Morgunblaðið - 01.03.2001, Qupperneq 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MARS 2001 11
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
ist eftirfarandi yfirlýsing frá Sig-
urbirni Sveinssyni, formanni
Læknafélags Íslands:
„Í Morgunblaðinu þriðjudag-
inn 27. febrúar, bls. 11, birtist
viðtal við Kára Stefánsson, for-
stjóra Íslenskrar erfðagreining-
ar, þar sem hann segir „að þegar
þeir (Sigurbjörn Sveinsson og
Tómas Zoega) sjá þetta þá
hringja þeir í formann nefnd-
arinnar og fá bara loforð um að
orðalagi verði breytt“. Ennfrem-
ur segir hann að þetta benti til
„að Alþjóðasamtökin væru regn-
hlífarsamtök stéttarfélaga og
gengju erinda þeirra þegar mikið
lægi við“.
Þá segir Kári: „Þarna er um
að ræða mjög mikilvægt prinsíp-
mál og þar er harla skringilegt
ef það á að breyta afstöðu til
þess einfaldlega með símhring-
ingu frá mönnum sem finnst að á
sig halli í deilum í heimalandi
sínu.
Hið sanna í málinu er það, að
hin títtnefnda 11. grein í vinnu-
plaggi Alþjóðafélags lækna
(WMA) kom til umræðu á fundi
sl. haust í Edinborg með dr. Jim
Appleyard hjá Breska lækna-
félaginu (BMA). Hann er
ábyrgðarmaður þessa vinnu-
plaggs. Ég hef gert fulltrúum Ís-
lenskrar erfðagreiningar, m.a. í
viðræðum í desember, grein fyrir
því, að þeir geti ekki reitt sig á
sína túlkun á greininni bæði
vegna þess að hún sé ekki í sam-
ræmi við það, sem að baki orð-
unum liggi og að greinin kunni
einnig að breytast í meðförum
funda WMA. Ég lýsti þessari
skoðun í viðurvist landlæknis og
Jóns Snædal, varaformanns LÍ. Í
tilefni upphlaups þess, sem varð
um síðustu helgi, átti ekkert sím-
tal eða önnur rafræn samskipti
sér stað á milli mín og Alþjóða-
félags lækna. Tíminn var naumur
og ég þurfti ekkert annað að
nota en gamlar upplýsingar.
Í ljósi sögu Alþjóðafélags
lækna, m.a. með tilliti til vand-
aðrar umfjöllunar þess um Hels-
inki-yfirlýsinguna, þá hljóta allir
læknar að gera sér ljóst, að álit
þessa félags á mannréttindum
verður ekki pantað með símtali
frá formanni Læknafélags Ís-
lands. Það álit forstjóra Íslenskr-
ar erfðagreiningar á Alþjóða-
félagi lækna, sem kom fram í
umræddu Morgunblaðsviðtali,
verður fyrirtæki hans ekki til
framdráttar á alþjóðlegum vett-
vangi. Því miður var þó nauðsyn-
legt að kynna viðtalið fyrir for-
ráðamönnum WMA.
Afdrif Íslenskrar erfðagrein-
ingar eru Íslendingum mjög mik-
ilvæg fyrst og fremst þegar vís-
indaleg markmið eru höfð í huga
en einnig af ýmsum öðrum
ástæðum, sem flestum eru kunn-
ar. Það er því nauðsynlegt að
menn forðist málatilbúnað eins
og hafður hefur verið í frammi á
liðnum vikum. Hann gerir ekkert
annað en að hafa áhrif á stöðu
félagsins til skemmri tíma, en
ræður engu um gengi þess, þeg-
ar til lengri tíma er litið.
Þá sker árangurinn úr. Hann
veltur á innra starfi fyrirtæk-
isins, vinnufriði og sköpunargleði
vísindamannanna, sem þar
starfa.“
Yfirlýsing frá formanni
Læknafélagsins
GUNNAR Þór Jónsson læknir
sendi í gær frá sér eftirfarandi
fréttatilkynningu:
„Undirritaður, Gunnar Þór
Jónsson, prófessor við læknadeild
HÍ, fordæmir vinnubrögð þau sem
viðhöfð hafa verið í heilbrigðis-
ráðuneytinu og koma fram í svari
ráðuneytisins við stjórnsýslukæru
er undirritaður sendi frá sér 18.
október sl. Umboðsmaður Alþingis
og stjórn Læknafélags Íslands
höfðu gripið inn í málið og krafið
heilbrigðisráðherra um svar við
kærunni. Ráðuneytisstjóri heil-
brigðisráðuneytisins vísaði síðan
kærunni frá í gær [fyrradag,
innsk. Mbl.] eða fjórum og hálfum
mánuði síðar. Undirritaður telur
að svarbréf ráðuneytisstjórans
svari ekki á nokkurn hátt þeim
efnisatriðum sem heilbrigðisráð-
herra hafði verið beðinn að taka
afstöðu til.
Í stjórnsýslukærunni er farið
fram á að heilbrigðisráðherra hlut-
ist til um að forráðamenn Land-
spítala – háskólasjúkrahúss virði
niðurstöðu hæstaréttardóms sem
gekk 18. maí sl. og veiti þá starfs-
aðstöðu er undirritaður verður að
hafa til þess að geta innt starf sitt
af hendi, sem prófessor í slysa-
lækningum. Málaferlin höfðu risið
vegna uppsagnar við spítalann og
Hæstiréttur dæmdi uppsögnina
ógilda en það þýðir óneitanlega að
uppsögnin hefur engin réttaráhrif
og undirritaður telur sig eiga rétt
á starfi sínu óáreittur.
Eftir að dómur Hæstaréttar
gekk leitaði undirritaður til fram-
kvæmdastjóra kennslu og fræða
við LSH, Gísla Einarssonar, og í
kjölfar þess ítrekað til rektors Há-
skóla Íslands. Á fundi með Páli
Skúlasyni rektor þann 19. sept-
ember sl. tilkynnti rektor að hon-
um hefði ekki tekist að fá for-
ráðamenn LSH til þess að virða
niðurstöðu Hæstaréttar og veita
umrædda starfsaðstöðu. Þegar
þessi niðurstaða lá ljós fyrir var
umrædd stjórnsýslukæra send
heilbrigðisráðherra þann 18. októ-
ber sl.
Í ljósi þessara staðreynda þykir
undirrituðum það í meira lagi
furðulegt að ráðuneytisstjóri heil-
brigðisráðuneytisins telji sig þess
umkominn að vísa þessari kæru
frá og beina henni að Háskóla-
yfirvöldum.
Ákveðið hefur verið að kæra
þennan úrskurð ráðuneytisstjór-
ans til umboðsmanns Alþingis.“
Fordæmir vinnubrögð
heilbrigðisráðuneytisins
endur frá 30 löndum sýna hér 900
tegundir bíla og tækja. Meðal bíla
sem vænta má á Íslandi á næstunni
eru aldrifsgerð af Skoda Octavia og
ný og lengri gerð af A-bílnum frá
Mercedes Benz, Peugeot 307, Suz-
uki Liana, Toyota Avensis Verso
sem er langbaksútgáfa af nýjum og
breyttum Avensis og Citroen sýnir
lúxusbílinn C5.
Þá eru væntanlegar þrjár nýjar
gerðir frá Lexus, m.a. IS-300, stall-
bakur og langbakur, og 4ra sæta
sportbíllinn SC430 sem er með 8
strokka öflugri vél.
MEÐAL sýningargripa á alþjóðlegu
bílasýningunni í Genf í ár er Toyota
Landcruiser-jeppi frá árinu 1965
sem Toyota-umboðið á Íslandi, P.
Samúelsson, hefur látið gera upp.
50 ár eru nú liðin frá því Land-
cruiser var fyrst kynntur og minn-
ist Toyota-fyrirtækið þess meðal
annars með afmælisútgáfum af nýj-
ustu gerðum Landcruiser-
jeppanna.
Alls eru 39 bílar frumsýndir á
sýningunni að þessu sinni og munu
nokkrir þeirra koma til Íslands á
næstu mánuðum. Um 300 framleið-
Morgunblaðið/JT
Meðal sýningargripa á alþjóðlegu bílasýningunni í Genf í ár er Toyota
Landcruiser-jeppi frá árinu 1965 sem Toyota-umboðið á Íslandi, P.
Samúelsson, hefur látið gera upp. Við hliðina á bílnum stendur Bogi
Pálsson, framkvæmdastjóri fyrirtækisins.
Meðal nýrra bíla á sýningunni í Genf er Mini Cooper endurborinn.
Íslendingar sýna gaml-
an Toyota-bíl í Genf
Genf. Morgunblaðið.
ÞEGAR greiðslukort er notað til að greiða fyr-
ir vöru hefur sá sem tekur við kortinu ýmsa
möguleika til að fullvissa sig um að sá sem
framvísar kortinu sé raunverulegur eigandi
þess. Á því er mynd af eigandanum, undirskrift
hans og kennitala. Samt sem áður eru fjölmörg
dæmi þess að mönnum hafi ítrekað tekist að
svíkja út vörur með stolnum greiðslukortum
eða borga fyrir þær með greiðslukortum vina
eða ættingja.
Í síðasta mánuði handtók lögreglan í
Reykjavík tvo unga menn sem höfðu svikið út
vörur fyrir um eina milljón króna með því að
nota stolið greiðslukort. Mennirnir voru hand-
teknir eftir að afgreiðslustúlka í verslun hafði
tilkynnt um að sá sem borgaði með kortinu
væri hugsanlega ekki eigandi þess. Hann hafði
þá reynt að kaupa sér pylsu í versluninni.
Fram að því hafði annar mannanna framvísað
hinu stolna greiðslukorti en á því var mynd af
eiganda þess. Ef hann var spurður um skilríki
til staðfestingar sýndi hann ökuskírteini enn
annars manns. Með þessu tókst honum að
svíkja út geislaspilara, fatnað, byggingavörur,
hljómtæki, matvörur, tölvur, myndbandsupp-
tökuvél o.fl.
Kortanúmer nægir svikahröppunum
Nokkru áður hafði lögreglan í Reykjavík
handtekið ungt par sem hafði á tveimur dögum
svikið út vörur fyrir um 700 þúsund í versl-
unum á höfuðborgarsvæðinu. Samkvæmt upp-
lýsingum frá lögreglu vann annað þeirra í
verslun og tók afrifur af kvittunum sem við-
skiptavinir skildu eftir. Á þessum kvittunum
eru kortanúmer og nöfn. Þessar upplýsingar
notaði parið til að panta vörur símleiðis. Þá
handtók lögreglan mann sem hafði tekið ávís-
anahefti ófrjálsri hendi. Maðurinn notaði eyðu-
blöð úr heftinu og keypti m.a. tvö heimabíó, ís-
skáp og hljómflutningstæki, alls að verðmæti
um 300 þúsund krónur. Vörunum kom hann í
verð í skiptum fyrir fíkniefni. Þegar hann var
spurður um skilríki, notaði hann ökuskírteini
annars manns til að sanna deili á sér. Sam-
kvæmt upplýsingum frá lögreglunni var mað-
urinn alls ekki líkur eigandanum.
Sigurður Jónsson, framkvæmdastjóri Sam-
taka verslunar og þjónustu, segir þessi dæmi
sýna mikið kæruleysi afgreiðslufólks. Sífellt
þurfi að minna bæði stjórnendur og starfsfólk
á að bera þurfi saman mynd og undirskrift
þegar viðskipti eiga sér stað. Hann segir að
víða sé það látið nægja að kortinu sé ekki hafn-
að í posanum þegar því er rennt í gegn.
Sigurður minnir þó á að ef kæruleysi starfs-
fólks verður til þess að menn komist upp með
greiðslukortasvik beri seljandi tjónið. Aukist
greiðslukortasvik hljóti verslunareigendur og
aðrir að breyta starfsháttum sínum.
Hann segir skýringuna á slælegum vinnu-
brögðum að hluta til vera þá að starfsmenn í
verslun og þjónustu staldra gjarnan stutt við í
starfi. Fræðslu fyrir nýliða, þar sem farið er yf-
ir helstu öryggisatriði, virðist vera ábótavant.
Kortasvik fátíð hér á landi
Þórður Jónsson, forstöðumaður þjónustu-
sviðs korthafa hjá VISA Íslandi, segir
greiðslukortasvik fátíð hér á landi miðað við
heildarviðskipti og miðað við það sem gerist er-
lendis. Þórður segir það skyldu kaupmanns að
fullvissa sig um að það sé í raun korthafi sem
framvísi greiðslukortinu. Það sé hægt að gera
með því að skoða mynd á kortinu og bera sam-
an undirskrift á því og á kvittuninni. Þá sé
kennitalan á kortinu. „Menn hafa því ýmislegt
til að átta sig á hvort um réttan aðila er að
ræða,“ segir Þórður.
Hann segir greiðslukortaviðskipti hafa
þróast þannig að menn taki því sem sjálfsögð-
um hlut að korthafi framvísi sínu eigin korti.
Í skilmálum greiðslukortafyrirtækjanna
segir að glatist greiðslukort beri korthafa að
tilkynna það til fyrirtækjanna. Þórður segir að
korthafar verði yfirleitt ekki fyrir skaða þó að
einhver noti kortið þeirra til að svíkja út vörur.
Vanræki korthafi hins vegar að tilkynna um
glatað kort á hann á hættu að verða krafinn um
greiðslu.
Í mörgum kvikmyndahúsum þurfa korthaf-
ar ekki að skrifa undir greiðslukortakvittanir.
Þórður segir að í þeim tilvikum geti korthafinn
aldrei orðið fyrir skaða vegna hugsanlegra
svika. Víða erlendis stimpla korthafar inn
leyninúmer þegar þeir borga með greiðslu-
kortum í verslunum. Þórður segir engin áform
um að taka slíkt fyrirkomulag upp hér á landi
enda svik fremur fátíð.
Nýlega voru vörur sviknar út úr verslunum
fyrir um 700 þúsund krónur. Þar var notast við
kortanúmer sem kom fram á kvittun viðskipta-
vina í verslun. Þórður segir að unnið sé að
breytingum á kortakvittunum en til þess þurfi
að gera breytingar á hugbúnaði í posum og
kassakerfum en óvíst sé hvenær þeim ljúki. Þó
hefur kvittunum úr hraðbönkum hérlendis nú
þegar verið breytt.
Í Morgunblaðinu var nýlega greint frá því að
greiðslukortasvik hafi aukist um 50% í Evrópu.
Þórður segir að slík aukning hafi ekki orðið
hérlendis. Svikin teygi þó anga sína til landsins
þar sem fyrir komi að Íslendingar verði fyrir
barðinu á kortasvikurunum erlendis.
Leyfa öðrum
að nota kortin
Ómar Smári Ármannsson, aðstoðaryfirlög-
regluþjónn í Reykjavík, segir að talsvert beri á
kærum vegna þess að annar en eigandi
greiðslukorts notar það í viðskiptum. Það er þó
alls ekki alltaf vegna þess að kortið sé stolið,
heldur nota vinir og kunningjar kortin með
fullri vitund eiganda þess. Þetta gerist ekki síst
á veitingastöðum.
Algengt sé að fólk sé illa upplýst um notk-
unarskilmála kortanna en þar er skýrt tekið
fram að aðeins eiganda þess sé heimilt að nota
það. Þá hafi margir veitingamenn kvartað und-
an því að fólk bregðist illa við sé því neitað um
afgreiðslu á korti sem það greinilega á ekki.
Algengt að ekki sé
farið eftir reglum
um kortaviðskipti