Frjáls verslun - 01.01.1968, Blaðsíða 52

52
FFÍJALS VERZL'UN
urnar snerust fyrst og fremst uni
tollalækkanir á iðnaðarvörum.
Varð því Ijóst að viðræðunum
loknum að gera yrði sérstakar
ráðstafanir til þess að tryggja
hagsmuni íslands á mörkuðum
bandalaganna.
Ríkisstjórnin hefur nú ákveðið
að kanna með hvaða kjörum ís-
land geti fengið aðild að EFTA
svo og að athuga, hvort ísland
geti fengið tengsl, t. d. viðskipta-
samning, við Efnahagsbandaliag
Evrópu. Heiztu rökin sem mæla
með því að ísland gerist aðili að
EFTA, Fríverzlunarbandalagi Evr-
ópu eru þessi:
1. Fást mundi betri aðstaða fynr
útflutningsatvinnuvegina á
mörkuðum EFTA.
2. ísland mundi hefja fulla þátt-
töku í þeirri þróun alþjóða-
viðskipta, sem hefur verið að
gerast í Vestur-Evrópu.
3. Komið yrði í veg fyrir, að ís-
land einangraðist á sviði al-
þjóðlegrar viðskiptasamvinnu.
4. Aðild íslands að markaðs-
bandalagi mundi stuðla að
auknu efnahagslegu jafnvægi.
Helztu röksemdirnar gegn aðild
íslands að markaðsbandalagi eins
og EFTA eru þessar:
1. Aðild að markaðsbandalagi
mundi hafa í för með sér erf-
iðleika fyrir íslenzkan iðnað.
2. Aðild að markaðsbandalagi
mundi skapa tekjuvandamál
fyrir ríkissjóð.
3. Viðskiptunum við Austur-Evi-
ópu yrði stofnað í nokkra
hættu.
Hér að framan hefur þegar vei-
ið rætt um það, á hvern hátt að-
staða íslands mundi batna á mörk-
uðum EFTA við aðild að banda-
laginu. Hins vegar skal það árétt-
að, að mikil hætta er á því nú, að
ísland einangrist viðskiptalega
séð, ef það gerir ekki ráðstafanir
á næstunni til þess að tengjast
markaðsbandalögunum í Evrópu.
ísland hefur enn ekki hafið nein-
ar skipulegar tollalækkanir, en á
undanförnum árum hafa markaðs-
bandalögin bæði verið að brjóta
niður tollmúrana. Er augljóst, að
ísland stæði mun betur að vígi, ef
það hefði hafið skipulegar tolla-
lækkanir íyrir nokkrum árum.
Enginn vafi er á því, að aðild ís-
lands að markaðsbandalagi, mundi
stuðla að auknu efnahagslegu
jafnvægi, þ. e. draga úr verðbólg-
unni. Ef dregið væri úr tollvernd
iðnaðarins og lögð fram áætlun
langt fram í tímann um skipuleg-
ar tollalækkanir mundi samkeppn-
in að sjálfsögðu aukast og á þann
hátt stuðla að auknu jafnvægi í
efnahagsmálum.
Ef litið er á röksemdirnar gegn
aðild að markaðsbandalagi er fyist
rétt að ræða um þá erfiðleika, sem
iðnaðurinn yrði fyrir. í því sam-
bandi er vert að taka það fram,
að Portúgal fékk 20 ára aðlögun-
artímabil fyrir tollalækkanir sín-
ar í EFTA. Er enginn vafi á bvi,
að ísland mundi einnig geta samið
um mjög langt aðlögunartímabil
fyrir íslenzkan iðnað. Tel ég vist,
að við gætum samið um 15 ára að-
lögunartímabil. En að sjálfsögðu
yrði hið opinbera að gera auknar
ráðstafanir til hjálpar iðnaðinum
ef við gengjum í bandalag og
iðnaðurinn yrði að mæta auk-
inni samkeppni. Það yrði að
hjálpa iðnaðinum að koma á auk-
inni hagræðingu, og í því skyni
yrði að veita til hans stórauknu
fjármagni. Reynsla Norðmanna af
aðildinni að EFTA, er sú, að norski
iðnaðurinn hefur staðið sig betur
eftir að Noregur gekk í EFTA en
áður. Hin aukna samkeppni, sem
norskur iðnaður hefur mætt, het-
ur stuðlað að aukinni hagræðingu
í norskum iðnaði. Upp hafa risið
nýjar útflutningsiðngreinar í Nor-
egi, en engar iðngreinar hafa lagzt
niður vegna EFTA-samstarfsins.
Að vísu er íslenzkur iðnaður miklu
veikari en sá norski, en þó er hægt
að hafa nokkra hliðsjón af því
hvernig norskur iðnaður hefur
staðið sig í EFTA-samstarfinu.
í sambandi við tekjuvandamál
ríkissjóðs er vert að undirstrika
það fyrst, að vegna EFTA-sam-
starfsins þarf einungis að fella nið-
ur verndartolla, það er að segja
tolla á innfluttum vörum, sem eiu
sambærilegar og vörur sem fram-
leiddar eru í landinu sjálfu. Hins
vegar þarf ekki að fella niður
fjáröflunartolla þ. e. tolla á vör-
um sem við flytjum inn en ekki
eru framleiddar innanlands. Arið
1965 var það athugað í viðskipta-
ráðuneytinu hvað ísland mundi
verða að feila niður mikla tolla,
ef það gengi í EFTA. Að sjálfsögðu
þurfa þessar tölur endurskoðunar
við, bæði vegna þess að nokkuð
er nú um liðið síðan þessir út-
reikningar voru gerðir, svo og
vegna gengisbreytingarinnar sem
nýlega var framkvæmd. En sam-
kvæmt þessum útreikningum sem
byggðir voru á innflutningi 1964
hefði ísland orðið að fella niður
tolla vegna EFTA samstarfsins er
námu rúmlega 200 millj. kr. Auk
þess var þá talið, að ef ísland
gengi í EFTA, yrði það einnig að
fella niður tolla á hráefnum til iðn-
aðarins, samtals að upphæð tæp-
lega 300 millj. króna svo og tolla á
vélum til iðnaðarins samtals að
upphæð 70 millj. króna, eða alis
um 570 millj. króna. Ef þessari
tollalækkunarupphæð væri dreift
á 10 eða 15 ár, kæmi ekki svo mik-
il tollalækkun á hvert ár. Væri þvi
auðvelt fyrir ríkissjóð að vinna
upp tekjutapið af völdum þessara
tollalækkana með því að leggja á
söluskatta í staðinn. En samkvæmt
EFTA-sáttmálanum er heimilt að
leggja á söluskatta, þar eð þeir
leggjast jafnt á innfluttu vöruna
og vöruna, sem framleidd er i
landinu sjálfu. í sambandi við við-
skiptin við Austur-Evrópu má
geta þess, að Finnar fengu und-
anþágu til þess að viðhalda viss-
um viðskiptahöftum vegna við-
skiptanna við Sovétríkin. Má
telja víst að Island mundi einnig
geta samið um undanþágu fyrir
slík höft, ef það vildi vernda á-
fram viðskiptin við Austur-Evr-
ópu. Hins vegar má geta þess í
sambandi við A.-Evrópuviðskiptin
að þau eru nú að færast á frjálsari
grundvöll en áður. Austur-Evrópu-
ríkin hafa sjálf haft frumkvæðið
að því að viðskipti þessi væru að
nokkru færð á frjálsgjaldeyris-
grundvöll.
Má því telja víst, að viðskipta-
höftin vegna viðskipta okkar við
Austur-Evrópu muni hverfa smátt
og smátt hvort sem við göngum í
markaðsbandalag eða ekki.
ísland hefur í dag hærri tolla
en nokkurt af nágrannalöndum
þess. Má telja víst, að þessir toll-
ar verði lækkaðir á næstu árum,
hvort sem við göngum í markaðs-
bandalag eða ekki. Spurningin er
því aðeins sú, hvort við eigum
að framkvæma þessar tollalækk-
anir einhliða án þess að fá nokk-
uð í aðra hönd fyrir útflutninginn
eða hvort við eigum að gera það
samfara aðild að markaðsbanda-
lagi, sem tryggja muni útflutningi
okkar betri aðstöðu. Virðist það
skynsamlegra.