Frjáls verslun - 01.09.1972, Page 11

I STUTTIJ MÁLI...
• Vöriiískiptajöfiiiiðiiriiiin
í ágúst var'ð útflutningurinn 1734,2 millj.
kr. en innflutningur 2690,1 millj. kr. Á
tímabilinu jan.—ágúst í ár var vöruskipta-
jöfnuðurinn óhagstæður um 1476,6 millj.
kr. en var óhagstæður um 2598,3 millj. kr.
á sama tímabili 1 fyrra.
Hefur innflutningsaukningin orðið minni
það, sem af er þessu ári en búast mátti viö
með tilliti til hinnar miklu aukningar
tekna. Þetta má vafalaust að nokkru leyti
rekja til birgðabreytinga hjá framleiðslu-
og verzlunarfyrirtækjum og minni rekstrar-
vörunotkun á vetrarvertíöinni. En fleira
hlýtur aö koma til. Vera má, aö talsverður
hluti tekjuaukningarinnar fari í að mæta
innlendum verðhækkunum á fasteigna-
markaöinum o. fl. og að þessi tilfærsla
peninganna eigi eftir að koma fram í al-
mennum vörukaupum og innflutningi síð-
ar. Þá er og vitað mál, að launaaukningin
hefur sneitt af ágóða fyrirtækjanna og að
stað þeirra er ekki jafn sterk og 1970 og
1971.
• Ársskýrslur viðskipa-
bankaiiiia
gefa það til kynna, að hagur þeirra sé
allmisjafn. í heild jukust útlán þeirra á
s. 1. ári um rösklega 22% í samanburöi
við liölega 19% árið 1970. Hins vegar juk-
ust spariinnlán þeirra um tæp 20% árið
1971 á móti 25,2% árið 1970 — og er þá
Alþýðubankinn meötalinn. Heildareignir
viðskiptabankanna hafa aukizt verulega,
þ. e. útistandandi lán, innstæður í Seðla-
banka, skuldabréfaeign o. fl., en stofnfé
og annað eigið fé ekki að sama skapi.
Þá varð sparifjáraukningin minni á fyrra
helmingi þessa árs en á samsvarandi tíma
í fyrra, sem að einhverju leyti má rekja
til aukinnar útgáfu spariskírteina ríkissjóðs
og hringvegarhappdrættis. Viðskiptabank-
arnir hafa keypt lítið af ríkisvíxlum þeim
(„halldórum"), sem gefnir voru út á
þessu ári, eöa um 100 millj. kr. Lítil von
er til, að þeir kaupi meira á síöasta árs-
fjórðungi, þar sem árstíöasveiflan er þann-
ig, að peningamagn eykst mest á öðrum
ársfjórðungi, en dregst síðan saman, þegar
líða tekur á árið. Jafnframt er lánsfjárþörf
ríkissjóðs minni á seinni hluta ársins, þeg-
ar skattagreiðslur fara að streyma inn í
ríkara mæli.
• Er aðeiits riiin fyrir þrjá?
íslendingar tala einatt um að fyrirtækin
séu lítil og stuðla þurfi aö samruna. í
hinum stóra vestræna heimi eru aðeins
þrjú fyrirtæki, sem eitthvað kveður aö
viö að framleiða hreyfla í farþegaþotur.
Tvö þeirra eru bandarísk (General Electric
og Pratt&Whitney) og eitt brezkt (Rolls
Royce). Þó er talið að markaðurinn leyfi að-
eins tveimur fyrirtækjanna hagstæða runu-
framleiðslu. Undirbúningur allur er mjög
fjármagnsfrekur og tæknileg vandamál
mörg, enda varð brezka ríkisstjórnin að
styðja við bakið á Rolls Royce nýlega,
þegar það var að kollsigla sig á smíði
hreyfla í Tristarþotur Lockheed-verksmiðj-
anna. Þeir örðugleikar munu nú að mestu
yfirstignir, en samvinna eða sameining
við Pratt&Whitney hefur komið til tals.
• Ilver á að borga
brnsaim?
Mörg lönd hafa sett strangari reglur
um öryggisbúnað bifreiða og útblástur.
Bílaframleiðendur vilja hækka verð far-
kostanna af þessum sökum, en neytendur
telja, aö fyrirtækin eigi að borga brúsann.
í Bandaríkjunum hefur verið starfandi
verðlagsnefnd, síöan innflutningsgjaldið
var sett á 15. ágúst 1971. Er hún talin
ófús að leyfa framleiðendum hækkun, og
Nixon þykist eflaust eiga hönk upp í bak-
ið á þeim fyrir að hafa fellt niður skatt
á bílum.
FV 9 1972
9