Morgunblaðið - 31.08.2001, Síða 8

FRÉTTIR
8 FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Ráðstefna Árvekni um börn og unglinga
Í dag verður haldin ráð-stefna á vegum Ár-vekni sem er átaks-
verkefni um slysavarnir
barna og unglinga. Ráð-
stefnan er haldin á Hótel
Loftleiðum og hefst kl. 9
árdegis með ávarpi Jóns
Kristjánssonar heilbrigðis-
ráðherra. Einn fyrirlesara
er Ólafur Gísli Jónsson
barnalæknir sem er for-
maður stjórnar Árvekni.
Hann var spurður hvað
væri efst á baugi á ráð-
stefnunni?
„Ætlunin er að fara yfir
starfsemi Árvekni undan-
farin þrjú ár. Fjalla um
stöðu slysavarna barna og
unglinga og framtíðarsýn.“
– Hvert var tilefni stofn-
unar Árvekni?
„Ríkisstjórn Íslands ákvað í
október 1997 að tillögu Ingibjarg-
ar Pálmadóttur þáverandi heil-
brigðisráðherra að hrinda af stað
þriggja ára átaksverkefni um
slysavarnir barna og unglinga. Að-
dragandinn voru tíð slys á börnum
á þeim tíma sem leiddi til sam-
vinnu Þórhildar Líndal umboðs-
manns barna, Herdísar Storgaard,
barnaslysavarnafulltrúa Slysa-
varnarfélags Íslands, og lækna á
barnadeildinni í Fossvogi. Við hitt-
umst nokkrum sinnum og ræddum
aðgerðir og í framhaldi af því voru
tillögur okkar um átaksverkefni
kynntar ráðherra í júlí 1997.
Stjórn verkefnisins var skipuð árið
1998 og eru í henni fulltrúar sex
ráðuneyta og fulltrúi Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga. Herdís
Storgaard var ráðin framkvæmda-
stjóri Árvekni síðla árs 1998.“
– Hver hefur orðið reynslan af
þessu átaksverkefni?
„Okkur eru ætluð margvísleg
verkefni, m.a. að samhæfa aðgerð-
ir þeirra sem vinna að slysavörn-
um og skilgreina brýnustu verk-
efni og stuðla að bættri skráningu
barna- og unglingaslysa. Af þessu
hefur verið unnið en auk þess höf-
um við á skrifstofu Árvekni veitt
fólki sem hringir ráðgjöf og tekið
við ábendingum um slysagildrur
og tilkynningum um slys. Auk þess
er orðið algengara að ýmsir aðilar
hringi á skrifstofuna til þess að
leita upplýsinga um lög og reglur
varðandi slysavarnir. Starfsemi
skrifstofunnar hefur stöðugt verið
að aukast og við finnum fyrir mik-
illi þörf fyrir þjónustu af þessu
tagi.“
– Hefur slysum á börnum og
unglingum fækkað á þessum
þremur árum?
„Við getum ekki fullyrt um það.
Við teljum að skráningu slysa á
börnum og unglingum sé ábóta-
vant en bindum miklar vonir við
Slysaskrá Íslands sem nú er verið
að hrinda af stað á vegum slysa-
varnarráðs og Landlæknisemb-
ættisins. Ein af meginforsendum
árangurs í slysavörnum er góð
skráning.“
– Hvers konar slys eru algeng-
ust hér meðal barna og unglinga?
„Það er breytilegt
eftir aldri barnanna. Í
yngsta aldurshópnum
eru slys í heimahúsum
hvað algengust og þau
geta verið af ýmsum
toga. Eftir því sem
börnin eldast verða slys í umferð,
skólum, íþróttum og þess háttar al-
gengari. Það er talið að nálægt 20
þúsund börn slasist árlega á Ís-
landi en þá eru öll slys talin, bæði
meiri og minni háttar.“
– Er þetta hlutfallslega hærra
en t.d. í nágrannalöndum okkar?
„Þær athuganir sem gerðar hafa
verið sýna að slys á börnum hafa
verið algengari á Íslandi en í ná-
grannalöndunum. Við hjá Árvekni
teljum að þessu sé hægt að snúa
við með markvissum aðgerðum.
Það þarf að vinna að þessu víða í
samfélaginu. Vinna þarf stöðugt að
slysavörnum og vonandi nýtist sú
reynsla sem fengist hefur með
áframhaldandi starfi.“
– Hverjir halda fyrirlestra auk
þín á ráðstefnunni?
„Brynjólfur Mogensen, sviðs-
stjóri bráðasviðs Landspítala – há-
skólasjúkrahúss talar um tíðni
slysa á börnum hér á landi og
slysaskráningu. Sigurður Helga-
son upplýsingafulltrúi Umferðar-
ráðs fjallar um umferðaröryggi
barna á Íslandi. Sigurður Guð-
mundsson landlæknir fjallar um
kostnað samfélagsins vegna slysa.
Jón Björnsson, fyrrverandi for-
stöðumaður þróunarsviðs Reykja-
víkurborgar, mun spjalla um slysa-
varnir almennt. Michael Hayes frá
London ræðir um slysavarnir og
öryggismiðstöðvar fyrir börn –
reynslu Englendinga af slysavörn-
um barna. Ráðstefnunni lýkur með
fyrirspurnum og umræðum.“
– Er nægilegu fjármagni veitt til
fræðslu og annars starfs varðandi
slysavarnir á Íslandi?
„Við hjá Árvekni teljum að fjár-
veitingar til slysavarna mættu
aukast. Erlendar at-
huganir hafa gefið skýrt
til kynna að fjárveiting-
ar til slysavarna skili
sér margfalt til baka.
Vandamálið er að
sparnaður þjóðfélags-
ins er lítt sýnilegur – nema þá helst
ef skráning slysa er mjög góð.“
– Hvað með framtíðarsýnina?
„Við teljum að starf svipað því
sem Árvekni hefur unnið þurfi að
halda áfram. Við teljum að það hafi
þegar skilað árangri en sum við-
fangsefni eru þess eðlis að það þarf
mjög langan tíma til að fá fram
breytingar til hins betra.
Ólafur Gísli Jónsson

Ólafur Gísli Jónsson fæddist
25. janúar 1956 í Reykjavík.
Hann tók stúdentspróf frá
Menntaskólanum við Hamrahlíð
1974 og lauk læknaprófi frá Há-
skóla Íslands 1980. Hann stund-
aði framhaldsnám í barnalækn-
ingum við barnaspítalann í St.
Louis í Missouri og nám í blóð-
sjúkdómum og krabbameins-
lækningum barna við barnaspít-
alann í Dallas í Texas. Árið 1990
hóf hann störf á barnadeild
Landakotsspítala og 1995 við
barnadeild Sjúkrahúss Reykja-
víkur. Hann starfar nú sem sér-
fræðingur við barnaspítala
Hringsins auk þess að reka eigin
stofu. Ólafur er kvæntur Þór-
höllu Eggertsdóttur hjúkr-
unarfræðingi og eiga þau þrjá
syni.
Fjárveitingar
til slysavarna
koma marg-
falt til baka
Framtíðarsýn
í slysavörnum
AFKOMA tryggingafélaganna
batnaði verulega á fyrstu sex mán-
uðum þessa árs miðað við sama
tíma í fyrra. Þetta er einkum rakið
til lægri tjónatíðni og hækkunar ið-
gjalda í ágúst í fyrra.
Í fyrra var rekstrarafkoma
Tryggingamiðstöðvarinnar í lög-
boðnum ökutækjatryggingum nei-
kvæð um rúmar 123 milljónir kr. en
félagið skilaði 171 milljónar kr.
hagnaði af greininni fyrstu sex
mánuði þessa árs. Af öðrum öku-
tækjatryggingum, þar sem kaskó-
tryggingar vega þyngst, var afkom-
an neikvæð um tæpar 18 milljónir
fyrstu sex mánuðina í fyrra en
hagnaðurinn er rúmar 67 milljónir
fyrstu sex mánuði þessa árs.
Slysatjónum fækkað um 20%
og munatjónum um 12%
Gunnar Felixson, forstjóri
Tryggingamiðstöðvarinnar, segir að
fyrstu sex mánuði ársins hafi til-
kynntum slysatjónum í ökutækja-
tryggingum hjá TM fækkað um
20% en munatjónum um 12%.
Sömuleiðis hafi iðgjöld hækkað í
ágúst á síðasta ári. Gunnar bendir á
að afkoman í fyrra hafi verið afar
slæm og verulegt tap hafi verið á
greininni þegar ákvörðun var tekin
um hækkun iðgjalda.
„Miðað við okkar útreikninga
hefði þurft meiri hækkun miðað við
tjónaþungann eins og hann hafði
verið á síðasta ári. Síðan hefur þró-
unin snúist við en það er enn alls
ekki tímabært að okkar mati að
endurskoða iðgjöldin nú. Við viljum
sjá hvort þessi þróun er af var-
anlegum toga eða hvort hér er um
tímabundin áhrif að ræða vegna
góðrar færðar sl. vetur. Einnig
vona ég að forvarnarstarf sé að
skila okkur áleiðis en eflaust eru
þarna samverkandi þættir sem
skila betri afkomu,“ segir Gunnar.
Gunnar segir að iðgjaldalækkun-
in 1996, þegar erlendir vátryggj-
endur komu hér inn á markaðinn,
hafi ekki átt sér neinar trygginga-
legar forsendur. Það skýri að hluta
til þær miklu hækkanir sem urðu á
iðgjöldum 1999 og 2000 að iðgjöldin
höfðu verið lækkuð án þess að for-
sendur væru fyrir því. Enda hafi öll
tryggingafélögin tapað verulegum
fjármunum á ökutækjatryggingum
á þessum tíma. Hann segir þó fjarri
lagi að iðgjöld hafi verið hækkuð til
þess að vinna upp tapið vegna
rangra ákvarðana 1996. „Iðgjöldin
voru hækkuð til þess að koma
greininni í eðlilegt rekstrarform í
dag,“ segir Gunnar.
Grundvöllur til endurskoðunar
haldi þróunin áfram
Sömu sögu er að segja af Sjóvá-
Almennum þar sem mikil breyting
hefur orðið til batnaðar í afkomu af
ökutækjatryggingum. Fyrstu sex
mánuðina í fyrra var 816 milljóna
kr. tap á lögboðnum ökutækja-
tryggingum og 1,5 milljón kr. á öðr-
um ökutækjatryggingum. Fyrstu
sex mánuði þessa árs er hagnaður
af lögboðnum ökutækjatryggingum
197 milljónir kr. og 198 milljónir kr.
af öðrum ökutækjatryggingum.
Ólafur B. Thors, framkvæmda-
stjóri Sjóvár-Almennra, segir að
yrði framhald á þessari þróun, þ.e.
fækkun slysa, yrði kominn grund-
völlur til þess að endurskoða ið-
gjöldin. Fyrstu sex mánuði ársins
hafi bein fækkun í tjónum í lög-
boðnum ökutækjatjónum verið 19%.
Slysum á fólki hafi fjölgað um 2%
miðað við sama tíma árið 2000 en
munatjónum fækkað um 21%.
Bætur sem Sjóvá-Almennar
greiddu fyrstu sex mánuði ársins
vegna ökutækjatrygginga hækkuðu
um 6% miðað við sama tíma í fyrra.
„Skýringin er fyrst og fremst sú að
slys, sem fjölgar um 2%, valda 16%
hækkun á greiddum bótum en
munatjón, sem fækkaði um 21%,
valda 7% lækkun á greiddum bót-
um. Það er því fyrst og fremst í
munatjónum sem við erum að sjá
bata. Skýringin er sú að tíðin var
óvenjugóð fyrstu mánuði þessa
árs,“ segir Ólafur.
Greiddar og áætlaðar bætur hjá
Sjóvá-Almennum vegna slysa- og
munatjóna fyrstu sex mánuðina eru
1.175 milljónir kr. en á sama tíma í
fyrra var þessi upphæð 1.100 millj-
ónir kr. Iðgjöldin hafa á hinn
bóginn hækkað og þaðan kemur
mestur afkomubatinn. Iðgjöld í
lögboðnum ábyrgðartryggingum
hækkuðu um 33%, en iðgjöld hækk-
uðu, eins og kunnugt er í ágúst á
síðasta ári. Iðgjöld í öðrum öku-
tækjatryggingum, en þar vega
kaskótryggingar mest, jukust um
17% á fyrri hluta ársins. Trygging-
artökum í lögboðinni ökutækja-
tryggingu fjölgaði ekki hjá Sjóvá-
Almennum á tímabilinu en trygg-
ingartökum í kaskótryggingu
fjölgaði.
Ólafur segir að blikur séu þó á
lofti því dregið hafi úr þeim bata
sem orðið hafi í greininni. „Fyrstu
þrjá mánuði ársins var fækkun
tjóna 30% en þegar komið er fram í
júní er hlutfallið komið niður í 19%
og 17% í júlí. Ef þetta sækir í sama
horf breytist allt viðmið,“ segir
Ólafur.
Ekki er aðgangur að sundurlið-
uðum upplýsingum um ökutækja-
tryggingar hjá Vátryggingafélagi
Íslands. Þó er ljóst að tap varð á
ökutækjatryggingum í fyrra en
fyrstu sex mánuði þessa árs er
hagnaður af lögboðnum ökutækja-
tryggingum 401.164 milljónir kr. og
89,4 milljónir kr. af öðrum öku-
tækjatryggingum.
Lag til að lækka iðgjöld
Runólfur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri Félags íslenskra bifreiðaeig-
enda, segir að ljóst sé að afkoman
hjá öllum tryggingafélögunum sé
mjög góð. „Þar kemur helst til að
fyrirtækin eru að stórauka hagnað
sinn af ökutækjatryggingum. Í eðli-
legu rekstrarumhverfi þar sem
samkeppni er næg myndu neytend-
ur vera farnir að njóta þessa mikla
hagnaðar í formi lægri iðgjalda. Því
miður bólar ekki á því hér en það
er ljóst að það er lag til að lækka
iðgjöld verulega,“ segir Runólfur.
Tapi verið snúið
í mikinn hagnað
Morgunblaðið/Júlíus
Verulega dró úr tjóni á ökutækjum í byrjun árs og á það þátt í betri afkomu í ökutækjatryggingum.
gugu@mbl.is
Hagnaður tryggingafélaganna þriggja af
ökutækjatryggingum fyrri hluta árs nam á
annan milljarð en mikill halli var á þeim á
sama tíma í fyrra. Guðjón Guðmundsson
ræddi við forsvarsmenn félaganna og FÍB.
FÍB vill að iðgjöld ökutækjatrygginga lækki