Morgunblaðið - 11.08.2001, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2001 31
HUGBÚNAÐUR semtengdur er við eftirlits-myndavélar og getur ásjálfvirkan hátt borið
kennsl á einstaklinga sem ber fyrir
myndavélarnar verður að öllum lík-
indum tekinn í notkun í Leifsstöð í
næsta mánuði, skv. upplýsingum Jó-
hanns R. Benediktssonar, sýslu-
manns á Keflavíkurflugvelli. Um er
að ræða nýja tækni, svonefndan
FaceIt-hugbúnað, sem farið er að
nota m.a. við löggæslueftirlit á
nokkrum stöðum í Bandaríkjunum
og Bretlandi.
Greinir augnumgjörð
fólks sem ber fyrir eftirlits-
myndavélarnar
Tæknin byggist á því að hugbún-
aður í myndavélunum greinir augn-
umgjörð og and-
litslögun
einstaklinga sem
koma inn í mynd-
flöt vélanna. Hug-
búnaðurinn býr
svo til sérstakan
töluramma úr and-
litunum og ber
hann jafnóðum og
sjálfkrafa saman
við andlitsmyndir
sem settar hafa
verið í gagnagrunn
myndavélakerfis-
ins, sem inniheld-
ur t.d. myndir af
eftirlýstum af-
brotamönnum, al-
þjóðlegum hryðju-
verkamönnum,
týndu fólki eða
einstaklingum
sem settir hafa
verið í farbann.
Gefur búnaður-
inn merki ef and-
liti sem kemur inn í myndflötinn ber
saman við andlitsmynd sem geymd
er í grunninum. Skv. upplýsingum
framleiðanda FaceIt-tækninnar,
Visionics Corporation í New Jersey í
Bandaríkjunum, er búnaðurinn afar
öflugur og nákvæmur, og getur
framkvæmt allt að 70 milljónir að-
gerða á mínútu. Fullyrt er að lík-
urnar á að búnaðurinn geri mistök
séu innan við 1%.
Skýrar vinnureglur um notkun
og upplýsingar í gagnagrunni
Persónuvernd þarf að gefa sam-
þykki sitt fyrir notkun þessa bún-
aðar hér á landi og er málið nú til
meðferðar hjá stofnuninni. Að sögn
Jóhanns standa prófanir yfir en
hann segist leggja mikla áherslu á að
vanda vel allan undirbúning og að
skýrum vinnureglum verði fylgt við
notkun þessarar tækni. Fylgja á
ströngum reglum um hvaða upplýs-
ingar má setja í gagnagrunn mynda-
vélakerfisins.
Eins og fram hefur komið í Morg-
unblaðinu var ákveðið að setja upp
umræddan hugbúnað í eftirlits-
myndavélakerfi Leifsstöðvar í
tengslum við aðild Íslands að Schen-
gen vegna aukins öryggiseftirlits í
flugstöðinni.
Mikil umfjöllun um FaceIt í
bandarískum fjölmiðlum
Mikil umfjöllun hefur verið um
þessa nýju tækni í fjölmiðlum í
Bandaríkjunum að undanförnu og
hefur verið greint frá því að Leifs-
stöð sé fyrsta flugstöð í heiminum
sem setur þennan sjálfvirka leitar-
búnað upp. FaceIt-tæknin hafi einn-
ig m.a. verið tekin í notkun af banda-
rísku þjóðaröryggisstofnuninni
(NSA), varnarmálaráðuneyti
Bandaríkjanna og varnarmálaráðu-
neyti Ísraels, sem hafi sett leitar-
búnaðinn í eftirlitsmyndavélar við
Gaza-svæðið. Lögregla sé einnig
farin að nota þessa tækni, m.a. til að
hafa uppi á týndum einstaklingum,
án árangurs til þessa, auk þess sem
hugbúnaðurinn hafi þegar verið
tengdur við eftirlitsmyndavélar í um
það bil 100 spilavítum í Bandaríkj-
unum.
Umræða í fjölmiðlum í Bandaríkj-
unum hófst í kjölfar frétta í febrúar
sl. þegar lögregla í Flórída lét eft-
irlitsmyndavélar tengdar FaceIt-
leitarbúnaði greina andlit meðal
tugþúsunda áhorfenda á íþrótta-
kappleik í leit að hryðjuverkamönn-
um. Til mótmæla kom svo í sumar í
bænum Ybor í Tampa í Flórída þeg-
ar greint var frá því að lögregla
hefði tengt FaceIt-búnað við eftir-
litsmyndavélar á götum bæjarins.
Lögregla í Birmingham í Bret-
landi hefur sett FaceIt-búnaðinn í
eftirlitsmyndavélakerfi borgarinnar
og hann hefur einnig verið tengdur
við 300 eftirlitsmyndavélar í New-
ham-hverfi í Lundúnum. Fullyrt er
að þar hafi dregið úr tíðni glæpa um
34% frá því tæknin var tekin í notk-
un fyrir tveimur árum.
Mjög skiptar skoðanir eru um
þessa tækni í Bandaríkjunum.
Gagnrýnendur halda því fram að
búnaðinum fylgi hætta á misnotkun.
Útbreiðsla tækninnar og notkun
stangist á við persónuvernd og
stefni hraðbyri í átt að eftirlitsþjóð-
félagi ,,stóra bróður“. Að mati sér-
fræðinga býður þessi tækni hins
vegar upp á mikla möguleika við leit
að afbrotamönnum og eftirlýstu
fólki. Þá þurfi almenningur engar
áhyggjur að hafa því myndavélarnar
leiti eingöngu uppi afbrotamenn eða
eftirlýsta, sem skráðir eru í gagna-
grunninn.
Mikilvægt sé þó að settar verði
strangar reglur um hvaða upplýs-
ingar má setja í grunninn.
Almenningur finni til aukins
öryggis og stafi ekki ógn af
Jóhann segir að umfjöllun erlend-
is að undanförnu og fregnir af fyr-
irhugaðri notkun FaceIt-búnaðarins
í Leifsstöð hafi vakið töluverð við-
brögð og margir erlendir aðilar sem
hafi áhuga á að setja búnaðinn upp
hafi haft samband til að kynna sér
fyrirhugaða notkun þessarar tækni
hér.
Hann segir að vegna þess hversu
stórt mál sé um að ræða verði
myndavélabúnaðurinn ekki tekinn í
notkun fyrr en allri heimavinnu er
lokið. „Nota má
alla svona nýja
tækni til góðs
eða ills en það
er mér keppi-
kefli að reglur
um notkun bún-
aðarins verði
það skýrar að
almenningur
finni til aukins
öryggis af bún-
aðinum en stafi
ekki ógn af hon-
um. Þess vegna
tökum við okk-
ur þann tíma til
undirbúnings
sem þarf,“ segir
hann.
Securitas
hefur annast
uppsetningu
búnaðarins í
Leifsstöð í sam-
starfi við Vision-
ics. Pálmar Þór-
isson, deildarstjóri tæknideildar
Securitas, segir að þessi búnaður
geti bæði nýst við aðgangsstjórnun í
fyrirtækjum og stofnunum, sem og
við að bera kennsl á fólk.
„Það eru teknir ákveðnir punktar
í kringum augnumgjörð mannsins
og út frá því myndar [búnaðurinn]
ákveðinn töluramma og reiknar út
líkur á að viðkomandi sé í grunn-
inum. Það þýðir, að ekki skiptir máli
þótt menn láti sér vaxa skegg, breyti
um háralit eða hafi elst,“ segir hann.
Pálmar segir að búnaðurinn sé þó
þeim takmörkunum háður að
myndavélarnar þurfi að hafa nokkuð
gott sjónarhorn og helst megi ekki
vera fleiri en fimm til tíu manns í
myndfletinum hverju sinni. Þá þurfa
myndavélarnar að geta greint bæði
augu viðkomandi einstaklings þótt
þær geti raunar borið kennsl á and-
lit frá allt að 45 gráða sjónarhorni.
Örar framfarir hafa orðið í svo-
kallaðri manngreiningartækni sem
byggist á líffræðilegri tölfræði, í
þeim tilgangi að greina á áreiðanleg-
an hátt sundur einstaklingsbundin
sérkenni fólks. Að sögn Pálmars er
svokölluð lithimnuskönnun áreiðan-
legasta tæknin sem fram hefur kom-
ið til þessa. Hann segir að Securitas
hafi að undanförnu haft lithimnu-
skanna til skoðunar fyrir nokkur ís-
lensk fyrirtæki sem hafa áhuga á að
taka þessa nýju tækni í notkun við
aðgangstakmarkanir að húsnæði
sínu í stað aðgangskorta, PIN-núm-
era o.þ.h. Viðkomandi horfa þá inn í
sérstaka linsu sem skannar lithimnu
augans áður en þeim er veittur að-
gangur. „Öll þessi nýja tækni er hins
vegar talsvert dýr enn sem komið
er,“ segir Pálmar.
Fyrsta flugstöð
heims sem setur
búnaðinn upp
FaceIt-myndavélabúnaðurinn getur borið kennsl á andlit í mannþröng
af mikilli nákvæmni, borið það sjálfkrafa saman við myndir af afbrota-
mönnum í gagnabanka og gert viðvart, skv. upplýsingum framleiðand-
ans Visionics Corp.
Tengja á sjálfvirkan
leitarhugbúnað, sem
getur borið kennsl á
fólk, við eftirlitsmynda-
vélar flugstöðvarinnar á
Keflavíkurflugvelli í
haust. Fram kemur í
grein Ómars Friðriks-
sonar að Leifsstöð er
fyrsta flugstöðin í heim-
inum sem tekur þessa
nýju tækni í notkun.
omfr@mbl.is
Sjálfvirkur leitarbúnaður í eftirlitsmyndavélum
Leifsstöðvar tekinn í notkun í haust
ft mikil
í Kaup-
m það að
ina stór-
Skúla
nu 1751.
ir um að
rvinnslu
í um-
„Það var
ir væru
ugmynd-
rið hafn-
jórnvöld
mkvæma
ki síður
stofnuð
stofa í
na upp-
innlenda
rska rík-
þessum
því verið
og ann-
að styðja
a hluta-
Íslend-
nmeti
Árnason
s konar
ndinu til
ldi hann
ing og í
rðarækt.
í Kaup-
ðan kom
af fáum
ætu veitt
og ekki
na því.
ngar lík-
em þeir
ví sat við
i danski
Thott
35 að það
ra í mál-
efnum Íslands væri að líkindum að
draga landið sunnar á jarðarkúluna
og þar sem það kæmi víst ekki til
greina væri lítið hægt að gera. Síð-
ar gerðist hann mikill stuðnings-
maður viðreisnaráforma Hins ís-
lenska hlutafélags.
Algeng skoðun á Innréttingun-
um er að þær hafi verið misheppn-
aðar tilraunir til viðreisnar og
breytinga og gengið illa. Bendir
Hrefna á að það hafi að mörgu leyti
verið raunin. „Þrátt fyrir rekstr-
arörðugleika voru Innréttingarnar
stórfyrirtæki í einn til tvo áratugi
og starfsemi vefsmiðjanna og
brennisteinsvinnslan var við lýði í
yfir hálfa öld.“
Meginmarkmið að bylta at-
vinnuvegum landsmanna
Hrefna telur að þegar meta eigi
árangur af starfi sem þessu sé einn-
ig nauðsynlegt að að leita eftir þeim
markmiðum sem samtímamenn
hafi stefnt að með viðreisnaráform-
um sínum, en að skoða það með
hliðsjón af rekstrarlegum eða þjóð-
hagslegum ávinningi. „Meginmark-
mið með starfi Hins íslenska hluta-
félags var að bylta atvinnuvegum
landsmanna til lengri tíma með því
að kenna landsmönnum ný vinnu-
brögð á mörgum sviðum. Þrátt fyr-
ir fræðslumarkmiðið töldu hluthaf-
arnir framan af þó engan vafa leika
á um að starfsemin myndi borga sig
og vel það og væntanlegur arður
hefur verið forsenda þess að fé var
lagt í framkvæmdirnar,“ segir
Hrefna.
Innréttingarnar voru
undirstaða þéttbýlismyndunar
í Reykjavík
Hrefna bendir á að starfsemi
Innréttinganna hafi skilað heil-
miklu þó að starfsemi þeirra hafi
liðið undir lok og þar hafi einkum
tvennt komið til. Verkþekking hafi
skilað sér út um landið að einhverju
marki, annars vegar í breyttri með-
höndlun ullar og bættri spunaþekk-
ingu og að nokkru í vefnaðarþekk-
ingu. Þá hafi orðið til vísir að
verksmiðjuþorpi í Reykjavík og þar
með upphaf þéttbýlismyndunar
þar. „Reykjavík var áður kirkjujörð
og konungur afhenti hlutafélaginu
jörðina ásamt nærliggjandi svæð-
um og innan fimm ára var kominn
þarna vinnustaður fyrir yfir 100
manns og þar af marga útlendinga
því allir handverksmenn voru er-
lendir fyrstu árin. Þar á meðal voru
beykjar, húsasmiðir, skipasmiðir,
lóskerar, sútarar, vefarar, litarar
og fleiri. Þeir sáu um að kenna Ís-
lendingum handverkið og eftir
fimm til tíu ár fóru Íslendingarnir
að taka við þessum störfum. Starf-
semi Innréttinganna olli því gríð-
arlegum breytingum á Reykjavík
en í manntali frá því rétt fyrir 1760
kemur fram að 100–200 manns
störfuðu þar við Innréttingarnar
fyrir utan fólk sem úr nágrenninu
sem vann ýmis störf fyrir Innrétt-
ingarnar, eins og spunavinnu eða
seldi þeim vistir og fleira.“
Nýir möguleikar á
atvinnu fyrir Íslendinga
Í einum kafla bókar sinnar rekur
Hrefna ævisögu eins vefaranna,
Franz Illugasonar, sem kaus að
fara í handverksnám í stað þess að
vera í vinnumennsku í sveit en ör-
lög hans sýna fram á hvernig póli-
tísk viðreisnaráform birtust ís-
lenskum almenningi á seinni hluta
18. aldar og gefur mynd af því
hvernig þessar hugmyndir sneru
við venjulegum Íslendingum og
möguleikum þeirra á að tileinka sér
þær. „Fólkið sem hóf störf við vef-
smiðjur Innréttinganna skömmu
eftir 1750 var flestallt innan við þrí-
tugt svo það má segja að þá þegar
hafi ungdómurinn farið að safnast
saman í miðbænum. Slíkur þétt-
býlisvinnustaður var ekki til á Ís-
landi áður og ýmis vandkvæði
komu því upp í kjölfarið. Til dæmis
var um tíma erfitt að útvega fæði og
klæði fyrir allt þetta fólk.
Hrefna bendir á að eftir allsherj-
arviðreisnin árið 1752 þegar farið
var af stað með fjölda atvinnu-
greina hófst, hafi ríkt togstreita
innanlands um hversu stór stökk
ætti að taka í einu. Sú togstreita
hafi snúist um að hvaða marki ætti
að byggja viðreisnina á því að kaup-
staðir yrðu stofnaðir sem miðstöðv-
ar með þeirri fjölbreytni í atvinnu-
háttum sem þeir byðu upp á, eða
hvort aðaláherslan ætti að vera á að
aðlaga nýjungarnar að sveitunum.
Þessi togstreita hafi sett mark sitt á
starfsemi hlutafélagsins alla tíð.
em stóð fyrir Innréttingunum í Reykjavík
. Starfsemi Innréttinganna hófst í gömlum bæjarhúsum Reykjavíkurbæjarins við
tir þetta fóru ýmsar stofnanir að flytjast til bæjarins og Reykjavík fór smám sam-
eð góðfúslegu leyfi Árbæjarsafns.
Morgunblaðið/Ásdís
ifauppgröftur á lóðinni Aðalstræti 14 og þá
s þessi göngustígur sem lagður var á tímum
uvefsmiðja Innréttinganna var reist sem
s með rúmgóðu porti, girðingu og lás.
býlismyndun
elva@mbl.is