Morgunblaðið - 20.07.2001, Blaðsíða 20

ERLENT
20 FÖSTUDAGUR 20. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HROKI og misskilinn „félagsandi“,
árátta lækna til að hylma yfir hver
með öðrum, er sögð undirrótin að því
að 30–35 börn dóu vegna mistaka,
sem síðan var hylmt yfir á hjartadeild
spítala í Bristol. Þetta kemur fram í
skýrslu sem birt var í Bretlandi í vik-
unni og tekur til aðgerða á níunda
áratugnum.
Skýrslan fær hárin til að rísa á les-
endum en óhugnanlegast er ef til vill
að höfundur hennar, lagaprófessor-
inn Ian Kennedy, sagði er hann
kynnti hana að sama ferli gæti end-
urtekið sig annars staðar og yrði þá
líklega aðeins uppgötvað löngu eftir á.
Viðvörunum ekki sinnt
Þegar árið 1986 lá fyrir að dánar-
tíðni á hjartadeild fyrir börn í Bristol
var óeðlilega há. Stepen Bolsin var
svæfingarlæknir við spítalann og sá
að ekki var allt með felldu, svo hann
fór að safna gögnum sem hann lagði
fyrir John Roylance yfirlækni sem
hafnaði niðurstöðum Bolsins. Hann
hélt áfram með athugun sína en eng-
inn sinnti henni, heldur ekki heil-
brigðisráðuneytið, sem áleit að málið
ætti að leysa á staðnum. Roylance var
síðan vikið frá störfum vegna málsins.
Þrátt fyrir að víðtæk gögn lægju
fyrir um áhættuna við skurðaðgerð-
irnar, sem voru framkvæmdar þarna,
var foreldrunum ekki gefið neitt til
kynna um hana. En dánartíðnin í Bri-
stol var líka miklu hærri en við sam-
bærilegar aðgerðir annars staðar
sem hefði átt að vekja athygli. Sam-
bandið við foreldrana var einnig
kaldranalegt og upplýsingar til þeirra
í lágmarki.
Í viðtali við BBC var rætt við for-
eldra barns sem lést eftir aðgerð.
Foreldrunum var sagt að aðgerðin
hefði heppnast vel og eðlilegt væri að
barnið væri í dái fyrst á eftir. Hið
rétta var að barnið var heiladautt en
það voru foreldrarnir ekki upplýstir
um fyrr en eftir rúman mánuð er
barnið var úrskurðað látið. Síðar
komust þau að því að ef barnið lifði í
yfir mánuð var aðgerðin bókfærð sem
heppnuð aðgerð og dauðsfallið ekki
tengt henni.
Fleiri sorgarsögur hafa komið
fram í fjölmiðlum í kjölfar birtingar
skýrslunnar.
Hörð gagnrýni á andann
í heilbrigðiskerfinu
Auk Roylance kemur fram hörð
gangrýni á störf tveggja skurðlækna.
Annar þeirra missti lækningaleyfið,
hinn mátti ekki gera aðgerðir á börn-
um í þrjú ár eftir að málið komst upp
en er nú atvinnulaus. Þetta gerðist
eftir að málið komst upp 1998 en eftir
það var ákveðið að gera frekari úttekt
sem nú liggur fyrir í skýrslunni nýju.
Alvarlegt umhugsunarefni er sú
mynd sem skýrslan dregur upp af
viðhorfum í heilbrigðiskerfinu.
Skýrslan staðfestir ríkjandi viðhorf
um að læknar hylmi yfir hver með
öðrum, þegar mistök þeirra eru ann-
ars vegar. Læknar, sem reyndu að
vekja athygli á þeim misbresti sem
var á meðferð barnanna, var gert
skiljanlegt að þetta væru allt annað
en æskilegar upplýsingar. Bolsin
flutti til Ástralíu því hann sagðist ekki
hafa átt minnsta möguleika á starfi í
Bretlandi. Hann hefði verið útskúfað-
ur meðal starfsbræðra sinna fyrir að
segja frá ósómanum.
Helsta skýringin á því hvað yfir-
læknar sjúkrahússins gengu langt í
að hylma yfir hvað væri að gerast er
að sjúkrahúsið hafði á níunda ára-
tugnum áunnið sér stöðu sem svæð-
issjúkrahús. Til þess að hafa þá stöðu
þurfti ákveðinn fjölda aðgerða.
Skýrslan ályktar að börnunum hafi í
raun verið fórnað til að sjúkrahúsið
héldi þessari stöðu sinni. Sagt er að
öll sagan sé eins og grískur harmleik-
ur. „Við vitum niðurstöðuna, en samt
sem áður getum við ekki hindrað
hana eins og nú horfir.“
Skýrsla komin út í Bretlandi um læknamistök sem reynt var að hylma yfir
Áfellisdómur yfir breska
heilbrigðiskerfinu
London. Morgunblaðið.
MIRJANA Markovic, eiginkona
Slobodans Milosevic, fyrrverandi
Júgóslavíuforseta, fékk að hitta
bónda sinn í Haag í gær, þar sem
hann bíður réttarhalda fyrir stríðs-
glæpadómstóli Sameinuðu þjóðanna.
Hún vildi ekki tjá sig við fréttamenn,
hvorki fyrir né eftir fundinn.
Markovic flaug frá Belgrad til
Amsterdam í gær ásamt lögfræðingi
sínum, Dragoslav Ognjanovic. Her-
lögregla tók á móti henni á flugvell-
inum og ók henni rakleiðis til bæj-
arins Scheveningen í nágrenni Haag,
þar sem sakborningar fyrir stríðs-
glæpadómstólnum eru vistaðir.
Markovic fær ekki að fara út fyrir
bæinn meðan á dvöl hennar stendur.
Stjórnvöld í Hollandi veittu
Markovic þriggja daga dvalarleyfi í
síðustu viku, eftir að Evrópusam-
bandið veitti undanþágu frá banni við
því að hleypa meðlimum Milos-
evic-fjölskyldunnar inn í aðildarríkin.
Stjórnvöld í Júgóslavíu framseldu
forsetann fyrrverandi til stríðsglæpa-
dómstólsins í júní.
Reuters
Mirjana Markovic kemur til
Schiphol-flugvallar í gær.
Hittir
eiginmann
sinn í Haag
Haag. AP.
HRAUNFLÆÐI úr eldfjallinu
Etnu á Sikiley hefur eyðilagt tog-
lyftu og annan búnað á skíðasvæð-
inu í Rifugio Sapienza sem sést á
myndinni. Hótel og veitingastaðir
við fjallsræturnar hafa verið rýmd.
Öskugos hófst í Etnu 7. júlí og í
síðustu viku tók hraun að renna úr
nýrri sprungu í fjallinu. Enn sem
komið er ógnar eldgosið ekki íbúð-
arbyggð, en hraunstraumurinn
stefnir þó í átt að þorpinu Nicolosi
á 150 metra hraða á dag. Reistir
hafa verið steinsteypugarðar til að
reyna að beina straumnum frá
þorpinu.
AP
Gos í Etnu
Catania. AP.
Mirjana Markovic
♦ ♦ ♦
BRESKI rithöfundurinn, stjórn-
málamaðurinn og milljónamæring-
urinn Jeffrey Archer var í gær
dæmdur til fjög-
urra ára fangels-
isvistar fyrir
meinsæri og að
hindra framgang
réttvísinnar.
Dómarinn,
Francis Potts,
tók fram við upp-
kvaðningu dóms-
ins að Archer
yrði að sitja af sér í það minnsta
helming þess tíma, auk þess sem
honum var gert að greiða ríflega 25
milljónir íslenskra króna í máls-
kostnað.
Archer var ákærður fyrir að hafa
framið meinsæri fyrir rétti árið 1987
er hann höfðaði meiðyrðamál gegn
breska dagblaðinu Daily Star, en
blaðið birti frétt þess efnis að hann
hefði greitt fyrir þjónustu tiltekinn-
ar vændiskonu. Vann hann málið og
þurfti dagblaðið að greiða honum
sem svarar 50 milljónum íslenskra
króna í skaðabætur.
Archer fékk fyrrverandi vin sinn,
Ted Francis, til að veita sér falska
fjarvistarsönnun í meinsærismálinu.
Í gær var Francis hins vegar sýkn-
aður af ákæru um að hafa hindrað
framgang réttvísinnar. Báðir menn-
irnir höfðu neitað öllum sakargift-
um. Lögmaður Archers sagði að
réttarhaldinu loknu að skjólstæðing-
ur hans hygðist áfrýja dómnum.
Brotin talin mjög alvarleg
Archer var fundinn sekur um
fjögur af fimm ákæruatriðum og var
kviðdómurinn einróma samþykkur
sakfellingunni. „Þessar meinsæris-
ákærur eru alvarlegar og brotið al-
varlegra en ég hef áður upplifað eða
lesið um í bókum,“ sagði dómarinn
áður en hann kvað upp dóminn. Að
réttarhöldunum loknum lýsti sak-
sóknarinn, David Waters, Archer
sem manni sem eigin metnaður hefði
rekið til að ljúga. „Hann er maður
sem kemst yfir allar þær hindranir
sem á vegi hans verða með því að
hagræða staðreyndum og með því að
spinna upp óheiðarleg svör.“
Á hinn bóginn sagði einn lög-
manna Archers, Nicholas Purnell,
að vitni saksóknarans, þar á meðal
ritari Archers sem kvað hann hafa
látið sig útbúa falskar dagbækur,
hefðu logið.
Archer á sæti í lávarðadeild
breska þingsins auk þess sem hann
er fyrrverandi borgarstjóraefni
íhaldsmanna í London. Flokkurinn
dró þó framboðsumboð hans snögg-
lega til baka er hann varð uppvís að
því að hafa fengið Francis til að bera
ljúgvitni. Í kjölfarið var lávarðurinn
gerður brottrækur úr Íhaldsflokkn-
um í fimm ár.
Archer var fyrst kjörinn í neðri
deild breska þingsins árið 1969, þá
aðeins 29 ára að aldri. Hann þurfti
hins vegar að segja af sér þing-
mennsku fimm árum síðar eftir að
hann varð gjaldþrota í kjölfar óskyn-
samlegra fjárfestinga. Árið 1992 var
hann skipaður ævilangt til setu í lá-
varðadeild þingsins og ekki er búist
við að þingið svipti hann sæti sínu.
Dómur kveðinn upp í máli breska rithöfundarins og stjórnmálamannsins Jeffrey Archer
Fjögurra ára fangelsi
fyrir meinsæri
London. AP.
Archer