Morgunblaðið - 13.01.2002, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞEGAR síðasta Kötlugos varð árið
1918 hlóðst mikið af sandi framan á
landið sunnan við þorpið í Vík í
Mýrdal en þar áður hafði verið
sáralítið undirlendi þar sem þorpið
stendur. Síðustu 20 ár hefur sjórinn
verið að éta sand og jarðveg fram-
an af fjörunni vegna ríkjandi vest-
an- og suðvestanátta. Guðgeir Guð-
mundsson hefur fylgst með fjörunni
áratugum saman og segir hann að á
einu stórstraumsflóði í fyrravetur
hafi hann mælt 5 metra landbrot
suður af Víkurþorpi. Hann mælir
alltaf fjöruna frá sama stað suður af
hesthúsum sem eru rétt í jaðri
þorpsins austan við og þegar hann
mældi fjöruna í gær kom í ljós að á
síðastliðnum mánuði höfðu étist í
kring um 10 metrar framan af land-
inu sem hann mældi síðast fyrir
mánuði. Þá eru einungis orðnir 35
metrar í ljósleiðara símans. Sand-
girðing, sem var sett upp fyrir fáum
árum til að hefta sandfok yfir Vík-
ina, er að hluta fallin niður í sjó og
grjótgarður, sem var hlaðinn 1955 í
sandinn til að hefta sandfok sunnan
við þorpið, er lengi búinn að vera á
kafi í sandi en núna sjást leifar af
honum og stór hluti hans er farinn í
sjóinn. Að sögn Sveins Pálssonar,
verkfræðings Mýrdalshrepps, er
ástandið ekki enn komið á það stig
að ástæða sé til að fara að grjót-
verja sjóvarnargarðinn sem reistur
var fyrir nokkrum árum en fylgst
væri með því hvernig mál þróuðust.
Tíu metra
landbrot í
Víkurfjöru
á mánuði
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Sandgirðing sem sett var upp fyrir nokkrum árum til að hefta sandfok
er að hluta til komin í sjó, en fjörukamburinn er nokkrir metrar á hæð.
GÍSLI Guðjónsson réttarsálfræð-
ingur fær að vitna í hinu svokallaða
Orderud-máli í Noregi. Hjónin Per
og Veronica Orderud voru ásamt
systur Veronicu, Kirkemo Hauke-
land, dæmd í 21 árs fangelsi vorið
1999 fyrir að hafa myrt foreldra og
systur Pers. Málið er nú fyrir áfrýj-
unarrétti.
Gísli fær að tjá sig almennt um
persónueinkenni sakborninga sem
ljúga eða segja satt en honum verður
ekki leyft að tjá sig sérstaklega um
trúverðugleika í framburði Per og
Veronicu.
Verjendur annarra sakborninga í
málinu höfðu mótmælt því að Gísli
fengi að vitna í málinu. Johnny
Veum, verjandi Kristin Kirkemo
Haukeland, sem hefur barist gegn
því að Gísli fái að vitna, segist vera
ánægður með þessa niðurstöðu. „Svo
lengi sem Gísli tjáir sig almennt og
fer ekki að reyna að meta trúverð-
ugleika framburðar hjónanna höfum
við ekkert á móti því að hann vitni í
málinu.“
Frode Sulland, verjandi Veronicu,
segist vera ánægður með þessa nið-
urstöðu og segist ekki sjá að þær
takmarkanir sem settar eru á vitn-
isburð hans geti skaðað málstað
hjónanna. Gísli hefur framkvæmt ít-
arlegar rannsóknir á Per og Veron-
icu Orderud og er meginniðurstað-
an, að sögn Krimavisen, að hjónin
séu trúverðugir einstaklingar.
Gísli Guð-
jónsson fær
að vitna
LÖGREGLAN í Reykjavík
handtók fjóra útlendinga á veit-
ingahúsi í miðborg Reykjavík-
ur í fyrrinótt, sem grunaðir eru
um að hafa reynt að skipta 50
dollara seðlum fyrir íslenska
peninga á föstudag. Að sögn
lögreglu voru mennirnir með
nokkuð af fölsuðum peningum
á sér þegar þeir voru handtekn-
ir. Yfirheyra átti mennina í
gær.
Mennirnir reyndu að skipta
nokkrum 50 dollara seðlum í
verslunum í miðborginni og
sögðu vitni að mennirnir hefðu
væntanlega verið frá Austur-
Evrópu. Hörður Jóhannesson,
yfirlögregluþjónn hjá lögregl-
unni í Reykjavík, sagði að seðl-
arnir væru mjög vel gerðir og
erfitt væri að átta sig á að um
falsaða seðla væri að ræða.
Hörður sagði að í 4–5 búðum
hefðu mennirnir keypt vörur
fyrir mjög lágar upphæðir og
fengið greitt til baka í íslensk-
um krónum.
Handteknir
með falsaða
dollaraseðla
einn tólfta af nettólaunum til Lána-
sjóðsins. Endurgreiðslutíminn sé
einnig orðinn óeðlilega stuttur, oft
tíu til fimmtán ár eftir að námi lýk-
ur en það sé sá tími sem aðrar
skuldbindingar fólks, s.s. vegna
húsnæðis, séu oft mjög miklar.
Gísli segir að hlutfall endur-
greiðslu af námslánum sem tekin
voru eftir 1992 sé 4,75% af heild-
arlaunum auk þess sem lánin beri
vexti en áður var þetta hlutfall
3,75% og lánin vaxtalaus. „Við höf-
um verið að ræða fjóra möguleika.
Í fyrsta lagi að gera endurgreiðsl-
urnar að einhverju eða öllu leyti
frádráttarbærar frá skattstofni. Í
öðru lagi að auka sveigjanleika í
BANDALAG háskólamanna og
Samtök íslenskra námsmanna er-
lendis (SÍNE) buðu fulltrúum allra
samtaka námsmanna auk fulltrúa
frá tuttugu samtökum háskóla-
menntaðs launafólks til sérstaks
fundar þar sem rætt var um mögu-
legt samstarf um að kanna hvaða
möguleikar eru fyrir hendi til þess
að ívilna þeim sem endurgreiða
námslán.
Þung greiðslubyrði
Gísli Tryggvason, framkvæmda-
stjóri BHM, segir ljóst að náms-
menn sem tekið hafi nýrri lán búi
við þunga greiðslubyrði og ekki sé
óalgengt að menn séu að greiða
endurgreiðslu lánanna, í þriðja lagi
að lækka endurgreiðsluhlutfallið og
í fjórða lagi að miða endurgreiðslu-
hlutfallið við nettólaun í staða
heildarlauna. Yngri kynslóðirnar,
þ.e. námsmenn sem tóku lán eftir
1982 og sérstaklega þeir sem tóku
lán eftir 1992, búa við miklu þyngri
greiðslubyrði en kynslóðin á und-
an. Og á sama tíma eru menn að
greiða niður húsnæðislán og koma
upp börnum. Við ræddum það laus-
lega á þessum fundi að það virðist
vera að mjög margir séu að end-
urgreiða námslán á mjög skömm-
um tíma og raunar miklu skemmri
tíma en löggjafinn gerði ráð fyrir
þegar lögin voru sett 1992. Launa-
þróunin hefur verið þannig að
margir eru að endurgreiða lánin á
tíu til tólf árum sem er erfiðasti
tíminn.“
Gísli segir að mæting á fundinn
hafi verið góð og haldinn verði ann-
ar fundur um málið 14. febrúar.
Næsta skref verði að bjóða félög-
unum að tilnefna menn í sérstakan
stýrihóp og á fundinum í febrúar
muni væntanlega skýrast hverjir
séu tilbúnir til þess að taka þátt í
þessu verkefni. „Við ætlum að
framkvæma sérstaka rannsókn á
högum þeirra sem eru að endur-
greiða námslán þannig að við get-
um farið að móta tillögur og rök-
styðja þær fyrir stjórnvöldum.“
BHM vill breytingar á
endurgreiðslu námslána
ORRI Vigfússon, formaður Laxa-
verndarsjóðsins (NASF), er nýkom-
inn frá viðræðum við yfirmenn Lax-
veiðiráðs Írlands, írska þingmenn og
forystumenn samtaka netamanna á
Írlandi. Að sögn Orra gengu viðræð-
urnar vel og hefur írski sjávarútvegs-
ráðherrann Frank Fahey formlega
tilkynnt að verndarkvótar verði sett-
ir á nú þegar. Í fyrstu umferð verða
settir svokallaðir svæðiskvótar og
landinu skipt í 17 svæði. Hver neta-
leyfishafi hefur leyfi til að veiða
ákveðinn fjölda laxa og fær þar til
gerð merki sem hann setur í sína
laxa. Kvótinn verður ekki framselj-
anlegur en hægt verður að semja um
að hann verði leigður í þágu laxa-
verndar.
„Írsk stjórnvöld hafa nú í fyrsta
skipti, segir Orri, „viðurkennt að
ástandið er orðið óþolandi og að grípa
verður til róttækra aðgerða. Írska
ríkisstjórnin hefur ekki samþykkt
fullnustukaup á kvótunum en árlegar
kvótaleigur verða heimilaðar. Sér-
fræðingar NASF vinna nú að skipu-
lagstillögum fyrir einstaka svæði og
er reiknað með að þeirri vinnu verði
lokið á næstu vikum. Síðustu ár hefur
árleg laxveiði á Írlandi numið um
350.000 löxum en óstjórn og skipu-
lagsleysi hefur einkennt veiðarnar.“
Að frumkvæði NASF hafa nú öll
samtök netaveiðimanna, áreigenda
og stangaveiðimanna samþykkt að
ganga að samningaborði um framtíð-
arskipan laxveiðimála á Írlandi. Fyr-
irhugað er að NASF haldi fyrsta
sáttafund með aðilum í Athlone á Ír-
landi 24. febrúar nk.
Aðspurður segir Orri að þessar
verndunaraðgerðir muni ekki kosta
NASF fé að svo stöddu. „Öll samtök
stangaveiðimanna standa raunar
með okkur í þessu og eru tilbúin til
þess að greiða tíu til tuttugu pund á
mann á ári í gegnum kaup á fiskikort-
um.
En þessi áfangi er mikilvægur því
Írar eru síðasta þjóðin sem ekki hafði
tekið ákvörðun um að hætta rekneta-
veiðum, allar aðrar þjóðir í heiminum
hafa ákveðið að gera það. Hins vegar
eru enn stundaðar lítilsháttar strand-
veiðar bæði við Skotland og inni í
fjörðunum í Noregi en veiðarnar hafa
hvergi verið eins miklar og við Ír-
land. Við höfum spurt Íra hvers
vegna við ættum að láta þeirra lax í
friði á fæðusvæðunum á Norðurslóð
ef þeir veiddu hann síðan sjálfir í net
áður en hann fengi að komast á
hrygningarstöðvarnar. Laxinn sem
hrygnir í ám í Frakklandi, Spáni og
Þýskalandi fer meðfram ströndum
Írlands þannig að Írar hafa verið að
veiða þann lax líka,“ sagði Orri.
Írar semja um að takmarka
nú þegar laxveiðar í sjó
MÁL Kolbrúnar Sævarsdóttur
lögfræðings, sem stefndi utan-
ríkisráðherra fyrir héraðsdóm
vegna ólögmætrar mismunun-
ar við ráðningu í embætti sýslu-
mannsins á Keflavíkurflugvelli,
hefur verið dómtekið í Héraðs-
dómi Reykjavíkur og er dóms
að vænta innan nokkurra vikna.
Umsækjendur um starf
sýslumanns voru sjö, sex karlar
og ein kona. Komst kærunefnd
jafnréttismála að þeirri niður-
stöðu að utanríkisráðherra
hefði brotið jafnréttislög þegar
hann skipaði í embætti sýslu-
manns.
Stefnandi krefst þess að við-
urkennt verði með dómi að
skipun í embætti sýslumanns
hafi brotið gegn jafnréttislög-
um og krefst jafnframt tæplega
7,5 milljóna króna í skaðabætur
vegna tjóns sem hún varð fyrir
með því að hún fékk ekki stöð-
una.
Krefst
skaðabóta
vegna mis-
mununar
LANDLÆKNIR hefur séð ástæðu
til að vara á heimasíðu sinni við aug-
lýsingum um meðferð við alvarleg-
um heilbrigðisvandamálum frá fólki
sem ekki hefur heilbrigðismenntun.
Segir hann að þótt ólíklegt sé að fólk
taki slíkar auglýsingar alvarlega sé
ástæða til að vara við þeim.
Sigurður Guðmundsson landlækn-
ir sagði í samtali við Morgunblaðið
að hann hefði talið ástæðu til að vara
við auglýsingum um meðferð við
næturmigu barna. Hann hefði áður
skrifað manni sem boðið hefði slíka
meðferð en ekki látið segjast. Hefði
embættinu borist vitneskja um að
meðferð mannsins gæti jafnvel
reynst skaðleg. Einnig varar land-
læknir við auglýsingabæklingum um
duft sem dreift hefur verið í hús í
vesturborginni ásamt sýnishornum
þar sem duftið er sagt geta læknað
alnæmissýkingu, blóðkrabbamein og
fleira. Segir Sigurður ekkert liggja
fyrir um virkni þessa dufts eða
skammtastærðir og því sé verið að
bjóða lækningu á fölskum forsend-
um. Landlæknir minnir á að læknar
einir hafi leyfi til greiningar og með-
ferðar sjúkdóma, annað séu skottu-
lækningar. Hann segist hins vegar
ekki amast við ýmsum aðferðum hjá-
lækninga meðan fólki sé ekki haldið
frá hefðbundnum lækningum, ekki
sé haft fé af því eða villt um fyrir því.
Varað við
skottulækn-
ingum