Frjáls verslun - 01.01.1968, Side 25

FRJÁLS VERZLUN
25
ar. Þessir nýju reikningar tóku að-
eins til meðferðar verzlunarrekst-
urinn. Þannig var greint á milli
kostnaðar eiganda og fyrirtækis,
t. d. varðandi bifreiðakostnað og
símakostnað, þar sem um slíkt var
að ræða, afskriftir voru samræmd-
ar, og á allan hátt leitazt við að
sýna stöðu verzlunargreinarinnar
á sem gleggstan hátt án þess, að
aðrir liðir drægjust inn í þetta yf-
irlit. Þá voru og launeigendatekin
út úr launareikningi, og koma
þau fram sem nettóhagnaður,
þ. e. þóknun eiganda. Sam-
eignar- og hlutafélög voru talin
sem einstaklingsfyrirtæki og laun
verzlunarstjóra tekin út úr launa-
kostnaði og koma því fram sem
nettóhagnaður, — og fleiri atriði
mætti nefna til skýringar á fram-
kvæmd könnunarinnar, en sú upp-
talning ætti að vera óþarfi.
AFKOMA
FYRIRTÆKJANNA.
Afkoma fyrirtækjanna grund-
vallast á heildarveltu, brúttóhagn-
aði, heildarkostnaði og nettóhagn-
aði. Brúttóhagnaður -v- heildar-
kostnaður = nettóhagnaður, eða
þóknun eiganda fyrir vinnu, fé,
áhættu o. fl.
Skal nú vikið að hverju þessara
atriða, sem hafa meginþýðingu
fyrir afkomu fyrirtækjanna, og
það skilgreint fyrir sig á grund-
velli nefndrar skýrslu.
Heildarveltan. Heildarveltan er
öll vörusala fyrirtækjanna, hvort
sem selt er gegn staðgreiðslu eða
í reikning. Eigin úttekt eiganda,
svo og sala á niðursettu verði fell-
ur einnig hér undir.
Velta allra fyrirtækjanna 34
var sem hér segir:
1964 1965 Aukning
151.518.676.00 176.699.391.00 16.6%
Séu verzlanir þær, sem hafa of-
angreinda veltu taldar 30% af öll-
um matvöruverzlunum í Reykja-
vík á þessum tíma, má áætla
heildarmarkaðinn 5—600 milljón-
ir króna þau ár, er könnunin tók
yfir.
Veltuaukningin milli þessara
tveggja ára nemur 16.6%, en hér
er vitanlega um krónu-, en ekki
magnaukningu að ræða. Skipting
veltunnar milli kjöt- og nýlendu-
vöruverzlana er sem hér segir:
Nýl.v. 1961/ 1965 Aukn.
verzl. 48.075.501 55.412.399 15.2%
Kjöt-
verzl. 103.443.175 121.286.992 17.2%
Sjá má, að veltuaukning kjöt-
verzlananna er 2% meiri en ný-
lenduvöruverzlananna. Ef til vill
er skýringar að leita í aukinni
kjötneyzlu við bættan efnahag, en
ef þess er gætt, að verðhækkun á
ýmsum landbúnaðarafurðum, frá
verðbreytingu, sem varð 1. marz
1964 til haustverðlagningar 1965,
er 26% (smásöluverð með sölu-
skatti), þá má jafnvel segja, að
hér sé um stöðnun að ræða, þar eð
veltuaukninginnam aðeins 16.6%.
Má í þessu sambandi benda á, að
á þeim árum, er athugunin nær
yfir, bættust við nokkrar stórar
og nýtízkulegar kjötverzlanir, sem
tóku til sín mikið af markaðinum.
Matvælamarkaðurinn er yfir-
leitt fremur ,,óteyginn“, þ. e.
breytist lítið frá ári til árs; salan
fer eftir raunverulegri þörf kaup-
enda, og auknar eða lækkandi
tekjur hafa þar fremur lítil áhrit'
á.
Brúttóliagnaðurinn. Brúttóhagn-
aðurinn er sú álagning, sem fyrir-
tækin fá af seldri vöru, eða mis-
munur kostnaðar- og söluverðs
seldrar vöru.
Hér vísast til taflna I og II, sem
sýna brúttóhagnaðinn í krónum og
í % af veltu.
,,Á árinu 1964 er brúttóhagnað-
urinn í flokkunum 0—5 milljónir
meiri hjá kjötverzlunum en ný-
lenduvöruverzlunum. Nýlendu-
vöruverzanir í flokkunum yfir 5
milljónir hafa aftur á móti nokk-
uð hærri brúttóhagnað. Honum
verður þó að taka með nokkurri
varúð, þar sem aðeins fengust 2
fyrirtæki í þennan flokk. Benda
má á, að brúttóhagnaður í þess-
um sama flokki lækkar verulega
árið 1965 og er þá kominn niður
fyrir hliðstæðan flokk hjá kjöt-
verzlunum.
Beri maður nú þessar tölur sam-
an við töflu II, má sjá, að meðal-
álagning er hærri hjá nýlendu-
vöruverzlunum í I. og III. flokki,
en í flokki II er um hærri álagn-
ingu að ræða hjá kjötverzlunum.
Af þessu má ráða, að velta kjöt-
verzlana liggi að meðaltali hærra
innan flokks I, og ef til vill eitt-
hvað hærra innan flokks III.
Greinilega kemur fram, að eftir
því sem veltan eykst verður um
minni meðalálagningu að ræða.
Einnig má sjá, að álagningin er
mun jafnari milli flokka hjá kjöt-
verzlunum, þar fellur hún aðeins
frá 17.14% niður í 16.70%, en úr
17.59% niður í 16.01% og síðan
aftur upp í 18.90% hjá nýlendu-
vöruverzlunum. Samkvæmt með-
altali allra fyrirtækja í hvorum
hóp sést, að meðalálagning ný-
lenduvöruverzlana er um 1 %
hærri en álagning kjötverzlana ár-
ið 1964. Sé litið aftur yfir á sama
lið á töflu I, sést, að velta kjöt-
verzlananna hefur í heild verið
mun meiri að meðaltali á fyrir-
tæki, því að brúttóágóðinn er um
kr. 260.000,00 hærri þar, þó að
álagningin hafi verið þessum mun
minni að hundraðshluta. Árið
1965 leiðir svipaðar niðurstöður í
ljós og árið 1964, að því er töflu
I varðar. Kjötverzlanir skila hér
mun meiri brúttóhagnaði en ný-
lenduvöruverzlanir, en þá ber
þess að gæta, að álagningin að
Ilmurlnn er Indæll,
og bragðíð
eftir t»vi
KAFFiBRENNSLA
O. JOHNSON & KAABER
,