Frjáls verslun - 01.04.1968, Blaðsíða 66

frá
ritstjórn
VALDNÍÐSLA
Verzlunarfyrirtæki hafa nú um nokkurt skeið orðið að hlíta þeirri
valdníðslu, sem átti sér stað, þegar verðlagsákvæðin voru hert, og
verzluninni gert skylt að nota helmingi lægri álagningu á vörur sínar,
lieldur en ríkisfyrirtæki þurfa nauðsynlega með. Væri þó réttlætanlegt
að takmarka álagningu á sérstökum og erfiðum tímum, eins og þjóðin
býr við í dag, ef það væri tryggt, að álagningarreglur tryggðu lágt vöru-
verð og jafnframt nægðu fyrir eðlilegum dreifingarkostnaði. En svo
er þó ekki. Álagningarprósentur, þar sem seljandinn fær ákveðinn
hundraðshluta, hvetja liann frekar til sölu á dýrum vörum, heldur en
ódýrum, því þá verður álagning hans í krónutölu hærri. Svo einföld
staðreynd, sem blasir þannig við, ætti að vera nægileg til skilnings
stjórnvalda á tilgangsleysi álagningarhafta. Þetta er stjórnvöldum í
öðrum vestrænum ríkjum fyllilega Ijóst, enda eru álagningarreglur,
sem hér eru við lýði, hvergi við hafðar.
Afskipti neylendasamtaka af verðlagsmálum verzlunarinnar eru
harla lítil, en aftur á móti eru einstakir hópar innan verkalýðshreyf-
ingarinnar að reyna að skapa sér aðstöðu til þess að geta haft áhrif
á kjör annarrar stéttar, heldur en þeirra sjálfra. Slík afskipti eru hæp-
in, þar sem stjórnmálaleg viðhorf eru efst í huga, frekar en hagsmunir
neytenda. Væri eðlilegra að neytendasamtök, því neytendur eru allir
þegnar þjóðfélagsins, hefðu virkari afskipti af hagsmunamálum sínum,
þ. e. verðlagsmálum. Sterk neytendasamtök myndu, ásamt frjálsri verzl-
un og lögum um eftirlit með einokun og hringamyndun, tryggja þegn-
um þjóðfélagsins sem hagkvæmust verzlunarlcjör. Væri veruleg ástæða
til þess að fagna auknum styrkleika neytendasamtakanna, sem gætu
orðið sterkt jafnvægi á móti verzlunarfyrirtækjum. Slík þróun, þar
sem stjórnmálaleg afskipti yrðu utangarðs, gæti tryggt þjóðinni hag-
kvæma og haftalausa verzlun.