Frjáls verslun - 01.02.1999, Blaðsíða 6

RITSTJORNARGREIN
Ekki lengur feimnismál
Hagnaður er ekki lengur feimnismál
hjá stjórnendum á Islandi; þeir eru ekki
lengur smeykir við að tala um eða sýna
mikinn hagnað fyrirtækja sinna. Fyrir um
tiu árum, þegar íslenskt atvinnulíf var í
öldudal hagvaxtar og fyrirtæki almennt
ekki rekin með miklum hagnaði - og þjóð-
arsátt að komast á um laun - hefði verið
leitun að forstjóra og stjórn einkafyrirtæk-
is sem óhikað hefðu slegið upp glæru á
aðalfundi sem sýndi stórfelldan hagnað,
til dæmis yfir 1 milljarð króna. Endur-
skoðandi viðkomandi fyrirtækis hefði fyrst
verið spurður álits á að þvi hvort ekld væri
hægt að nýta sér ýmsar fyrningar til fulls
og flíka minni hagnaði. I raun þarf ekki að
fara nema fimm til sex ár aftur í tímann til að upplifa það
að stjórnendur stórfyrirtækja spurðu sig að þvi „hvernig
það liti út gagnvart almenningi, starfsmönnum og við-
skiptavinum“ ef fyrirtæki þeirra skiluðu meira en 200 til
300 milljóna króna hagnaði.
Skýringin á gerbreyttu viðhorfi til hagnaðar er öflugri
og virkari hlutabréfamarkaður - og stóraukin hluta-
bréfaeign almennings sem hefur gert það að verkum að
það þykir bæði sjálfsagt og eðlilegt að fyrirtæki hagnist.
Starfsmenn gera sér betur Ijóst að bæði störf þeirra og
hlutabréfaeign kunna að vera í hættu skili fyrirtæki ekki
nægum hagnaði. Jafnframt eygja þeir ffekar Iaunahækk-
un og aukinn arð af hlutabréfum sínum séu fyrirtæki al-
mennt á góðu róli - en sterk fylgni er á milli hagnaðar
og gengi hlutabréfa. Þá færist það sem betur fer í vöxt
að stjórnendur vinni mjög náið með starfsmönnum sín-
um við að útfæra markmið fyrirtækja, t.d. varðandi
hagnað, - þar sem allir leggjast á eitt við að ná settu
marki. Þyngst vegur þó ef til vill aukinn skilningur fólks
á rekstri fyrirtækja. Fólk einblínir ekki bara á krónur
heldur setur hagnað í vaxandi mæli í samhengi við aðr-
ar stærðir, eins og veltu, eigið fé fyrirtækja og mark-
aðsvirði þeirra. Jaftivel leikmenn á Islandi tala um
vh-hlutfall eins og hver önnur Wall-
Street brýni og setja á sig gleraugu
vandlætingar skili fyrirtæki, sem er með
um 1 milljarð í eigið fé, um 50 milljóna
króna hagnaði. Þeir telja slíkan hagnað -
settan í samhengi - algerlega óviðunandi
og til marks um að eitthvað sé að í stjórn-
un fyrirtækisins. Fyrir tíu árum hefði
þessi hagnaður hins vegar þótt i lagi og
verið útskýrður með samdrætti í atvinnu-
lífinu og lélegu árferði frekar en lélegri
stjórnun.
Breytt viðhorf til hagnaðar koma ekki
síst fram í umræðum manna um afkomu
banka og íjármálafyrirtækja. Fyrir um
fimm til sex árum var ímynd banka á Is-
landi ekki upp á marga fiska; mitt í öldudal hagsveifl-
unnar héldu þeir uppi háum raunvöxtum á lánum til að
mæta útlánatöpum fyrri ára og bættu svo um betur með
auknum þjónustugjöldum tíl að bæta afkomu sína. A
þessum árum högnuðust bankarnir um milljarða en það
fé fór í að afskrifa töpuð útlán hratt niður - sem og fyr-
irsjáanleg töpuð útlán. Ekki skal lítið gert úr nauðsyn
þeirra fyrninga. En á þessum tíma, þegar fólk kvartaði
sáran yfir þungri vaxtabyrði og háum fjármagnskostnaði,
hefði varla neinum bankastjóra þótt klókt að flíka stór-
felldum hagnaði. Nú afskrifa bankarnir minna og þeir
keppast við að sýna sem mestan hagnað. Islandsbanki
nýtur mestrar virðingar fyrir hagnað upp á um 1,4 millj-
arða og 24% arðsemi eiginfjár. Landsbankinn, sem stolt-
ur tílkynntí yfir 900 milljóna króna hagnað og um 12%
arðsemi eiginfjár, fékk þegar að heyra að hagnaðurinn
hefði mátt vera meiri. Og allir vilja auðvitað ólmir eiga í
bönkunum núna - svo sterk er ímynd þeirra.
Það hefði einhvern tíma þótt saga til næsta bæjar á
Islandi að það væri jákvætt að græða; að hagnaði væri
flíkað í stað þess að ussa og sussa um hann. Það eru
breyttir tímar!
Jón G. Hauksson

Stofnuð 1939
Sérrit um viðskipta-, efhahags- og atvinnumál - 61. ár - ISSN 1017-3544
RTTSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson - AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir -
BLAÐAMAÐUR: Páll Ásgeir Ásgeirsson - UÓSMYNDARAR: Geir Ólafsson og Kristín Bogadóttir -
UMBROT: Ágústa Ragnarsdóttir. - UTGEFANDI: Talnakönnun hf. - RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGREIÐSLA:
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 561-7575, fax: 561-8646 -ÁSKRIFTARVERÐ: 2.895 kr. fyrir 1.-5. tbl. -10% lægra
áskriftarverð ef greitt er með kreditkorti. - LAUSASÖLUVERÐ: 699 kr. nema bókin 100 stærstu sem er á 1.995,- -
DREIFING: Talnakönnun, hf„ sími 561 7575 - FILMUVINNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Prentsmiðjan Grafík hf. -
LJTGREININGAR: Prentmyndastofan hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efrii og myndir.
6