Morgunblaðið - 13.01.2002, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JANÚAR 2002 33
Segja má, að Norðmenn hafi verið á undan
okkur á öllum sviðum fiskeldis. Þeir hafa tekið
algera forystu í laxeldi á heimsvísu en okkur
hefur gengið erfiðlega að ná tökum á því og
byggja hér upp arðvænlega atvinnustarfsemi á
því sviði. Þeir hafa líka verið í forystu í rann-
sóknum á og tilraunum með þorskeldi.
Ráðstefna, sem haldin var á Akureyri í gær,
föstudag, á vegum Útvegsmannafélags Norður-
lands og sjávarútvegsdeildar Háskólans á Ak-
ureyri sýnir hins vegar að hér er að verða
breyting á. Sérstaka athygli vekur hve fjölsótt
ráðstefnan var, sem sýnir gífurlegan áhuga á
þessu nýja viðfangsefni hjá mönnum, sem
koma að sjávarútvegi með einum eða öðrum
hætti.
Agnar Steinarsson, líffræðingur hjá tilrauna-
stöð Hafró í Grindavík, fullyrti á ráðstefnunni
að nú væru allar forsendur fyrir stórfelldu
þorskseiðaeldi við Ísland og grundvallarþekk-
ing á því sviði væri nú fyrir hendi hér. Hann
benti hins vegar á, að sýna þyrfti fram á arð-
semi sjókvíaeldis við íslenzkar aðstæður en
taldi að þorskeldi gæti átt glæsilega framtíð
hér, ef rétt væri á haldið.
Agnar Steinarsson benti á, að Norðmenn
hefðu framleitt um eina milljón þorskseiða á
síðasta ári og þar væru uppi áform um fram-
leiðslu á 100 milljónum seiða eftir 10-12 ár. Til
samanburðar má geta þess, að á síðasta ári
voru framleidd um 30 þúsund þorskseiði í
Grindavík.
Guðbrandur Sigurðsson, framkvæmdastjóri
ÚA, upplýsti á ráðstefnunni að heimsafli á villt-
um fiski stæði í stað á sama tíma og fólki fjölg-
aði. Augljóst væri, að eldisfiskur mundi fylla
upp í það gat, sem myndaðist. Í máli hans kom
ennfremur fram að af þeim 10 löndum, þar sem
markaður væri mestur fyrir eldisfisk hefðum
við Íslendingar mjög sterka markaðsstöðu fyr-
ir sjávarafurðir í 7-8 þeirra.
Afkoma okkar Íslendinga byggist fyrst og
fremst á fiski, þrátt fyrir þrotlausa viðleitni
okkar til þess að breikka grundvöll atvinnulífs-
ins og skjóta þar með fleiri stoðum undir af-
komu þjóðarinnar.
Það gefur auga leið, að eldisfiskur á eftir að
ryðja sér til rúms í auknum mæli um leið og sú
hætta er fyrir hendi að sú þróun leiði til um-
talsverðrar lækkunar á því verði, sem fæst fyr-
ir fisk og fiskafurðir.
Rökin fyrir því að vinna markvisst að því að
efla fiskeldi hér á landi eru svo augljós, að
ástæðulaust er að tíunda þau. Við erum líka
reynslunni ríkari og vitum að fiskeldi er ekki
eins einfalt og menn kannski töldu fyrir svo
sem tveimur áratugum.
Í umfjöllun Agnars Steinarssonar líffræðings
um styrkleika og veikleika okkar á sviði þorsk-
eldis, benti hann á, að þekkingargrunnur úr til-
raunaeldi þorsks væri til staðar, svo og þekk-
ing á seiðaeldi sjávarfisks. Einnig væri fyrir
hendi þekking á sviði endurnýtingar og mikil
þekking á strandeldi. Hann benti ennfremur á
að nægur jarðhiti og landrými væri fyrir hendi
og afskrifaðar eða vannýttar eldisstöðvar. Fóð-
urframleiðsla væri til staðar.
Hins vegar teldist það til veikleika í þessu
sambandi að óvissa væri um arðsemi sjókvía-
eldis og eftirspurn eftir seiðum. Skortur væri á
opinberu fjármagni til fiskeldis og rannsókn-
arumhverfi væri fámennt.
Það er ekki óeðlilegt að opinberir aðilar komi
við sögu í byrjun þegar unnið er að því að
byggja upp nýjar atvinnugreinar, hvort sem er
á sviði fiskeldis eða lyfjaþróunar, svo að nefnd
séu tvö dæmi um nýja atvinnustarfsemi, sem er
að verða til á Íslandi. Opinber stuðningur í
upphafi getur skilað sér margfaldlega í tekjum
til ríkisins síðar. Þess vegna er ástæða til að
stjórnvöld hugi að ábendingu Agnars Stein-
arssonar um þörf á opinberu fjármagni til þess
að koma fiskeldi á fót sem meiri háttar atvinnu-
starfsemi.
Það eru yfirleitt hugsjónamenn, sem ryðja
nýjar brautir í atvinnumálum. Það á við um þá,
sem byggðu upp sjávarútveg í upphafi 20. ald-
arinnar og það á líka við um þá, sem fórnuðu
miklu á síðustu tveimur áratugum til þess að
leggja grunn að fiskeldi hér.
Nú er tímabært að gera nýtt stórátak í fisk-
eldi. Þar þarf að koma til samstillt átak einka-
aðila, opinberra aðila og þeirra vísindamanna,
sem augljóslega hafa unnið merkilegt starf á
þessu sviði nú þegar.
Það er til marks um framsýni forystumanna
Samherja hf., sem nú er eitt öflugasta sjáv-
arútvegsfyrirtæki á Íslandi, að þeir hafa aug-
ljóslega markað þá stefnu að hefjast handa á
þessu sviði með miklum umsvifum. Ekki kæmi
á óvart að fleiri stór sjávarútvegsfyrirtæki
fylgdu í kjölfarið. Aðkoma þessara fyrirtækja
að fiskeldi getur skipt sköpum. Þau búa yfir
mikilli þekkingu. Þau hafa aðgang að mörk-
uðum. Þau ráða yfir fjármagni.
Morgunblaðið/RAX
Rakstrarvél á Suðurlandi.
„Sú kvikmynd Er-
lendar Sveinssonar,
sem hér hefur verið
gerð að umtalsefni,
sýnir að það er líka
hægt að koma þess-
ari menningar-
arfleifð til skila með
öðrum hætti, þ.e. á
kvikmynd. Samstarf
þeirra Erlendar og
Sigurðar Sverris
Pálssonar hefur nú
þegar skilað svo
miklu að nýta á
starfskrafta þeirra
og hæfni í að halda
áfram slíkri mynd-
gerð um þá, sem við
sögu hafa komið
bæði í menningu og
á öðrum sviðum.“
Laugardagur 12. janúar