Morgunblaðið - 13.01.2002, Blaðsíða 25

dæmis í Eystrasaltslöndunum. „Það
eru ekki nema tíu ár síðan þær þjóðir
losnuðu undan Sovétríkjunum. Mikill
drungi er enn yfir íbúunum og þung-
lyndi er algengt. Enda hafa lífskjörin
versnað mjög og fólk eygir ekki von
um betri efnahag.
Atvinnuleysi er mikið. Ef við tök-
um dæmi um Ungverjaland þá er at-
vinnuleysi þar 20% og launin eru lág.
Mænusérfræðingur, sem ég þekki og
starfar á ríkisspítalanum í Búdapest,
fær sem samsvarar um fimmtán þús-
und íslenskum krónum í mánaðar-
laun að frádregnum sköttum. Hjónin,
sem eiga fjögur börn, þurfa að
treysta á fjárhagsaðstoð frá foreldr-
um sínum. Þeir sem eru minna
menntaðir eða atvinnulausir bera
ennþá minna úr býtum.“
Eistarnir hata Rússana
Árni leitaðist við að kynnast þjóð-
félagsháttum í löndunum. Þegar
hann ferðaðist til skrifstofa Rauða
krossins í hinum ýmsu löndum ók
hann út fyrir borgirnar til að skoða
lífið á landsbyggðinni. Hann segist
hafa kynnst samfélagsháttum betur
en hinn almenni ferðamaður þar eð
hann vann í landinu. „Ferðamaður-
inn sér fína bíla aka um götur stór-
borganna en hann þarf ekki annað en
að aka í klukkutíma út fyrir borgirn-
ar þá er hann kominn í annan heim.“
Árni ferðaðist meðal annars að
austurlandamærum Eistlands og
Rússlands til bæjarins Narva þar
sem talið er að fíkniefnin austan frá
Sovétríkjunum fari einkum um. Seg-
ir hann nær enga gæslu á landamær-
unum og fíkniefnin flæði í gegn nær
óhindrað. Á þessu svæði sé rússneski
minnihlutinn í Eistlandi langstærst-
ur eða um 80% íbúanna á svæðinu.
„Eistarnir hata Rússana og þeir búa
við lítil mannréttindi,“ segir hann.
„Þar er bannað að tala rússnesku og
um helmingur þeirra er atvinnulaus.
Ástandið í heilbrigðismálum er líka
hræðilegt og alnæmi veður uppi.
Einnig er mikil mengun á þessu
svæði og víðar. Efnaúrgangur frá
rússneskum verksmiðjum, sem voru
þarna, hefur verið skilinn eftir og
myndar hæðir og hóla í landslaginu
sem er annars mjög slétt. Það rýkur
úr haugunum og mengar úrgangur-
inn vatnsból og veldur sjúkdómum
og börn fæðast vansköpuð.“
Rauði krossinn í Albaníu best rekinn
Árni kom einnig nokkrum sinnum
til Albaníu sem hann segir hafa mikla
sérstöðu meðal Evrópuþjóða. Þá
ekki síst vegna mikillar fátæktar og
þess hve umhverfismálin eru í
hræðilegu ástandi. Mengun segir
hann þar mikla og grundvallar hrein-
læti sé ábótavant og þar sé lítil sem
engin sorphreinsun, hundarnir éti
úrganginn úti á götunum. Þá tíðkist
að slátra lömbunum í götukantinum.
Akrarnir séu flestir í órækt og
hvergi vinnuvélar að sjá. Albanar
noti ekki hesta til að draga plóginn til
að yrkja jörðina heldur handaflið og
haka.
Þótt Albanar eigi að heita múslím-
ar þá segir hann engin merki um
bænahús í landinu. Megi sjá dúkkur,
hanga utan á íbúðarhúsunum og sé
þeim ætlað að reka frá illa anda.
„Þrátt fyrir þetta er Rauði krossinn í
Albaníu best rekna félagið á þessu
svæði,“ segir Árni. „Albanar eru líka
jákvæðasta fólkið sem ég hitti þrátt
fyrir að búa við verstu kjörin. Landið
nýtur mikillar velvildar á Vestur-
löndum og hefur fengið margvíslega
aðstoð svo það réttir vonandi úr
kútnum fyrr en síðar.“
Netvæðing þrátt fyrir fátæktina
„Í Eystrasaltslöndunum sló
drunginn mig mest. Miðaldra fólk
hefur ekki enn sætt sig við að það
muni ekki á meðan það lifir ná þeim
lífskjörum sem aðrar vestrænar
þjóðir búa við. Hugsanlega gætu
börnin þeirra upplifað þau. Ef skoð-
uð eru opinber laun í þessum löndum
eru þau hæst í Slóveníu en þar eru
meðallaun sem samsvara um áttatíu
þúsund krónum íslenskum á mánuði.
Í Ungverjalandi eru þau um fjörutíu
þúsund íslenskar krónur. Í Búlgaríu
um tíu þúsund krónur á mánuði og í
Rúmeníu eru þau svipuð. Það er
ódýrt að lifa í löndunum en þau þurfa
að kaupa olíu á heimsmarkaðsverði
til að hita upp húsin. Það þýðir að
vistarverurnar eru oftast kaldar á
veturna því fólkið hefur ekki efni á að
hita þær upp.
Í Eystrarsaltsríkjunum er gífur-
legur alnæmisvandi samfara mikilli
fíkniefnaneyslu. Sprautunálar og
vændi eru helstu smitleiðirnar.
Í Júgóslavíu er flóttamannavand-
inn stærstur og þar er vöntun á nauð-
synjum. Rauði krossinn í Júgóslavíu
hefur tekið að sér að dreifa matvæla-
gjöfum frá Alþjóðaheilbrigðisstofnun
Sameinuðu þjóðanna, WHO.
Þó lífið í þessum löndum sé frum-
stætt er ótrúlegt hvað búið er að net-
væða löndin.“
Kjör sígauna blettur á Evrópu
Eitt af verkefnum Rauðakross-
skrifstofunnar, sem Árni starfaði fyr-
ir, hafði það að markmiði að vekja at-
hygli á kjörum sígauna í heiminum.
„Aðstæðurnar sem þeir búa við eru
verri en hundanna,“ segir hann.
„Töluvert er af þeim í Ungverjalandi.
Flestir fyrirlíta sígaunana og segja
að þeir séu þjófar og aumingjar sem
nenni ekki að vinna. Það er sígauna-
byggð í um eins og hálfs tíma akstur
frá Búdapest, við landamæri Slóvak-
íu. Sex hundruð manns búa þar í nið-
urníddu þorpi í jaðri bæjar. Lækur
rennur á milli þorpsins og bæjarins
og máttu sígaunarnir ekki fara yfir
lækinn. Hreinlætisaðstaða er lítil,
einn vatnshani var á staðnum, þrír til
fjórir útikamrar og börnin leika sér í
skolpræsinu. Það er Evrópu til
skammar hvernig farið er með þetta
fólk.
Sígaunar er flökkuþjóð sem á sér
ekkert þjóðland og engan talsmann
og þeir njóta ekki mannréttinda í
þeim löndum þar sem þeir búa.
Evrópusambandið hefur gagnrýnt
Ungverja fyrir meðhöndlun þeirra á
sígaununum og Frakkar hafa komið
við kaunin á þeim með því að veita
ungverskum sígaunum stöðu flótta-
manna í Frakklandi. Þetta hefur
Ungverjum fundist mikil niðurlæg-
ing þá ekki síst vegna þess að þeir
hafa verið að gera hosur sínar græn-
ar fyrir Evrópusambandinu.
Hlutverk Rauða krossins hefur
verið að vekja athygli sveitarfélag-
anna og víðar á bágum kjörum
sígaunanna í Evrópu. Þegar ég fór
hafði verið komið upp hjá bæjarbú-
um öruggum vatnsbólum og betri
salernisaðstöðu og ræsum lokað.
Kjör sígaunanna er blettur á Evr-
ópu.“
„Vegurinn til Evrópusambandsins“
Árni segir að þó að Albanía, Búlg-
aría og Rúmenía séu ekki á leiðinni í
Evrópusambandið, sé verið að setja
mikla fjármuni í innri uppbyggingu í
þessum löndum. Nefnir hann í þessu
sambandi einkum símakerfið og vegi.
„Það er þjóðum Evrópu í hag að þjóð-
félögin í þessum löndum virki þokka-
lega og þar sé stöðugleiki. Í Búlgaríu,
sem er eitt fátækasta ríki Evrópu, er
hægt að senda tölvupóst þvers og
kruss um landið.
Við ókum eitt sinn frá Sófíu til
strandbæjarnins Sosopol sem er við
Svartahafið eftir splunkunýrri hrað-
braut sem Búlgarar kalla „The road
to European Union“,“ (Vegurinn til
Evrópusambandsins).
Árni tekur fram að sér hafi líkað
mjög vel við fólkið sem hann vann
með. „Það sem ég á eftir að minnast
helst eru þau persónulegu tengsl sem
urðu til. Ég réð mig til eins árs en er
mjög sáttur við að koma heim. Ég á
eftir að fara í heimsókn til þessara
landa. Þá mun ég halda áfram að
fylgjast með nokkrum verkefnum
sem ég setti í gang ytra og brúka
Netið til samskiptanna.
Dvölin ytra nýttist konu minni og
syni vel. Sjöfn, konan mín, stundaði
nám í listiðnaðarháskólanum í Búda-
pest en hún er í textíldeild Kenn-
araháskólans. Ungverjar eru þekktir
fyrir fagurt handverk svo námið kom
sér vel. Fékk hún það metið hér
heima. Sonur okkar var í bandarísk-
um skóla og líkaði vel.
Ég lít veröldina öðrum augum en
áður en ég fór. Í raun má segja að ég
hafi gjörbreyst. Ég hlusta öðruvísi á
umræðurnar hér heima um þjóð-
félagsmál. Ég spái í hvað það er sem
fólk setur í forgang og yfir hverju það
er að kvarta. Við búum við ein bestu
lífskjör í heimi en erum samt aldrei
ánægð. Á Íslandi er mikið rætt um
samdrátt í efnahagslífinu en í mínum
augum eru þetta aðeins vaxtarverkir,
hér er ekki einu sinni atvinnuleysi.
Það var einstaklega áhugavert að
miðla fólki af reynslu sinni sem hefur
mikinn áhuga á að bæta sig eins og ég
varð var við í þessum löndum. Það er
líka svo þakklátt fyrir aðstoðina.“
Sígaunar lifa við mjög bág kjör og njóta ekki almennra mannréttinda eins og
þessi börn sem búa í niðurníddu þorpi við landamæri Slóveníu.



 

  
 
 
      

   !"
 "  #$$$ %&&& %&&##$$'#$$(#$$)#$$*#$$+#$$,
##&&
#&&&
$&&
'&&
(&&
)&&
*&&
+&&
,&&
%&&
#&&
&




  
  



 


!







he@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 2002 25
Tölvur og vinnuumhverfi 1
Frábært nám fyrir þá sem vilja ná góðum tökum á tölvunni og byggja tölvunotkun sína á góðum grunni. Nemendur
kynnast tölvunni og helsta hugbúnaði sem notaður er við skrifstofustörf: Windows, Word, Excel og Internet Explorer.
Þar sem námið fer fram að miklu leyti á veraldarvefnum læra þátttakendur sérlega vel að nota hann sér til gagns.
Tölvur og vinnuumhverfi 2
Þetta námskeið er vinsælt hjá þeim sem hafa nýlega lokið náminu Tölvur- og vinnuumhverfi 1 og hjá þeim sem hafa
notað helstu forrit MS Office í nokkur ár. Á námskeiðinu ná nemendur valdi á flóknari aðgerðum Word og Excel,
ásamt því að kynnast PowerPoint og Publisher, sem gerir þeim kleift að nýta tölvuna til hins ítrasta við störf sín.
Fjarnám okkar fer fram með aðstoð hugúnaðar sem notaður er á Vefnum og kallast WebCT. En aðal styrkur þessa
náms felst í því að það er leitt af kennurum sem hafa reynslu af því að leiða fullorðna námsmenn í fjarnámi.
Fyrir byrjendur og lengra komna
Skráning og upplýsingar í síma 568 5010
Skeifan 11 b · Sími 568 5010 · skoli@raf.is · www.raf.is
Námið hefst 21. janúar
og því lýkur 16. apríl.
K l a s s í k D j a s s R a f t ó n l i s t H e i m s t ó n l i s t R e g g í R o k k
K l a s s í k D j a s s R a f t ó n l i s t H e i m s t ó n l i s t R e g g í R o k k
Hin árlega og alræmda
stórútsala hefst á
mánudaginn kl. 10
100 fyrstu Telarc kaupendur fá bónusdisk frá Telarc
Skólavörðustíg 15,
sími 511 56 56
12tonar@12tonar.is
Verðdæmi:
• Aphex Twin- Drukqz (2 cd) nú kr. 2.200, áður kr. 3.300.
• Oscar Peterson - Ballads (Telarc) nú kr. 1.500, áður kr. 2.400.
• O Magnum Mysterium (Telarc) nú kr. 900, áður kr. 2.400.
• Dave Brubeck - The Crossing (Telarc) nú kr. 1.500, áður kr. 2.400.
• Gerry Mulligan - The Final Recordings (Telarc) nú kr. 1.500, áður kr. 2.400.
• Real Group - Vinsælasta söngsveit Svíþjóðar nú kr. 1.500, áður kr. 2.400.
• J.S. Bach - Sellósvítur (2 cd) nú kr. 1.500, áður kr. 3.000.
• Allir diskar Jacques Loussiers (Telarc) nú kr. 1.500, áður kr. 2.400.
• Allir diskar Tarafs de Haidouks, Sígaunanna sem koma á
Listahátíð í vor kr. 1.500, áður 2.400.
Nýtt kortatímabil er hafið
25 - 90% afsláttur.
Allar vörur á útsölu.
Geisladiskar frá kr. 200, Vínylplötur frá kr. 500,