Lesbók Morgunblaðsins - 21.12.1992, Qupperneq 33

ii
Með lambúshettu til vamar sól og moskítóflugum bjá Bromo-fjalli á Jövu.
Lífið í
Jember á Jövu
Við sátum sextán í gula rúgbrauðinu. Eins þétt
saman og hugsanlegt var. Ókum með 80 til
100 km hraða á klukkustund eftir mjóum
þjóðveginum. Að réttu lagi hefðum við ekki
átt að vera fleiri en átta. Við hlið mér sat
„Það kostar ekkert að
hlæja, þess vegna hlæjum
við oft,“ sagði þetta
vingjamlega fólk. Áður
en ég kvaddi, þáði ég
heimboð. Var það mikil
lífsreynsla. í húsinu var
lítið borð og fjórir
garðstólar. Breitt
heimagert rúmstæði. Að
öðm leyti ekkert. Ekkert
á veggjum. Engin dýna
eða sængurföt. Bert
steingólf. í loftinu var ein
neonljósapera; það var
eina ljósið, engar
rafmagnsinnstungur. En
fjölskyldan var glöð að
eiga húsaskjól, klæði og
mat.“
grannvaxin, eldri kona, í pokahomi hennar
voru þijár hænur. Lifandi. Þær gögguðu
kurteislega annað veifíð. Andspænis mér
sátu þrjár ungar konur með slæður strang-
trúaðra Múhameðstrúarkvenna yfír hárinu
en tölvubækur í fanginu. Þeim kom vel sam-
an. Pískruðu og flissuðu. Lágvaxnir karlar
með svartar húfur brostu. Á gólfínu skröltu
pokar með ávöxtum og grænmeti. Mér hafði
tekist að skorða annan fótinn í miðju hjól-
barða sem lá á þröngum ganginum milli
bekkjanna.
Ungi pilturinn sem tók við fargjaldinu
hafði ekkert sæti lengur. Sætið hans var
örmjór trékollur innan við dymar sem ævin-
legar vora opnar. Þar sátu tvær konur. Ég
vonaði að þær dyttu ekki út. Nú stóð piltur-
inn í dyrunum. í hvert sinn er hann sá
hugsanlega farþega við veginn hrópaði
hann: „A bis, a bis.“ Jafnvel núna þegar
ekki hefði verið hægt að troða einu hænsni
inn hvað þá meira. Bflstjórinn þeytti flaut-
una eins og hún væri aðaltækniundur ver-
aidar. Slíkt er landlægur siður.
Við fóram fram úr hestvögnum, uxarkerr-
um, þriggja hjóla hjólhestavögnum, hjól-
reiðamönnum og bifhjólum. Ókum gjaman
eftir miðjum veginum, hvíta strikið virtist
ekki til trafala, er eiginlega ætlað útlending-
um og sérvitringum.
Þeir einu sem fóra hraðar en við, vora
áætlunarvagnar sem virtust alltof stórir
fyrir þennan mjóa veg og geystust fram
úr með ógnarhraða. Mér fannst líf mitt og
annarra farþega hanga á bláþræði. Sú til-
fínning loddi við mig meðan ég dvaldi í
borginni Jember á Jövu í hvert sinn er ég
tók gulan strætisvagn þriggja til fjögurra
km leið inn í borgina.
Eftir SÓLVEIGU KR.
EINARSDÓTTUR
Greinar-
höfundur
ásamt aldr-
aðri, indó-
nesískri
konu.
Þegar ég sigli
Einhvem tíma seinna, þegar alltaf verður friður
og allir hafa nóg,
þá ætla ég að sigla til Súmötru og Jövu
og setjast út í skóg.
Þar ætla ég að hlusta á fagurbláa fugla
í fagurgrænum trjám
og yrkja síðan ljóð eitt um litla brúna stúlku
sem læðist þar á tám
Þannig orti Jóhannes úr Kötlum fyrir um
það bil tuttugu áram. Þó ekki væri friður
og þótt fæstir hefðu nóg, þá var ég nú
komin til Jövu.
Beðið Eftir Englum
Ferðinni er heitið til Austur-Jövu, en þar
og á eynni Madura búa 29,2 milljónir manna
á 47.922 fkm svæði. Höfuðborg Austur-
Jövu er Surabaya, önnur mikilvægasta borg
Indónesíu og búa þar rúmlega 2 milljónir
manna. Þar er góð verslunarhöfn og aðsetur
flotans. Surabaya er borg í örum vexti.
Nýjar verslunarmiðstöðvar, glæsilegir bank-
ar og byggingaframkvæmdir blasa við. Þó
þarf ekki að ganga lengi um borgina til
þess að sjá botnlausa fátækt.
Eftir borgaránni rekur sápulöður. Tók
dálitla stund að átta sig á að íbúarnir nota
ána til allra sinna þarfa. Svo var hvarvetna
þar sem leiðin lá. Þar sem var rennandi
vatn, lækir, ár eða áveituskurðir, var það
notað til þvotta á fötum og fólki, til veiða
og einnig til þess að sinna nauðþurftum lík-
amans.
„Hvers vegna sitja ailir þessir ungu menn
á brúarhandriðinu síðdegis?“ Þannig var
spurt einn daginn. „Þeir era að bíða eftir
englunum." „Hvað þá?“ „Jú sjáðu til. Innan
skamms koma ungu stúlkumar til þess að
baða sig í ánni.“ Sannarlega eitthvað fyrir
augað. Grannvaxnar, fíngerðar með bik-
svart hár. Súkkulaðibrúnar á hörand og
hreyfingamar nánast yfimáttúralegar.
En ferðinni er heitið úr alfaraleið til borg-
arinnar Jember á suðausturhomi Jövu. Risa-
vaxins „sveitaþorps" þangað sem ferðamenn
leggja ekki leið sína að öðra jöfnu.
I Jember er ríkisháskóli. Alþjóðleg þróun-
araðstoð Ástralíu sendir þangað stundum
kennara eða tæknimenn, enda era Ástralir
næstu nágrannar Indónesíu.
Við hjónin erum sótt til Surabaya af full-
trúa háskólans í einhvers konar jeppa og
leggjum upp í Qögurra tíma ferð til Jemb-
er. Ég er fylgifiskur eiginmannsins, sem
hyggst kenna kennuram landbúnaðardeildar
háskólans kynbótarækt á plöntum 6-8 tíma
daglega. Mun ég því nokkum veginn fara
mínar eigin leiðir eins og kötturinn.
Gamlir Draugar
Óneitanlega er mikið andlegt áfall að
koma til Asíulands. Líkt og að hverfa aftur
í tímann um hálfa öld. Þama er undarlegt
sambland af löngu liðnum tíma og svo
splunkunýrri tækni sem skýtur upp kollinum
þegar maður á síst von á.
Við ökum eftir steinsteyptum þjóðvegin-
um úr einu þorpinu í annað, raunar virðist
eins og um eina samfellda byggð sé að
ræða. Alls staðar er fólk á ferli og að starfí.
Karlar og konur klædd hefðbundnum sar-
ong, ferhymdum dúk oftast í skæram litum.
Konurnar í aðskomum jökkum en karlarnir
í bómullarbol eða skyrtu utan yfír.
Grænar hrísgijóna-, sykur, kaffi- eða
gúmmíekrur og hitabeltisgróður breiða úr
sér til beggja handa. Kindur era tjóðraðar
ein og ein á grasbölum (engar kýr). Hvar-
vetna er þvottur breiddur til þerris; yfír girð-
ingar, græna ranna eða gras og stöku sinn-
um á snúram (þótt klemmur séu augsýni-
lega ekki nauðsynlegar).
Söluborð eru hlaðin ávöxtum; banönum
af öllum stærðum og gerðum, melónum,
ananas, indónesískum appelsínum (sem eru
sætari og minni en þær sem við eigum að
venjast), papaya, jackfrait (bragðið svipar
til ananas) o.fl. blasir við. Tóbaksauglýsing-
ar skera í augun. Hrörlegar sölubúðir bjóða
margs konar nauðsynjar til sölu auk svala-
drykkja og smárétta..
Hestvagnar og uxarkerrar, fullar af fólki
eða varningi, reiðhjól, einkabflar og rútur
bruna fram og aftur. Fáeinir grindhoraðir
kettir skjótast í skjól í þessari undarlegu
hringiðu.
Að lokum nemur farartækið staðar við
Hótel Bandung Permai, fjögurra hæða
byggingu, stolt Jembers. Þar halda ríkir
feður brúðkaup dætra sinna og foreldrar
veislu til þess að fagna umskurði sona sinna.
Þar sjást há fjöllin aðeins eldsnemma morg-
uns vegna mikillar mengunar frá farartækj-
um og rasli (í bænum er ekkert sorpeyðing-
arkerfi, hver brennir sitt rasl). Þar birtast
gamlir draugar eins og Bonanza eða bama-
stjarnan Shirley Temple annað veifið á
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 21. DESEMBER 1992 33