæki í höndunum en
jafnaldri hans snemma á þessari öld
með símann eða nýungagjam bóndi
á sinni tíð með sláttuvél. Okkur,
Vigdís Finnbogadóttir tekur á móti Ólafi Ragnari Grímssyni á Bessastööum
sl. sumar, skömmu eftir úrslit forsetakosninganna. Fróðlegt veröur aö sjá og
heyra hvernig áramótaávörp Ólafs veröa á næstu árum. Dv-mynd gva
1988: Nám og þekking
varðar mestu "
1989: Vanþakklæti að
kalla þessa erfiðleika
1984: Fyrirmynd frið- lg87: Missir
eins er
sem nú erum á fullorðinsárum, má „Við vitum öll muH|Ju ■ .
aldrei vaxa ný tækni svo í augum að ungu fólki er ..Því er vitan-
að við teljum okkur hennar vegna boðið upp á ótal lega ekki að neita jjfe "
ekki geta náð til hinna yngri, sem margt sem kennt að viö eigum við
hafa hana á valdi sínu að okkur er við skemmtun nokkra örðug- V .
virðist fyrirhafnarlaust. Við megum og upplyftingu, leika að stríða,
ekki á þann veg láta tæknina grafa og vissulega höf- samdrátt á ýms-
gjá milli kynslóða." um við öll þörf um sviðum,
fyrir að bregða á rekstrarvanda af
leik. En það er einu og öðru tagi.
arvujd missir allra
„Það er ósk
mín okkur ís- sjrtiv „Skuggi hefur
lendingum til 7 ; hvílt yfir hátíðar-
handa að við höldum okkar jjÉj ^ \ J
megum minnast \ ■ JBffff* við fregnir af SbLv
40 ára afmælis . U Áf miklum sjóslys- \ '
lýðveldisins á ís- um undan
landi í sátt við ströndum lands-
okkur sjálf og sem fyrirmynd friðar-
vilja öðrum þjóðum til eftirbreytni.
Það er mikið ævintýri hvernig ís-
lensk þjóð hefur vaxið og dafnað á
fiórum áratugum....Við eigum allt
íslendingar, sem velmegunarþjóðir
erlendis hafa skapað sér, ef ekki
nokkuð meira.“
ins. A slíkum
raunastundum kemur ávallt í ljós
hinn mikli samhugur sem býr með
íslendingum. Missir eins og missir
allra. Samúð okkar er einhuga um
þessar mundir með fiölskyldum lát-
inna sjómanna og allra annarra sem
að hefur verið höggvið.“
tálsýn og eftirsókn eftir vindi að
halda að lífið geti orðið eða eigi að
vera einn dans á rósum, samfelld
hlátrabuna. Við skulum ekki vera
feimin við að brýna það fyrir æsk-
unni, að námið og þekkingin er það
sem mestu varðar - í góðu samband
vitanlega við þá tillitssemi og þá
góðvild sem aldrei má falla úr gildi.
Þekkingin er stundum kölluð góð
fiárfesting og vafalaust er hún það.
En hún er líka sú kjölfesta sem með-
al annars gjörir leikinn, frístund-
ina, skemmtilegri. Hún gefur líka
ungu fólki þann innri styrk sem
vinnur gegn lífsflótta og uppgjöf.“
Sumir segja að þjóðartekjur muni
minnka nokkuð. En er það samt
ekki vanþakklæti að kalla þessa
örðugleika kreppu? Við búum sem
fyrr við einhverja hæstu þjóðartekj-
ur á nef eða samkvæmt áætlun 1988
rétt innan við milljón krónur á
mann - og er þá talið með sérhvert
mannsbam i landinu. Á árunum
1986 og 1987 unnu íslendingar í
happdrætti ef svo mætti að orði
kveða. Verð á aðalútflutningsvöru
okkar, sjávarafurðum, var hátt, ol-
íuverð var lágt og ýmislegt fleira
var okkur í hag. Það er kannske
von, að eftir þennan stóra happ-
drættisvinning verði mönnum ekki
um sel, þegar þeir þurfa að horfast í
augu við hversdagsleikann."
1990; Heimurinn er ekkert
annað en við
„Þegar við um
þessi áramót
reynum að sjá til-
veru okkar, það
að vera íslending-
ur, í víðara sam-
hengi, hugsum
við ekki síst til
þess hvers virði sérkenni okkar,
þjóðmenning okkar, er í heimsmenn-
ingimni. Heimsmenning og þjóð-
menning: Þetta tvennt skarast alltaf,
því engin er eyland. í þjóðmenning-
unni er ávallt margt að fmna sem er
heimsmenning. Án þjóðmenninga
sem eru sjálfum sér trúar væri engin
heimsmenning. Og mætti ég þá í leið-
inni minna á þann augljósa sannleik
að heimurinn er ekkert annað en við,
hér og nú, og að ábyrgð okkar er að
bregðast á hverju augnabliki sem líð-
ur við því hvernig hann er frá stund
til stundar."
1991; Þokukenndar hup-
myndir um EFTA og
„Sú alþjóðlega
þróun sem Ijós-
lega stendur
næst okkur ís-
lendingum er
aukin samvinna
Evrópurikja,
hugsanlegur póli-
tískur samruni
þeirra. Það gefur
augaleið að við hljótum að fylgjast
með þessari þróun, bregðast við
henni, taka þátt í henni með okkar
hætti. Það vita allir að samninga-
viðræður um hagsmuni og stöðu ís-
lands eru og verða erfitt verk og
hver niðurstaða afdrifarík. Við von-
um að við getum leyst úr því dæmi
af skynsemi og framsýni. Það er að
sjálfsögðu ekki í mínum verkahring
að mæla með einni aðferð, einni
lausn eða annarri. En það hlýtur að
vekja nokkum ugg, hve þokukennd-
ar hugmyndir stór hluti lands-
manna virðist hafa, ekki aðeins um
valkosti okkar, heldur blátt áfram
um núverandi stöðu okkar gagnvart
EFTA og Evrópubandalagi."
1992: Framtíðin býr í
börnunum
„Framtíð og
hamingja tengast
órjúfanlega von
um velferð barna
okkar, - hinnar
vaxandi kynslóð-
ar. Að því höfum
við áður leitt
hugann við ára-
mót. Við megum
enga stund gleyma því að hvenær
sem við spyrjum um hvar við erum
á vegi stödd og hvert stefnir, erum
við að spyrja um hag barna. í þeim
býr framtíðin. Þau eru stolt okkar
og við þau bindum við vonir. Þegar
við nú stöldrum við, verða ýmsar
spurningar áleitnar: Veitum við
börnum okkar næga athygli? Gefum
við þeim nægan tíma? Næga
fræðslu, næga alúð? Reynum við að
skjóta okkur undan ábyrgð með því
að gauka að þeim snöggsoðinni
skemmtun og afþreyingu? Færum
við þeim steina í stað brauðs?"