Frjáls verslun - 01.11.1971, Blaðsíða 19

Bonn-stjórnin vonar, að sam-
dráttur í viðskiptum innan-
lands og í útflutningi muni
draga úr kröfugerð verkalýðs-
félaganna. Verkamenn í efna-
iðnaði féllust nýlega á 7.5%
kauphækkun, sem telst fremur
hófleg hækkun. Síðustu upplýs-
ingar benda til 15% hækkana í
ýmsum framleiðslugreinum, en
verðlag hefur hækkað um
5.4%.
Þegar á allt er litið virðist
verðstöðvun og langvarandi
hömlur á launahækkanir og
verðhækkanir ekki vera nokk-
ur úrlausn í baráttunni við
verðbólgu.
Sovétríkin
Já, já, nei, nei, í efnahags-
málum, leit að breytingum
Deilur eru uppi í Sovétríkj-
unum um, hvernig eiga að fram-
kvæma stefnuna í efnahagsmál-
um, sem 24. flokksþing Komm-
únistaflokksins samþykkti í
apríl sl. Þetta kemur fram í
skrifum sovézkra blaða, og það
eitt bendir til, að mikilvægar
breytingar hafi verið gerðar,
eða séu væntanlegar.
Talið er víst, að tilkynningu
um þessar breytingar hafi ver-
ið frestað um stundarsakir, til
þess að gefa þeim, sem eru
á öndverðum meiði, tækifæri
til að sameinast undir einu
flaggi og leggja síðustu hönd
á undirbúninginn. Þetta getur
verið skýringin á því, að sum-
arfundi Æðstaráðsins, sem
venjulega er haldinn í júlí, var
frestað. Það er nú lítið útlit
fyrir, að sá fundur verði yfir-
leitt haldinn, því að sovézkir
ráðamenn verða á ferðalögum
um víða veröld út þennan mán-
uð, til Hanoi, Osló, Ottawa, Bel-
grad, Algeirsborgar og Parísar,
svo einhver dæmi séu nefnd.
Deila þessi kemur hvað skýr-
ast í Ijós í skrifum aðalmál-
gagns Gosplans, eða Áætlunar-
ráðs ríkisins, „Hið skipulagða
efnahagslíf“. Það tímarit birti
nýlega langa minningargrein
um sovézka hagfræðinginn
Nikolai Vozessensky, sem Stal-
ín lét drepa árið 1949. Vozess-
ensky var endurreistur af
Krúsjeff, en kenningar hans
voru þó aldrei birtar aftur op-
inberlega. Nú vill svo til, að
málgagn Gosplans birti kafla
úr bók Vozessenskys, sem hann
skrifaði á stríðsárunum.
Vozessensky vildi, að hag-
fræðikenningin um framboð og
eftirspurn yrði að takmörkuðu
leyti tekin inn í hagkerfi Sovét-
ríkjanna, auk þess, sem hann
lagði til, að leppríki Sovétríkj-
anna fengju meira efnahagslegt
sjálfstæði. Róttækasta kenning
Vozessenskys var, að öllum
framleiðslufyrirtækjum skyldi
heimilt að liggja með vöru-
birgðir, en það hefur fram til
þessa dags þótt alger dauða-
synd, því að slíkt væri fjár-
magnssóun. Þetta hefur gert
það að verkum, að allir fram-
kvæmdastjórar, svo og hin
ýmsu áætlunarráð, hafa verið
í stökustu vandræðum með
birgðir, sem hafa myndazt,
aðallega hvernig ætti að fela
þær. Þetta er einnig það,
sem Birgðaráð ríkisins hefur
sætt hvað harðastri gagnrýni
fyrir, frá því að það var stofn-
að árið 1965. Til að bæta úr
öllu þessu, lagði Vozessensky
til, að framleiðslufyrirtæki
fengju frjálsari hendur, þ.e.a.s.
að dregið yrði úr yfirráðum
hins opinbera.
Skyndileg þirting þessara
kenninga Vozessenskys bendir
til þess, að nú sé hagstæður
grundvöllur fyrir að gera til-
raunir á ný með einhverjar af
kenningum hans. Slík hugleið-
ing er studd af núverandi stöð-
um ýmissa manna, sem voru
lærisveinar Vozessenskys á sín-
um tíma. Árið 1949 var P. N.
Fedoseyev rekinn frá ritstjóra-
embætti við Bolshevik, aðal-
FV 11 1971
19