Frjáls verslun - 01.09.1972, Síða 18

— Eru SovétríJcin og Bandarlkin eOlilegir viö-
skiptavinir?
— Það held ég. Eins og ég hef tekið fram, þá
þurfa þeir á okkar tæknilegu þekkingu að halda,
og við getum boðið þeim upp á hana. Vestur-
Þjóðverjar og Japanir starfa oft saman á tækni-
sviðinu og nota bandarisk einkaleyfi og uppfinn-
ingar. Það er þetta, sem Hússar vilja fá milliliða-
laust frá okkur.
Bandaríkin og Sovétríkin eru bæði miklar land-
búnaðarþjóðir, en Sovétmenn eru mjög lélegir
bændur vegna samyrkjukerfisins. Af þeim sökum
hafa þeir neyðst til þess að kaupa af okkur
bandarískar landbúnaðaríurðir fyrir 750 milljónir
dollra á komandi árum. Þetta bendir til þess að
grundvöllur sé fyrir eðlilegum viðskiptum.
riði, sem nauðsynlega þarf að breyta frá okkar
hlið. Rússar verða að breyta mörgum atriðum
gagnvart okkur. Við þurfum t. d. að fá þá til þess
að viðurkenna reglurnar um verndun iðnaðareigna,
gerðardóm, opnun umboðsskrifstofa fyrirtækja og
upplýsingamiðstöð um framboð og eftirspurn. Þetta
eru breytingar, sem þeir geta framkvæmt án Þess
að breyta efnahagsreglum, sem þeir hafa auðvitað
ekki hugsað sér að gera og við ekki heldur.
— Hvers vegna vilja Rússar fá stööu sem „mjög
vinveitt ríki“ ?
— Þeir vilja fá þá stöðu til Þess að geta jafnt
selt til Bandaríkjanna og keypt þaðan. Eins og
málum er háttaö í dag þarf að greiða fjórum
sinnum hærri aðflutningsgjöld af innfluttum sovézk-
um varningi í Bandarikjunum en af sambærilegum
í Bandaríkjunum er ekki til
nægilegt jarðgas til að mæta
eftirspurn. I Síberíu er hins
vegar mikið magn af því ónot-
að og með því að breyta gas-
inu í fljótandi form má flytja
það með skipum heimshorna
á milli.
— VerÖa bæöi ríkin aö gera víötækar breytingar hjá
sér áöur en umfangsmikil milliríkjaverzlun liefst?
— Ýmsar breytingar þarf að gera á bandarískum
lögum, auk þess sem skýra þarf ýmsar greinar
laganna betur og lagfæra enn aðrar.
I fyrsta lagi þurfum við að gefa Rússum kost
á jafnmiklu innflutningsfreisi til Bandaríkjanna,
og aðrar þjóðir njóta. Með öðrum orðum, við
þurfum að gefa þeim jafngreiðan aðgang að
okkar eigin markaði og við veitum hinum svo-
nefndu „vinveittu ríkjum". Pólverjar og Júgóslavar
njóta góðs af þessari reglugerð.
Við verðum einnig að veita þeim greiðsluskilmála
Inn- og útflutningsbankans i Washington. Keppi-
nautar okkar bjóða þeim þegar slík kjör og við
vcrðum að vera samkeppnisfærir á jafnréttisgrund-
velli. Til þess að Rússar geti fengið þessi réttindi,
þá verða þeir að ganga frá „lána- og leiguskuld-
inni“ frá styrjaldarárunum. Um þetta er verið að
semja nú og ég er sannfærður um að samkomulag
næst, en það er raunverulega óhugsandi að veita
þjóð greiðsluskilmála, þegar hún hefur ekki greitt
skuldir sínar.
Næsta vandamál er eftirlit með útflutningi á
hernaðarlega mikilvægum varningi. Bandarisk yfir-
völd hafa miklu þrengri skýringu á hugtakinu
„hernaðarlega mikilvægur" heldur en bandamenn
okkar nota. Viðskiptaaðilar í bandalagsríkjum okkar
geta selt varning til Sovétrikjanna, sem telst bann-
vara hér. Slíkt er engan veginn raunhæft og skaðar
aðeins viðskiptagrundvöll okkar. Þetta eru þau at-
vörum frá t. d. Frakkalandi. Meðan við látum
þeim ekki í té skráningu sem „mjög vinveitt ríki'1,
þá er ástandið í þessum málum eins og það var
í kringum 1930.
Ekki má gleyma því, að þetta var spuming um
sjálfsvirðingu og virðuleika Rússa. Þeir eru ekki
hrifnir af því að vera beittir misrétti.
— Hvers vegna vilja Rússar skipta viö Banda-
ríkin frekar, en t. d. Japan eöa Evrópu, sem
iiggja nær og bjóöa eflamt ódýrari framleiöslu?
— Ég held að Rússar séu gagnteknir af hug-
myndinni um hve umfangsmikiil bandarískur iðn-
aður er í raun og veru. Þeir búa í mjög stóru
ríki, sem er á við heila heimsálfu, og þeir vilja
hafa efnahagskerfið sitt í sömu hlutföllum. Banda-
ríkin hafa þegar komið sér upp slíku kerfi. Þeir
gera sér grein fyrir því, að bandarísk stórfyrirtæki
hafa leyst vandamál fjöldaframleiðslunnar og vöru-
dreifingar í stóru heimalandi.
1 samræðum mínum við háttsetta sovézka em-
bættismenn komst ég að raun um að þeir telja
að eigin efnahagsvandamál séu mjög svipuð efna-
hagsvandamálum Bandaríkjanna á sömu sviðum
eins og þau voru í lok siðustu aldar. Þeir vita þ: .'l,
að þegar það þarf að framkvæma eitthvað st.órl
— og öll verkefni Sovétríkjanna eru stór — þá er
ekkert annað ríki en Bandaríkin, sem veit betur
hvernig ber að gera það.
Uppbygging Síberiu er á borð við uppbyggingu
vesturríkja Bandaríkjanna á síðustu öld, nema hvað
þeir hafa minna sólskin og miklu meiri snjó þar.
16
FV 9 1972