Frjáls verslun - 01.02.2000, Side 64

HEILSfl
Að vanrækja þörf líkamans fyrir svefn er ein algengasta orsök langvarandi þreytu.
Hjá sumum getur þunglyndi verið frumorsök síþreytu og hjá öðrum getur það
verið fylgifiskur.
leysi, á erfitt með að taka ákvarðanir, kvíðir framtíðinni og
þjáist auk þess af ýmsum líkamlegum einkennum, svo sem
svefntruflunum, lélegri matarlyst, orkuleysi og lamandi
þreytu."
Ef frumorsökin er þunglyndi þarf að beita þunglyndismeð-
ferð, bæði með lyfjum og viðtölum.
Ef um áfengissýki er að
ræða þá þarf að taka á
henni á viðeigandi hátt.
„Meðferðin þarf að vera
heilstæð og byggjast á því
að greina ástandið. Fólk get-
ur sjálft byijað að bæta líf-
erni sitt og lífsstíl og draga
úr áfengisnotkun. Mikilvægt
er að vanda mataræðið því
margir þola ekki allan mat
eins vel og þeir gerðu áður og
jafnvel getur verið um ofnæmi
að ræða. Gott er að reyna að
auka líkamsþjálfun, draga úr
streitu og álagi og fá betri
hvíld. Mörgum er nauðsynlegt
að draga úr umsvifum sínum í
daglegu lífí og sneiða hjá því
sem veldur verulegu álagi og
streitu.
Ef síþreytan hefur þvingandi
áhrif á alla starfshæfni fólks þá
legg ég áherslu á að það leiti til
læknis til mats og skoðunar því
að ýmislegt annað getur verið
uppi á teningnum, t.d. blóðleysi
og aðrir kvillar," segir Halldór.
Sálfræðileg meðferð hefur
einnig komið að margvíslegum
notum samhliða læknisfræðilegri. Sálfræðingurinn hjálpar
einstaklingum að sjá vandamálin og sníður meðferðina að
þörfum hvers og eins.
Rétt greining er mikilvæg Hin læknisfræðilega nálgun stuðl-
ar að greiningu og miðar að því að draga úr sjúkdómsein-
kennum og vanlíðan sjúklings. Lyf bæta svefn og verki. Geð-
deyfðarlyf eru notuð við kvíða- og þunglyndiseinkennum.
Halldór mælir með því að þeir sem þjást af síþreytu skipu-
leggi tíma sinn og frítíma, þrói starfsáætlun og setji sér
ánægjuleg og raunhæf markmið. Mikilvægt er að vera á varð-
bergi gagnvart þróttleysi og gæta hófs í áreynslu. Þá er
einnig mikilvægt að auka þrótt og
virkni eftir því sem einstaklingurinn
þolir. Þegar endurhæfing er ráð-
gerð segir Halldór mikilvægt að líta
til langs tíma og er þar um að ræða
mánuði og misseri frekar en vikur.
„Það getur tekið langan tíma að
' ná fýrri starfshæfni. Markmiðið er
að berjast gegn einkennunum og
ná líkamlegu jafnvægi til að fást
við daglegt líf og starf, ná jafn-
vægi í félagslegum samskiptum
og ná tökum á persónulegu lífi
sínu. Takmarkið er að koma í
veg fyrir að síþreytan verði svo
yfirgnæfandi að hún leiði til ör-
orku og dragi þannig úr lífs-
gæðum einstaklingsins."
- Hver eru tengslin milli
kulnunar í starfi og síþreytu?
„Það að brenna út í starfi er
ástand sem bregðast þarf við
á viðeigandi hátt. Greina þarf
þreytu/síþreytu frá þreytu
sem fylgir kulnun í starfi. Það
að brenna út í starfi er oftast
endapunktur á ferli sem hef-
' ur staðið yfir í einhvern
tíma. Þar kemur að fólk
brotnar niður líkamlega og á geði og það getur leitt
til langrar ijarveru, þess að fólk hætti í starfi eða fái önnur
verkefni. Fólk missir hugsjónir sínar og kraft og fyllist tilfinn-
ingu um tilgangsleysi vegna starfsskilyrða. Samfelld streita
veldur tilfinningalegu ójafnvægi sem leiðir til þróttleysis og
langvarandi þreytu, minna viðnáms gagnvart sjúkdómum,
depurðar, fjarvista og lítilla afkasta í starfi. Þegar starf leiðir
til svikinna vona og brostinna hugsjóna getur það leitt til
ástands sem einkennist af lfkamlegri, tilfinningalegri og geð-
rænni uppgjöf og örmögnun." B3
—•‘SSSSS’'
Stunda líkamsrækt sem losat um sveitu
og styrkir líkamann. ....
f.Laara slökun sem dregur úr spennu og
hvílir hugann. ..........
3. Taka þátt í félags- og t0^u^aStarf
Það bætir framkomu og styrkir
sjálfsímvndina. .........
4 Leita leiða til að gera Idið ánægjulegra.
ekki gera kröfu um að aðnr geri Þ •.
6.BætasemskiptWiöaöraoglevsaúr
„ondnmálumáskynsamleganhatt.
Nauðsynlegt að draga úr umsvifum
Gott er að reyna að auka líkamsþjálfun, draga úr streitu og álagi og fá betri hvíld.
Mörgum er nauðsynlegt að draga úr umsvifum sínum í daglegu lífi og sneiða hjá
því sem veldur verulegu álagi og streitu.
64