Frjáls verslun - 01.08.1978, Síða 74

þeirri verðbólguaukningu sem á sér
stað umfram 26%. í þessari reglu
felst trygging fyrir lántakendur, að
vextir verði áfram neikvæðir, enda
munu menn nú ekki hika við að slá
vaxtaaukalán. Jafnframt má búast
við, að framboð frjáls sparnaðar
taki að minnka aftur, verði nafn-
vextir ekki hækkaðir verulega.
Núverandi stefna að taka upp já-
kvæða raunvexti í skrefum býður
því heim þeirri hættu að menn snúi
við á miðri leið, áður en hinn já-
kvæði árangur er farinn að koma
greinilega í Ijós — gjána verður að
stiga yfir í einu skrefi en ekki
mörgum.
Hvaða breytingar á vöxtum og
verðtryggingu eru æskilegar og
hvers vegna?
Miðalda hugsanaháttur og tví-
skinnungur er enn ríkjandi í
íslenskri lagasetningu um vexti,
sem sést best á því, að það telst
okur að lána fé og endurheimta það
að nýju með óbreyttum kaupmætti,
á sama tíma og það telst ekki refsi-
vert að ræna sparifjáreigendur
hundruðum milljóna á hverju ári.
Afnema verður okurlögin ásamt
opinberri ákvörðun hámarksvaxta,
svo að aðalreglan verði sú, að
menn geti samið um þá vexti sín á
milli, sem báðir aðilar geta orðið
ásáttir um.
Lögunum um verðtryggingu þarf
að breyta þannig, að verðtrygging
verði almennt heimil, ef ákveðnum
reglum er fylgt.
Þá væri og nauðsynlegt að í
skattalögunum yrði greint á milli
verðbóta og vaxta, þannig að ein-
ungis vextir, en ekki verðbætur
teljist til tekna eða gjalda. Slík vísi-
tölubinding myndi hindra myndun
verðbólguhagnaðar. Aðrir kostir
vísitölubindingar langtímalána, er
að þá er áföllnum verðbótum dreift
jafnt yfir lánstímann og léttir það
greiðslubyrði vegna lántökunnar.
Kostir þess, ef jafnvægi næðist á
lánsfjármarkaðnum yrðu helst
þessir:
1. Almennt framboð lánsfjár
myndi stóraukast, þar sem já-
kvæðir raunvextir myndu örva
peningalegan sparnað veru-
lega.
2. Aukinn sparnaður styrkir við-
skiptajöfnuðinn og dregur úr er-
lendum lántökum.
3. Betri nýting og hagstæðari
dreifing fjármagns fæst þar sem
allar atvinnugreinar hefðu jafnan
aðgang að lánsfé. Jákvæðir raun-
vextir myndu ennfremur tryggja að
fjárfestingarákvarðanir yrðu
byggðar á mati manna á raunveru-
legum afrakstri fjárfestingarinnar
en ekki verðbólgugróða.
4. Hreyfanleiki fjármagns til nýrra
og uppvaxandi fyrirtækja og starfs-
greina yrði mun meiri. Lánsfjár-
skömmtun hefur hins vegar ætíð
tilhneigingu til að halda fjármagns-
straumum í föstu fari og vernda þar
með oft duglitla stjórnendur
og/eða óarðbær fyrirtæki og at-
vinnugreinar á kostnað þjóðar-
heildarinnar.
5. Viðunandi ávöxtun á innlendum
markaði og hreyfanlegir vextir eru
helsta skilyrði aukins frjálsræöis í
gjaldeyrisviðskiptum.
6. Jákvæð raunvaxtastefna eyðir
hinni rótgrónu umframeftirspurn á
lánsfjármarkaðnum, sem er veiga-
mikill þáttur í sjálfri verðbólgu-
þróuninni.
Ljóst er, að þeirri skoðun vex nú
fylgi að einkaframtakið geti ekki
séð um fjárfestingar og atvinnu-
uppbyggingu í landinu, heldur
verði að leysa þetta á félagslegum
grundvelli. Sannleikurinn er hins
vegar sá, að einkaframtakið hefur
aldrei fengið að njóta sín til fulls hér
á landi. Til þess hefur samkeppnin
á öllum sviðum og þar með um fjár-
magn, verið of takmörkuð. Láns-
fjárskömmtun og pólitískar geð-
þóttaákvarðanir og spilling, sem
slíku fyrirkomulagi fylgir, hafa ráðiö
alltof miklu um fjárfestingar og út-
hlutun lánsfjár og haldið því í
föstum rásum. Þetta ástand hefur
boðið upp á aðhaldsleysi og bein-
línis verndað óarðbær fyrirtæki og
lélega stjórnendur frá því að detta
úr leik vegna tilkomu arðbærari
fyrirtækja og/eða hæfari stjórn-
enda.
Aðalkostir einkaframtaksins
koma fram, þegar samkeppnin er
mest, þ.e.a.s. bestu tækifærin eru
nýtt hverju sinni af þeim, sem eru
hæfastir á hverjum tíma. Þess
vegna munu þeir stjórnendur sem
eru í forréttindastöðu og finna til
vanháttarkenndar berjast hat-
rammlega gegn því, að raunvextir
verði jákvæðir.
Gunnar H. Hálfdánarson.
Atvinnurekendur — Starfshópar
Við bjóðum nú betri
þjónustu við
útsendingar á mat en
þekkst hefur áður
hér á landi.
Við þorum að
fullyrða, að þetta sé
heppilegasta
lausnin við útsend-
ingu á mat.
Við skömmtum
matinn í einangraða
bakka, sem halda
matnum heitum
í að minnsta
kosti 2 klst.
Matstofa Miöfells hf.
Funahöfða 7 - Reykjavík Símar: 31155 - 84939
74