Morgunblaðið - 11.08.2001, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2001 11
FLUGNANET, filmur, spil, plást-
ur, kavíar, ostur og smokkar eru
meðal þess sem fæst í Fjallafangi,
sem er án efa ein óvenjulegasta
verslun landsins. Skötuhjúin Smári
Kristinsson og hin rússneska Nína
Ivanova reka verslunina og hafa
gert bráðum í áratug. Þau segja að
margir segi að búðin sé algjör lífs-
björg þar sem ferðamennirnir telji
að á ferðamannastað eins og Land-
mannalaugum hljóti að vera versl-
un. „Áður voru skálaverðirnir
stundum að gefa ferðamönnum
síðustu brauðsneiðina sína,“ segir
Smári.
Þau segja að langlokur og tann-
burstar séu vinsælustu vörurnar,
en að kaffið sé ansi vinsælt líka.
„Það er helst að fólk kvarti undan
því að kaffið sé of ódýrt,“ segir
Nína en kaffibolli með ábót kostar
100 krónur. „Það er ekki hægt að
fá ódýrara kaffi, nema kannski í
Búnaðarbankanum,“ segir Smári
og glottir. Þegar þau eru spurð
hversu mikið þau hafi upp úr
krafsinu segja þau rekstur versl-
unarinnar vera hálfgerða sjálf-
boðavinnu og að hann snúist ekki
um peninga.
Inni í herbílnum, sem notaður er
fyrir verslunina, er hægt að hvíla
lúin bein, drekka kaffi og glugga í
blöð. „Þetta er hámenningarlegt
kaffihús,“ segir Smári en þau fá
Morgunblaðið sent á hverjum degi
og segir hann að erlendu ferða-
mennirnir hafi mestan áhuga á að
fylgjast með veðurfréttunum og
gengi erlendra gjaldmiðla. Einnig
fá þau sendar mjólkurvörur og
ferskt brauð frá Hellu með rútunni
á hverjum degi.
Síðan eru þau með ferska bleikju
á boðstólum.
Forréttindi að búa í
Landmannalaugum
„Þetta byrjaði allt sem grisj-
unarævintýri,“ segir Smári þegar
hann er spurður hvernig stóð á því
að þau fóru út í þennan versl-
unarrekstur. Veiðifélagið í Holta-
og Landsveit fékk Smára til að
grisja vötn á svæðinu sem eru svo
krökk af fiski að ekki er nóg áta í
þeim og því fá fiskarnir ekki nægt
rými til að vaxa. „Við viljum veiða
litla fiska til þess að gefa þeim
stærri kost á að vaxa og dafna
þannig að hægt verði að veiða þá
síðar,“ segir Smári. Fyrsta árið
var allur aflinn sendur til Hollands
og Tékklands en síðan fór dreif-
ingarfyrirtækið á hausinn þannig
að versluninni Fjallafangi var
komið á fót.
„Nú koma útlöndin til okkar,“
segir Smári brosandi. Á hverjum
degi veiða þau um 15–20 kíló af
fiski og er afli sumarsins um 1,2
tonn. Þetta er þó síðasta árið sem
þau verða með ferskan fisk á boð-
stólum, því grisjunarverkefninu er
að ljúka. Þau segjast ætla að halda
áfram með verslunarreksturinn á
næsta ári, en sjá svo til hvert fram-
haldið verður.
Verslunin er starfrækt í júlí- og
ágústmánuði. Þau gista við Eski-
hlíðarvatn, í heimasmíðuðu hjól-
hýsi á bílgrind þar sem er svefn-
aðastaða fyrir sex manns og
eldhús. „Við erum forréttindafólk.
Við getum verið hér í Land-
mannalaugum allt sumarið meðan
flestir geta aðeins stoppað stutt við
og svo búum við í húsi þegar hinir
hírast í tjöldum,“ segir Smári.
Langlokur og tannburst-
ar vinsælustu vörurnar
Morgunblaðið/Nína Björk
Nína og Smári bakvið búðarborðið ásamt dönskum aðstoðarmanni. Eins
og sjá má fæst hjá þeim allt milli himins og jarðar.
GUÐMUNDUR Karl Snæbjörns-
son, formaður Félags heimilis-
lækna í Skandinavíu, segir tölur
sem nefndar hafa verið í fjölmiðl-
um um skort á heimilislæknum og
fjölda heimilislæknalausra á höf-
uðborgarsvæðinu rangar. Hann
segir þau ummæli héraðslæknis
Reykjavíkur og forstöðumanns
Heilsugæslu Reykjavíkur að rúm-
lega 5.000 manns séu án heim-
ilslæknis byggjast á úreltum tölum
og að nær sé að tala um að hátt í
30 þúsund manns séu án heim-
ilislæknis á höfuðborgarsvæðinu
og 18 þúsund í Reykjavík.
Guðmundur Karl, sem er ný-
fluttur frá Svíþjóð, hefur sótt um
til tryggingaráðs að fá að opna og
reka stofu með fjórum til sjö heim-
ilislæknum sem fyrst og fremst
yrði hugsuð sem bráðamóttaka
fyrir þá sem ekki eru með heim-
ilislækni. Hann segir að héraðs-
læknir sé meðal þeirra aðila sem
skylt sé að gefa umsögn um ástand
heimilislækninga og hve marga
heimilislækna vanti þegar læknar
leita eftir að fá að opna stofu. Guð-
mundur Karl segir hins vegar að
hann sé sá eini sem hafi beðið um
þessar upplýsingar hjá Trygginga-
stofnun síðastliðin ár og því ljóst
að menn hafi ekki haft fyrir því að
leita sér grunnupplýsinga.
Úrelt fyrirkomulag að
skipta heilsugæslustöðvum
eftir hverfum
Í tölunum sem Guðmundur Karl
fékk hjá Tryggingastofnun er
fjölda einstaklinga með og án
heimilislæknis raðað eftir póst-
númerum. Hann bendir á að sam-
kvæmt tölunum séu rúmlega 1.670
einstaklingar í Voga- og Heima-
hverfi án heimilislæknis ef miðað
er við einn heimilislækni á hverja
1.500 og því vanti einn lækni á
svæðið. Eigi að síður standi til að
reisa þar heilsugæslustöð með sjö
læknum fyrir 10 þúsund manns.
„Þetta segir okkur að það hefur
ekki verið gerð nein grunnkönnun
á því hvar vantar lækna. Það hefur
komið fram að tölurnar séu óljósar
og að það sé rangt hjá heimilis-
læknum að það séu 20–30 þúsund
manns án heimislæknis,“ segir
Guðmundur. Hann stendur hins
vegar fast á því að þessar tölur
séu réttar. Guðmundur Karl segir
að heilsugæslustöðvar hafi verið
skipulagðar eftir hverfum, sem sé
úrelt fyrirkomulag. Hann tekur
dæmi samkvæmt tölunum. Í Árbæ
eru 4.800 íbúar með heimilislækni
en við stöðina eru alls skráðir um
8.670 sjúklingar samkvæmt tölum
frá Tryggingastofnun. Í Efra-
Breiðholti eru rúmlega 3.860 íbúar
skráðir á heilsugæslustöðina í
hverfinu en 9.200 sjúklingar eru
skráðir þar alls. Guðmundur Karl
segir ástæðurnar fyrir háu hlut-
falli íbúa utan hverfis á sömu
heilsugæslustöð augljósar. Fólk
flytjist búferlum en haldi gjarnan
tryggð við heimilislækni sinn.
Þetta fyrirkomulag sé hentugra og
viðurkennt innan læknastéttarinn-
ar. Að auki skipti margir við sjálf-
stætt starfandi heimilislækna,
einkum í Reykjavík, eða rúmlega
32 þúsund manns.
Guðmundur Karl segir rúmlega
18 þúsund Reykvíkinga án heim-
ilislæknis en á höfuðborgarsvæð-
inu öllu séu þeir gróflega áætlað
hátt í 30 þúsund. Hann segir að í
ljósi skorts á heimilislæknum blasi
við að núverandi fyrirkomulag fæli
unga lækna frá því að leggja fyrir
sig heimilislækningar. Heimilis-
læknar vilji að þeim sé gefið aukið
svigrúm til jafns við aðra lækna og
þeir fái að reka eigin stofur. Mörg
dæmi séu um að heimilislæknar
séu að flýja í aðrar sérgreinar. Þá
segist hann þekkja dæmi þess að
ungir íslenskir læknar í Skandin-
avíu hyggist ekki snúa heim aftur
að námi loknu vegna erfiðrar stöðu
heimilislækna á Íslandi.
18 þúsund án heimil-
islæknis í Reykjavík







 

 
! "#$!
%!
! " !!
&!!
'(& $
)  "*+
,(& $
- !! $ .

- !! $ .
/012



3





3

3

3

 
3



 
  


  
Formaður Félags heimilislækna í Skandinavíu gagnrýnir
stefnu stjórnvalda í uppbyggingu heilsugæslustöðva
feni og kostaði þar 339 kr. Brynjar
sagðist í samtali við Morgunblaðið
hafa hringt í Sölufélag garðyrkju-
manna í kjölfar fréttarinnar. Þar
hefði hann fengið þau svör að inn-
kaupsverðið myndi lækka ein-
hvern tímann á næstu tveimur vik-
um en ekki um hversu mikið.
Brynjar sagði að innkaupsverð á
papriku hefði haldist mjög hátt í
allt sumar en að venjulega lækkaði
það eitthvað í ágúst.
BRYNJAR Helgi Ingólfsson, inn-
kaupastjóri Nýkaups í Kringlunni,
segir hátt innkaupsverð á papriku
meginástæðuna fyrir háu sölu-
verði. Fram kom í Morgunblaðinu í
fyrradag að samkvæmt verðkönn-
un sem gerð var í sex verslunum á
þriðjudag reyndist hæsta verð á
grænni papriku vera í Nýkaupi og í
versluninni Nóatúni í Nóatúni, eða
699 kr. kílóið. Í könnuninni reynd-
ist kílóverðið lægst í Bónus í Faxa-
Innkaupastjóri Nýkaups
Verð á papriku lækk-
ar um miðjan ágúst
RANNSÓKNARNEFND flug-
slysa hefur sent frá sér eftirfarandi
yfirlýsingu varðandi flugslysið í
Skerjafirði:
„Þótt Rannsóknarnefnd flug-
slysa (RNF) sé óljúft að fjalla op-
inberlega um rannsóknaratriði
skýrslu sinnar um flugslysið í
Skerjafirði hinn 7. ágúst 2000, m.a.
þar sem opinberri rannsókn (lög-
reglurannsókn) á flugslysinu er enn
ólokið, vill RNF þó leiðrétta eft-
irfarandi atriði sem komið hafa
fram í umfjöllun ýmissa fjölmiðla
að undanförnu:
Umsögn Flugmálastjórnar
Flugmálastjórn fékk samkvæmt
lögum drög að lokaskýrslu RNF til
umsagnar sem aðili máls. Í þeim til-
vikum þar sem minnsti vafi var á
túlkun reglna varðandi útgáfu
lofthæfiskírteinisins, fékk Flug-
málastjórn að njóta vafans í loka-
skýrslunni enda á RNF ekki, sbr.
14. gr. laga nr. 59/1996 um rann-
sókn flugslysa, að fella úrskurði
sem fela í sér skiptingu sakar og
ábyrgðar.
Engu að síður skal bent á að
RNF tók á viðkomandi atriðum
með tillögum sínum í öryggisátt í
lokaskýrslu sinni, sbr. tillögu nr.
4.2 sem er svohljóðandi:
„Rannsóknarnefnd flugslysa
leggur til við Flugmálastjórn, að
verklagsreglur flugöryggissviðs
Flugmálastjórnar er varða skrán-
ingu notaðra loftfara til atvinnu-
flugs verði endurskoðaðar. Annað-
hvort verði þess krafist að
innflytjandinn útvegi útflutnings-
lofthæfiskírteini (CofA for Export)
frá flugmálastjórn útflutningsríkis-
ins, eða Flugmálastjórn Íslands
framkvæmi sjálf skoðun á loft-
farinu sem uppfyllir kröfur til út-
gáfu slíks skírteinis.“
RNF dró þá ályktun af athuga-
semdum Flugmálastjórnar, að flug-
vélin TF-GTI hafi haft gilt
lofthæfiskírteini. Í lokaskýrslu
sinni benti RNF á ýmis atriði sem
höfðu skv. gildandi lögum um loft-
ferðir veruleg áhrif á lofthæfi flug-
vélarinnar, án þess að kveðið væri
upp úr um lofthæfi hennar þegar
slysið varð. Væntanlega mun sú op-
inbera rannsókn sem beinist að
slysinu sjálfu og enn er ólokið taka
á þessum atriðum.
Tekið skal fram að þær tillögur
sem RNF gerði í öryggisátt voru
ekki sendar aðilum máls til um-
sagnar, eins og Flugmálastjórn
raunar krafðist og eins og gefið hef-
ur verið í skyn að RNF hafi gert.
Efnisatriði lokaskýrslu RNF
RNF tók þá ákvörðun að fella út í
lokaskýrslu sinni ýmis atriði í áður
sendum drögum til umsagnar, sem
ekki vörðuðu flugslysið sjálft eða
hefðu áhrif á niðurstöður rannsókn-
arinnar og gátu gefið tilefni til til-
lagna í öryggisátt.
Varðandi atriði er varða það að
lifa af flugslys (Survival aspects),
samanber viðauka við ICAO Annex
13, gr. 1.15, takmarkast hefðbundin
skýrslugerð rannsóknarnefnda
flugslysa við eftirfarandi:
„Stutt lýsing á leit, tæmingu loft-
farsins af fólki og björgun, stað-
setningu áhafnar og farþega með
tilliti til meiðsla sem urðu, bilun
burðarhluta svo sem sæta og fest-
inga öryggisbelta.“
Skipulag og stjórnun björgunar-
starfa, svo og læknismeðferð slas-
aðra, eru því utan þess vettvangs
sem RNF kemur að í skýrslum sín-
um, enda í verkahring annarra.
Staðan í dag
Engar nýjar upplýsingar hafa
komið fram sem breyta niðurstöðu
RNF um orsakir eða líklegar or-
sakir slyssins eða sem leitt gætu til
nýrra tillagna í öryggisátt. Það er
enn fremur mat RNF að þær til-
lögur sem gerðar voru í öryggisátt
hafi tekið á þeim atriðum sem fram
kom að var ábótavant og að tillög-
urnar muni stuðla að auknu flug-
öryggi í landinu.
Tekið skal fram að RNF mun
taka á móti þeim tveimur Bretum
sem ráðnir munu hafa verið af
einkaaðilum til að rannsaka flug-
slysið í Skerjafirði. Nefndin mun
engu að síður standa vörð um þann
trúnað sem henni ber samkvæmt
lögum að rækja og ríkja verður
bæði um samskipti hennar og aðila
máls í flugslysum og varðandi feng-
in sérfræðiálit, þannig að fyrir-
byggjandi rannsókn flugslysa á Ís-
landi verði ekki stefnt í voða.
Umræddir tveir Bretar eru hins
vegar ekki á vegum Cranfield Uni-
versity, samkvæmt upplýsingum
frá þeim sjálfum, öfugt við það sem
haldið hefur verið fram í ýmsum
fjölmiðlum.
RNF vill að lokum vísa til föð-
urhúsanna dylgjum og órökstudd-
um fullyrðingum sem hafðar hafa
verið uppi í ýmsum fjölmiðlum um
RNF, starfshætti hennar og rann-
sóknina á flugslysinu í Skerjafirði
og virðast hafa þann tilgang einan
að sá fræjum tortryggni í garð
RNF.
Þá vill nefndin hvetja áhugasama
til þess að kynna sér skýrslu nefnd-
arinnar sem birt er á heimasíðu
RNF, slóðin er http://www.aaib-
is.com.
Rannsóknarnefnd flugslysa,
Kristján Guðjónsson,
Skúli Jón Sigurðarson,
Steinar Steinarsson,
Sveinn Björnsson,
Þorsteinn Þorsteinsson.“
Yfirlýsing frá
RNF varðandi flug-
slysið í Skerjafirði