Frjáls verslun - 01.01.1983, Blaðsíða 50

erlent
Nóbelsverðlaunahafinn sem var
dreginn úr ræðustól Hvíta hússins
„Ég hef ekkert á móti fólki úr viðskiptalífinu, en ég
hitti það bara á golfvellinum.“ George Stigler leggur
áherslu á að hann hafi aldrei verið í sviðsljósinu —
fyrr en hann allt í einu var kominn í Hvíta húsið þar
sem hann skyldi hylltur fyrir Nobelsverðlaunin í hag-
fræði, sem hann var sæmdur í fyrra. Þegar Stigler
sagði það sem honum bjó í brjósti um efnahagsstefnu
forsetans drógu menn Reagans hann í burtu. í þessu
viðtali, sem þýtt er úr sænska viðskiptablaðinu
Veckans Affárer, segir hann af hverju: ,,Ég hef ekki
séð neitt fært fram af viti um Framboðshagfræðina."
— í nóvember sl. hittir þú
Reagan forseta í Hvíta húsinu. Á
blaðamannafundi ollirðu nokkru
umróti þegar þú gafst efnahags-
stefnu forsetans þá einkun að hún
væri „ófullkomin". Er Reagan fal-
linn á prófinu að þínum dómi?
„Yfirlýsingar mínar í Hvíta hús-
inu voru uppblásnar. Ég gef ekki
forsetum einkanir. Við getum gefið
hagfræðingi einkun fyrir rökvísi,
skírleika, ályktun og þekkingu. En
stjórnmálamenn verða að taka tillit
til annarra atriða, sérstaklega
þegar hálft þingið er í andstöðu og
embættismenn eru að mestu leyti
ráðnir af fyrri ríkisstjórnum.
Með ,,ófullkomin“ á ég við að
Reagan á eftir að sýna sig í að
minnsta kosti tvö ár til viðbótar.
Fyrr verður ekki hægt að segja
hvort honum hafi tekist það sem
honum hefur hingað til 9fengið
verst, að draga úr opinberum út-
gjöldum og minnka hallann á
ríkisbúskapnum."
— Þú lýstir einnig efnahags-
ástandi Bandaríkjanna sem
„kreppuástandi“. Þetta er orð,
sem flestir hagfræðingar forðast
að taka sér í munn.
,,Ég skil ekki af hverju orðið
kreppa á að vera frátekið fyrir þaó
ástand, sem varð í kringum 1930.
Þegar ég var í háskólanámi las ég
bók sem hét „Prosþerity and
Depression" (Uppgangur og
kreppa). Orðið samdráttur
(recession) var búið til löngu
seinna. Það hefur hlaupið verð-
bólga í orðaforða hagfræðinnar.
Another Chicago Boy
George Stigler, 71 árs og
prófessor við University of
Chicago er ellefti Bandaríkja-
maðurinn, sem fær Nobelsverð-
launin í hagfræði síðan til þeirra
var stofnað 1968.
Sjö af þessum ellefu banda-
rísku Nobelsverðlaunahöfum
hafa verið, líkt og Stigler, tengdir
hinum íhaidssama Chicago-
skóla, annað hvort sem stúdent-
ar, prófessorar eða stundað
rannsóknir þar.
Þekktasti Chicagohagfræð-
ingurinn, sem hlotið hefur verð-
launin er Milton Friedman, sem
nú orðið er tengdur Stanford
háskóla. Friedman og Stigler
hafa unnið saman í mörg ár og
eru mjög nánir.
Mest lesna og umdeildasta
verk Stiglers er „Roofs or Ceil-
ings“ þar sem hann fjallar um
bandarísk lög og reglur um
húsaleigu. Verkið var unnið í
samstarfi við Friedman og kom
frjálslyndari hagfræðingum úr
jafnvægi, þegar það kom út
1964. Friedman og Stigler halda
því þar fram að húsaleigulög
geti haft alvarlegar hliðarverk-
anir, sem á endanum leiði til
húsnæðisskorts.
Áhrif Stiglers á mikróhagfræði
og hugmyndir um opinber af-
skipti samsvara áhrifum Fried-
mans á makróhagfræði og pen-
ingakenningar.
1981 hlaut keynesisti Nobels-
verðlaunin, James Tobias. En
verðlaunin 1982 styrkja enn álit
og áhrif Chicagoskólans eða
„The Chicago Boys“ sem mæla
með peningastefnu, lágmarsk
afskiptum hins opinbera og
lækkun ríkisútgjalda.
George Stigler fæddist í
Renton í Washington 1911.
Hann varð doktor við Chicago-
háskóla en kenndi síðan við
Brown og Colombia háskólana.
1958 varð hann svo prófessor
við Chicago háskóla.
Með rannsóknum sínum hefur
Stigler opnað ný rannsóknarsvið
á vettvangi lagasetninga og
reglugerða. Hann erfrumkvöðull
innan réttarhagfræði en hefur
einnig rutt brautina í upplýs-
ingahagfræði. Hann átti þátt íþví
að upplýsingakostnaður er nú
færður sem kostnaðarþáttur í
þjóðhagsreikningum ásamt
framleiðslu og flutningskostn-
aði.
50