Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.2002, Side 29

LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 2002
/ / e l cj a rk> l o ö 30 V
2*3
Aiidfasisti frá helvíti
- Samúel er þrælpólitísk bók og Danir fá duglega á
kjaftinn. Þeim er lýst sem rasistum og litilli sjálfum-
glaðri þjóð sem getur ekki höndlað sambýli við aðra.
„Já, en fyrsta hugsunin mín var önnur. Ég sá fyrir
mér, þú veist, að ef einhver smiður í Breiðholtinu
fengi bókina í jólagjöf myndi hann hugsa: „Nei, vá! Ég
er þessi Dani. ísland er Danmörk." Það var mín von.
Það var pælingin. Þegar ég flutti hingað út fékk ég
gullið tækifæri til upplifa það að vera útlendingur. Ég
hafði alltaf bara verið Islendingur eðá túristi í útlönd-
um, aldrei upplifað neitt annað en að kaupa mér bjór
fyrir eskúdos og sjá að fólk varð geðveikt ánægt að sjá
peningana mína. Síðan allt í einu flutti ég hingað, og
vá! Það var ótrúlega merkilegt að vera útlendingur.
Maður þarf að gera alls konar hluti og læra á allt upp
á nýtt. Það er allt önnur sjálfsmynd sem maður fær.
Þegar maður til dæmis labbar inn á skattinn þá er
maður fyrst og fremst útlendingur hjá skattinum.
Maður er ekki túristi og ekki íslendingur. Og upphaf-
lega hugsunin mín var sú að þetta væri ótrúlega þörf
bók fyrir okkur að lesa heima. Ef ég t.d. sest inn í
leigubíl heima og prófa að tala um útlendinga þá opn-
ast upp á gátt fyrir alls konar fyrirlitningu."
- Við erum samt ekki komnir eins langt i rasism-
anum og Danir, við eigum enga Piu Kjærsgaard, for-
mann danska þjóðarflokksins, sem Samúel er með á
heilanum?
„Nei, við eigum engan flokk enn þá, enda er það ein
af ástæðunum fyrir því að skrifa svona bók. Það er
enn þá von fyrir okkur ef við spilum rétt úr þessu. En
þetta er að gerast. Ég held að hlutfallið af útlending-
um sé orðið jafnhátt á íslandi og í Danmörku. Þannig
að þeir sem hafa svona brjálaðar skoðanir hafa örugg-
lega nóg að pirra sig yfir, alla vega jafnmikið og Dan-
ir. Og það er stórhættulegt að mínu áliti - enda er ég
andfasisti frá helvíti eftir að hafa verið útlendingur í
tvö ár.“
- Mér finnst merkilegt að heyra að þú skulir hugsa
Samúel svona mikið út frá íslandi. Er þetta ekki bók
sem þú vilt gefa út í Danmörku?
„Jú, þrátt fyrir morðhótanirnar sem ég mun fá.
Danir verða alveg brjálaðir. Það er ákveðinn hópur
sem er með dauðalista og alls konar rugl í gangi
hérna. Konan mín segist alla vega vera fegin að við
verðum flutt heim þegar bókin kemur út.
En það er líka stór hópur hér sem hefur sömu skoð-
anir og Samúel og þessir gæjar sem voru að kasta
mólótovkokkteilum í Gautaborg i fyrra hafa nákvæm-
lega sömu skoðanir og tilfinningar og Samúel. Þetta
er ákaflega falleg skoðun en hún stenst ekki, þannig
verður heimurinn aldrei."
Skyldur rithöfunda
- Þú ert ákveðinn í að flytja heim. Þér hefur ekki
dottið í hug að setjast bara hér að, fara að skrifa á
dönsku?
„Nei ég myndi aldrei skrifa á dönsku. Það sem mað-
ur fattar fljótlega eftir að maður flytur út er að bók-
menntalega búum við í paradís miðað við aðra. Ég á
vin hér sem er rithöfundur, fyrsta bókin hans, Hala-
lity, var ógeðslegt hit. Hún var í öllum blöðum, frá-
bærir dómar og allt, djöfull flott bók. Hann seldi jafn-
mörg eintök og ég af Heimsins heimskasta pabba!
Samt var bókin hans bestseller og útgefandinn hans
faðmar hann og kyssir á hverjum degi. Flóran heima
er líka miklu áhugaverðari.
Bókmenntir í Danmörku eru allt öðruvísi en
heima. Það sem fer mest í taugarnar á mér hér er að
bókmenntir eru algert einkamál einhvers eins þjóðfé-
lagshóps, sem er ekki heima. Ljóðið er að vísu bund-
ið við ákveðinn hóp heima. En ljóðið var ekki þannig,
einu sinni. Það var ekki þannig fyrir afa mínum, en
ljóðið er þannig fyrir mér, þótt ég sé rithöfundur og
pabbi minn og afi hafi endalaust verið að reyna að
smita mig. Mér hefur alltaf þótt ljóðið vera einkamál
einhverra sem ég ætti ekki að skipta mér neitt af.
Skylda rithöfundar er ekki bara að vera sannur
sjálfum sér eða eitthvert rugl. Þú getur verið sannur
sjálfum þér en þú hlýtur líka að reyna að snerta fólk.
Ég kann ekki við stæla. Þá er maður að hindra að-
gang fólks að einhverju. Það er eins og að hafa bíó-
mynd úr fókus. Ef maður hefur eitthvað að segja á
maður að gera það og reyna að komast að fólki og
snerta það. En ég held að vandamálið sé að fólk hefur
ekkert að segja - þannig að það á ekki einu sinni að
skrifa bækur.
Þegar ég var að byrja að lesa eitthvað af viti var
fullt af höfundum sem voru kannski að segja eitthvað
stundum, en yfirleitt voru þeir ekki að segja neitt og
útbjuggu það þannig að enginn vildi lesa það og seld-
ust ekki neitt. Þetta þóttu voða fínir höfundar. En það
hlýtur að vera skylda þín, ef þú hefur eitthvað að
segja og langar til að tala við einhvern að gera það
sæmilega skýrt. Þetta er bara eins og ef þú vilt ná þér
i konu. Þá verðurðu að fara í bað og vera snyrtilegur.
Þetta er bara þannig.
Ég trúi á það sem ég er að gera og að það eigi er-
indi við fullt af fólki. Eins og kúkur t.d. sem eitthvað
þema í Heimsins heimskasta pabba. Hvað eru margir
svo miklir pervertar að hafa einhvern áhuga á kúk?
Kannski fjórir á íslandi. En það gerðist eitthvað í bók-
inni og mér tókst að vera sannur viðfangsefninu og
tókst að matbúa það og bjó ekki til neina fldusa sem
gerðu fólki erfitt að komast að efninu. Lagði bara sál
eins manns á borðið og fólk hafði gaman af því að lesa
það og það hafði einhver áhrif á það. Og hún náði til
fleiri en þessara fjögurra sem hafa áhuga á kúki.“
- Þú ert alveg ófeiminn við að nota orð eins og
skyldur rithöfundar? Þetta eru orð sem margir ungir
rithöfundar myndu ekki snerta á með töngum.
„Þetta hef ég örugglega úr ljóðauppeldi fóður mins.
Öll ljóðskáldin sem hann elskaði mest og best, gömlu
kallarnir - þeir voru með þetta á hreinu. Þeir vissu
þetta. Það er örugglega ástæðan fyrir því að þeir setja
sig upp á móti Steini Steinarr, Þórbergur og Laxness
og þeir. Þeir vissu þetta. Þeir vissu að hann myndi
eyðileggja þetta allt. Þeir hugsuðu: Ókei, veriði snið-
ugir ungir strákar og svona en þið eruð að eyðileggja
þetta. Þið verðið að vita það. Atómskáldin stálu ljóð-
inu og það er ekki enn þá komið til okkar aftur. Þeir
bara stálu því og eru með það í rassvasanum, ein-
hverjir gæjar niðri í miðbæ og við höfum engan að-
gang að því. Ýmsir hafa reynt að stela því aftur. Hall-
grímur reyndi það. Einar Már stal þvi aftur. Og ég
held að hann viti alveg að hann stal því aftur. Hann
hefur fullt að segja í sínum ljóðum og fólk hefur
áhuga á þeim. Ég held að hann átti sig alveg á þvi að
þar stóð hann undir skyldu sinni. Auðvitað er allt í
lagi að gera það ekki, en þá verðurðu að passa þig að
særa ekki fólk. Alveg eins og ef maður er svona gæi
sem stendur ekki undir skyldu sinni sem faðir eða
eiginmaður eða hvað sem er, þá á maður að passa sig
að gifta sig ekki, þá á maður ekki að gefa út! Ef mað-
ur er eins og pabbi hans Enimems sem yfirgaf hann
þá á maður að passa sig á því að vera ekki að fokka
upp börnum, þá á maöur bara að sleppa því að giftast
og vera einn og vera bara róni á einhverju horni og
það er allt í lagi. En ef þú ætlar að gera eitthvað, t.d.
gefa út bók, verðurðu að standa þig. Að gefa út bók er
að rétta upp hönd og hafa eitthvað að segja.“
- Maður hefur á tilfinningunni að Samúel sé býsna
persónuleg bók. Að sumu leyti minnir hún á fyrstu
bókina þína, Falskan Fugl, frekar en Heimsins heims-
kasta pabba eða Sögu af stúlku.
„Ég er eiginlega bara nýhættur aö vera dauðhrædd-
ur við Sögu af stúlku. Ég var einhvern veginn hrædd-
ur um að ég væri kominn út i of mikla tilrauna-
mennsku og eitthvað. í Samúel langaði mig eiginlega
til baka, tilfinningalega a.m.k. Ég skrifaði fyrst Falsk-
an Fugl, kannski ekki alveg rétt og svona, en þar eru
ákveðnar tilfinningar sem mig langaði til baka til.“
Stærsta paranojan
- Þú notar hluti úr eigin fortíð i Samúel eins og t.d.
söfnuðinn sem Samúel er í, hann minnir mjög á Votta
Jehóva sem fjölskylda þín var í þegar þú varst
krakki. í fyrri bókunum eru svipaðir hlutir. Ertu bit-
ur?
„Nei, ekki lengur. I svona sex ár er ég búinn að
vera rosalega frelsuð sál. En ég var ekki þannig. Ég
var mjög bitur og beiskur. En ég vil ekki missa teng-
inguna við þessa beiskju. Ef maður les Minnisblöð úr
undirdjúpunum hugsar maður kannski: vá, hvað
Dostojevskí er bitur. Og biturð er eitthvað sem fólki
finnst neikvætt af því að hún skemmir líka fyrir
manni, maður bitrar sig út í horn einhvern veginn og
er bara þar einn og snauður og enginn vill elska
mann. En það kom ekki fyrir Dostojevski. Það er eitt-
hvað sem veldur því að þó að hann væri í nánum
tengslum við beiskjuna og skrifaði geðveikt beiska
geðsýki þá fór hann á kaffihús eins og annað fólk og
leið vel.“
- Þú talar um tengsl við beiskjuna og að þú hafir
viljað fara til baka tilfinningalega í eitthvað sem teng-
ist Fölskum Fugli. Ertu hræddur við að tapa tengsl-
um við unglinginn í sjálfum þér?
„Já, ég er geðveikt hræddur við það. Ég var einmitt
í heimsókn hjá fólki um daginn og þar var unglings-
stelpa sem var að tala og hafa áhyggjur af hlutum sem
maður hefur venjulega ekki áhuga á. Þá fékk ég ein-
hverja geðveika tilfinningu fyrir því að það væri ein-
hvers staðar í hjartanu mínu einhver staður, eitthvað
annað heimili sem væri einhvern veginn allt þetta
rugl með að vera unglingur og þola ekki foreldra sína
og vera bara fullur með vinunum og elska vinina en
vera samt einn og vera á móti öllu og vita ekkert
hvert maður er að fara. Þetta er að vísu rómantík, en
það eru einhverjar svona tilfinningar sem kannski
eru ýktar upp hjá Samúel en eru hjá mér einhver
svona þægileg rómantísk tilfinning. Mér fannst ótrú-
lega þægilegt að vera Samúel, ótrúlega svona hreint,
af þvi að hatur og ást eru ótrúlega hreinar tilfinning-
ar og heimurinn var ógeðslega hreinn þegar maður
var lítill. Og ég er geðveikislega hræddur um að tapa
þessu. Alveg brjálæðislega paranojd. Og líka allt þetta
að mála sig út í horn og skilja ekki sjálfan sig lengur
og skilja ekki fólk. Ég er hræddur um að vakna einn
daginn og skilja ekki venjulegt fólk. Vera bara úti í
horni, einhver rosa rithöfundur sem þykist vera voða
merkilegur gæi. Þetta er hluti af ástæðunni fyrir því
að ég flutti út. Þetta er mitt mesta ofsóknarbrjálæði
og líka ástæðan fyrir því að einu sinni á ári þá bara
hætti ég. Þá segi ég við konuna mína: Hættum þessu
bara, nú sæki ég um skóla og fer að læra einhverja
iðn.“
-JYJ