Frjáls verslun - 01.03.1981, Blaðsíða 65

byggó
Vandamálin í hnotskurn
Óli Tynes
fyrir bæjarfélögin. Um land-
búnaðinn gegnir sama máli;
hann er ekki beinlínis lyfti-
stöng.
Fólkinu heldur hinsvegar
áfram að fjölga og félagsleg
þjónusta verður stöðugt
umfangsmeiri og dýrari. Fram-
leiðslueiningarnar standa því
ekki lengur undir vexti sam-
neyslunnar og það fé sem
sveitarfélögin geta lagt í at-
vinnuskapandi framleiðslu
lagsins í garð fyrirtækja sem
eru í einkaeign. Og Alþýðu-
bandalagið virðist ráða því
sem það vill í núverandi ríkis-
stjórn eins og þeirri síðustu.
Félagsmálapakkar þeir sem
Alþýðubandalagið notar til
atkvæðakaupa kosta engan
smáskilding. Og þegar þing-
menn þess gefa um það yfir-
lýsingar að auknum kostnaði
við samneysluna verði að
Atvinnu- og uppbyggingar-
horfur eru ekki sérlega góðar á
íslandi í dag. Sérstaklega á
það við víða úti á landsbyggð-
inni þar sem hinir hefðbundnu
atvinnuvegir standa ekki leng-
ur undir vexti bæja- og sveitar-
félaga, og skortur er á nýjum
framleiðsluatvinnugreinum.
Frjáls verzlun hefur að und-
anförnu heimsótt ýmsa staði á
Austur- og Norðurlandi.
Greinar og viðtöl úr þessum
heimsóknum birtust í síðasta
tölublaði og er haldið áfram í
þessu tölublaði, á eftir þessum
pistli.
Niðurstöðurnar eru mjög at-
hyglisverðar, ekki síst vegna
þess að á mörgum þessara
staða má sjá í hnotskurn
vandamál sem landið í heild
glímir við.
Þegar byrjað var á því, fyrir
svo sem tíu árum, að kaupa
hingað til lands togara í stór-
um stíl hófst mikið uppgangs-
tímabil í sjávarþorpunum.
Fólkinu fjölgaði og það var lagt
í miklar framkvæmdir og hús-
byggingar. Bæjarfélögin hlóðu
því utan á sig alsskonar þjón-
ustugreinum og félagslegum
verkefnum.
Nú er svo komið, víðast
hvar, að útgerðin hefur ekki
meiri vaxtarmöguleika, meðal
annars og ekki síst vegna þess
að það er ekki nógur fiskur í
sjónum. Útgerðin getur því
ekki tekið við meiri mannafla
og ekki skapað vaxandi tekjur
minnkar árfrá ári.
Sveitarfélögin virðast nán-
ast öll hafa komist að þeirri
niðurstöðu að eina leiðin til að
snúa dæminu við sé að koma
sér upp einhverskonar iðnaði,
og þar er útlitið heldur svart.
Það er nú þannig búið að at-
vinnurekstri í landinu að það
eru fáir einstaklingar sem
leggja út í að reyna hann. Ekki
síst á þetta við um iðnaðinn. f
ræðu sinni á ársþingi iðnrek-
enda skýrði Davíð Scheving
Thorsteinsson frá því að hlutur
iðnaðar í heildarfjárfestingu
landsmanna hefði staðið í stað
síðustu tíu árin og — sem er
hálfu óhuggulegra — hefði
snarminnkað síðustu tvö eða
þrjú árin. Til marks um tregðu
manna til að leggja út í iðnað
nefndi hann að umsóknir um
lán, til iðnlánasjóðs, hefðu
minnkað að raungildi um
þriðjung á síðasta ári.
Þarna kemur auðvitað margt
til. En þar skal ekki síst telja
fullan fjandskap Alþýðubanda-
mæta með meiri hagræðingu í
fyrirtækjum — sem löngu eru
pínd umfram getu, er ekki von
að einstakiingar telji freistandi
að stofna fyrirtæki.
Við öflun efnis í greinarnar
sem hér fara á eftir var talað
við fjölmarga menn á hverjum
stað. Þar voru menn sem sitja
hátt í bæjar- og sveitarstjórn-
um og fylgjast því vel með
þjóðmálum.
Ýmsir þeirra eygja mögu-
leika á iðnaði fyrir sína sveit,
eins og til dæmis á Húsavík
þar sem til umræðu er að reisa
pappírsverksmiðju í samvinnu
við finnska aðila.
Þegar talað var um málin
í heild voru flestir því
sammála að íslendingar
gætu ekki einir fjármagnað það
átak sem gera þarf í iðnaði.
Fjandskapur ríkisstjórnarinnar
í garð erlendra aðila sem hafa
fjárfest eða vilja fjárfesta hér á
landi er ekki beinlínis uppörv-
andi. En nauðsyn þess að
breyting verði á, kemur Ijós-
lega fram í eftirfarandi grein-
um.
65