Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.2002, Blaðsíða 38

42
H e Iqa rb la ö H>"V LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 2002
Skrápurinn
þykknar aldrei
I dag stendur Rauði krossinn fyrir lands-
söfnun tileinkaðri sunnanverðri Afríku en
á þessum slóðum óqnar hunqurvofan lífi
fjórtán milljóna manna. Þórir Guðmunds-
son, fyrrum fréttamaður, hefur starfað
fyrir Rauða krossinn ísex ár og saqði
blaðamanni DV frá stoltu fólki sem býr
við neyð.
Þórir er nýkominn frá sunnanverðri Afríku, nán-
ar tiltekið frá Malaví, þegar blaðamaður hittir hann
á skrifstofu Rauða kross íslands við Efstaleiti. Þór-
ir var landskunnur fréttamaður þegar hann gaf það
starf upp á bátinn og hóf að vinna við hjálparstörf.
í starfi sínu hefur hann séð skuggalegu hliðar til-
verunnar sem okkur íslendingum er ef til vill ekki
kunnugt um. „Við fórum um sveitir þar sem verið
var að dreifa hjálpargögnum,“ segir Þórir og útskýr-
ir hvers vegna hann var staddur í Malaví. „Við vild-
um sjá hvemig aðgerðin fer fram og við vildum líka
sjá hvort aðstæður eru eins slæmar og fólk segir.
Niðurstaðan er sú að þær eru að minnsta kosti jafn
slæmar.“
Helsta fæða fólks á þessu svæði er malaður maís
blandaður vatni. Uppskeran er í apríl og á henni lif-
ir fólk í eitt ár. Þegar Þórir heimsótti svæðið i sept-
ember voru maisbirgðimar á þrotum. „Fólk þarf að
þrauka fram í apríl þannig að það er þegar fariö að
borða útsæðið og alls kyns villijurtir. Venjulega er
talaö um hungurmánuð í mars og þá þarf fólk að
þrauka í mánuð. Núna þarf fólkið að lifa í sjö til
átta mánuði án matar. Og við erum að tala um millj-
ónir manna. I Malaví eru þrjár milljónir manna í
hættu á að verða hungurmorða og á öllu svæðinu
eru um fjórtán milljónir."
Maturinn kemst til skila
Aðstoð með þessum hætti hefur oft verið gagn-
rýnd fyrir það að hún gagnist helst þeim sem síst
þurfa á henni að halda. Til að tryggja að þetta ger-
ist ekki fylgir Rauði krossinn mjög ströngu eftirlits-
kerfi. „Við gætum þess að sú aðstoð sem kemur frá
almenningi fari aldrei út fyrir raðir Rauða krossins.
Kerfið virkar þannig að það eru valdar fjölskyldur
sem fá mat, t.d. fjölskyldur þar sem alnæmi herjar,
fjölskyldur þar sem aðallega er eldra fólk og síðan
Á myndinni sést Þórir við störf í Kína. Það vita ekki
allir að Rauði krossinn i Kína var fyrsta Rauða kross-
deildin til að vcita aðstoð vcgna Vcstniannacyjagoss-
ins.
ii - ;
m
mm
'
i
„Þetta er einfaldlega starf sem maður þarf að kunna en því má heldur ekki gleyma að það er fólkið á staðnum
sem gerir mest. Við erum sérfræðingar sem hjálpum til og það væri lítið gagn af okkur ef við værum sífellt full-
ir vonleysi.“ DV-mvnd Hari

fjölskyldur sem samanstanda af munaðarlausum
börnum. Þetta fólk fær aðstoðina og við fylgjumst
með því að það hafi fengið mat og við fylgjumst líka
með því hvort einhver hafi fengið mat sem átti ekki
að fá mat.“
Þórir hefur starfað við þetta í sex ár og farið víða
um heiminn og kynnst hræðilegri aðstæðum en orð
fá lýst. Eiginkona hans, Steinunn Arnþrúður
Björnsdóttir, og synir hafa komið með tvisvar sinn-
um en undanfarin ár hefur hann ferðast einn. Ég
spyr hann hvað sé það versta sem hann hafi séð.
„Það er alltaf jafn erfitt að heimsækja fólk sem á
ekki mat,“ svarar Þórir umhugsunarlaust. „Þegar
ég heimsæki fjölskyldu í Kasakstan þar sem eru níu
börn og eingöngu móðirin framfleytir þeim og það
eru kannski til fáeinir óþroskaðir tómatar til að
borða yfir veturinn þá er það er hvorki betra né
verra en þegar maður kemur inn til fjölskyldu í Afr-
íku sem á engan mat í september og sér ekki fram
á að eiga mat fyrr en í apríl. Það er ekki góð tilfinn-
ing fyrir nokkum mann að þurfa að reiða sig á
aðra. Fólkið sem við erum að aðstoða er stolt og
finnst miður að þiggja utanaðkomandi hjálp. Við
segjum gjarnan við fólk að við séum að aðstoða það
núna en aðstæður geti breyst og við þurft á þeirra
aðstoð að halda síðar. Rauði krossinn í Kína var
fyrsta erlenda Rauða kross-félagið sem bauð fram
aðstoð vegna gossins í Vestmannaeyjum."
Sorgin er hluti af starfinu
Þórir kynntist fyrst starfinu þegar hann ferðaðist
með Rauða krossinum sem fréttamaður. Sú reynsla
hafði djúptæk áhrif á hann. „Mér fannst þetta mjög
göfugt starf og þegar mér gafst tækifæri til að taka
þátt í því þá þáði ég það og sé ekki eftir því,“ segir
hann.
„Getur ekki verið erfitt að slíta sig frá sorginni
sem rikir á þessum stöðum?" spyr ég.
„Hún er hluti af starfinu. Þegar ég var fréttamað-
ur þá sveið manni að geta ekkert hjálpað og það er
góð tilfinning að geta það núna. Tilfinningunni
mætti lýsa sem sambland af sektarkennd og og vilja
til að láta gott af sér leiða. Ég gæti aldrei starfað við
þetta ef ég væri með tilfinningar mínar á útopnu.
Þetta er einfaldlega starf sem maður þarf að kunna
en því má heldur ekki gleyma að það er fólkið á
staðnum sem gerir mest. Við erum sérfræðingar
sem hjálpum til og það væri lítið gagn í okkur ef við
værum fullir vonleysi."
„En skrápurinn þykknar aldrei,“ heldur Þórir
áfram. „Neyðin nístir alltaf og hún kemur alltaf til
með að gera það. Þegar maður heimsækir t.d. al-
næmissjúklinga þar sem fólk liggur fyrir dauðanum
og það eina sem við getum gert er að hjálpa fólki að
lifa örlítið lengur svo það geti í það minnsta komið
bömunum sínum á legg. Maður frnnur óskaplega til
með þessu fólki sem fær heimsókn frá mönnum sem
geta kúplað sig út úr þessu umhverfi hvenær sem
er.
Kosturinn við mitt starf er að ég sé það sem ver-
ið er að gera. Ég sé hvað samhjálpin er rík í fólki og
hvemig það gerir allt sem í valdi þess stendur til að
hjálpa. Ég get nefnt sem dæmi að í Afríku deilir fólk
alltaf yfirleitt matnum jafnt á milli þorpsbúa. Mað-
ur sér konur - sjálfboðaliða Rauða krossins - vera
að hjálpa fársjúkum alnæmissjúklingum jafnvel
þótt þær séu sjálfar með veiruna. Svona sýn gefur
starfinu gildi.“
„Þú hefur aldrei fyllst örvæntingu og jafnvel vilj-
að skipta um starfsvettvang?" spyr ég.
„Þvert á móti. Ég fyllist von,“ svarar Þórir. „Við
vinnum litla sigra en þeir hjálpa manni. Fólk verð-
ur að vita að þetta er ekki botnlaus hít. Það er ver-
ið að hjálpa fólki af holdi og blóði sem á við tíma-
bundna erfiðleika að stríða. Ég vona bara að það
rigni meira á þessu svæði á komandi mánuðum."
-JKÁ