Morgunblaðið - 10.03.2002, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 SUNNUDAGUR 10. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Beinvernd fimm ára
Markmiðin eru
vel skilgreind
NÚ UM stundir á fé-lagsskapur aðnafni Beinvernd
fimm ára afmæli. Nafnið
umvefur göfug markmið og
atlögu gegn meini sem
hrjáir margan Íslending-
inn. Björn Guðbjörnsson
læknir er formaður Bein-
verndar og sat hann fyrir
svörum um eitt og annað
varðandi félagsskapinn.
– Utanum hvað heldur
Beinvernd?
„Beinvernd er landssam-
tök áhugafólks um bein-
þynningu. Markmið félags-
ins eru vel skilgreind og
markvisst fræðslustarf fer
fram á vegum þess, bæði
meðal heilbrigðisstarfs-
manna og almennings. Þá
er Beinvernd í alþjóðlegu
samstarfi. Í þessu sambandi verð-
ur að geta þess að samkvæmt nýj-
ustu rannsóknum er gert ráð fyrir
því að önnur hver fimmtug kona og
fimmti hver karl komi til með að
beinbrotna vegna sjúkdómsins.
Þetta endurspeglast í því að hér á
landi verða u.þ.b. 1.200 beinbrot
árlega vegna beinþynningar. Þessi
beinbrot valda ekki eingöngu sviða
og verk. Þau skerða lífsgæði á efri
árum og dánartíðni þeirra er fá
mjaðmabrot eða samfallsbrot í
hrygg er marktækt hækkuð. Þá
valda þessi beinbrot umtalsverð-
um kostnaði fyrir samfélagið, ekki
eingöngu vegna legukostnaðar á
sjúkrahúsum sem metinn hefur
verið á um 200 milljónir árlega,
heldur einnig vegna aukinnar
þarfar þessara einstaklinga fyrir
heimilisaðstoð og heimahjúkrun.“
– Hvenær var félagið stofnað og
hverjir standa að því?
„Beinvernd var stofnuð 12. mars
1997 í Reykjavík og verður því um
þessar mundir fimm ára. Frum-
kvöðull og stofnandi félagsins var
Ólafur Ólafsson, fyrrverandi land-
læknir. Að félaginu stendur breið-
ur hópur áhugafólks um beinþynn-
ingu, jafnt leikra sem lærðra, og
hefur félögum sífellt farið fjölg-
andi. Í dag hefur félagið á að skipa
helstu sérfræðingum landsins á
þessu sviði og gefur það félaginu
margvíslega möguleika til þess að
ná markmiðum sínum. Þá hefur
Ingibjörg Pálmadóttir, fyrrver-
andi heilbrigðisráðherra, lagt fé-
laginu lið og er hún verndari Bein-
verndar.“
– Hver er yfirlýstur tilgangur
félagsins og á hvaða hátt ætlar það
að ná tilætluðum árangri?
„Markmið Beinverndar eru
fjögur. Þar er fyrst að nefna að fé-
lagið vill vekja athygli almennings
og ekki síst stjórnvalda á bein-
þynningu sem heilsufarsvanda-
máli, samanber það sem áður var
sagt. Í öðru lagi að fræða almenn-
ing og heilbrigðisstarfsfólk um
beinþynningu og miðla nýrri þekk-
ingu um eðli sjúkdómsins, varnir
og meðferðarmöguleika. Í þriðja
lagi að stuðla að auknum rann-
sóknum á eðli, orsökum og afleið-
ingum beinþynningar
og forvörnum gegn
sjúkdómnum hér á
landi. Að lokum að eiga
samskipti við erlend fé-
lög á svipuðum grund-
velli.
Félagið vinnur markvisst að
þessum fjórum markmiðum, m.a.
með fræðslufundum fyrir heil-
brigðisstarfsmenn og almenning
og með útgáfu margs konar
fræðsluefnis. Þá hefur félagið
fundað með stjórnvöldum og reynt
að vekja almenning til um-
hugsunar um þennan heil-
brigðisvanda m.a. með vel þekkt-
um sjónvarpsauglýsingum.“
– Ef þú lítur um öxl, þessi fimm
ár, hverju hefur félagið fengið
áorkað?
„Mikið hefur áunnist síðustu ár,
en félagið telur að sér hafi tekist að
vekja athygli á því að beinþynning
er alvarlegur sjúkdómur, bein-
þynningu má greina tímanlega,
þ.e. áður en beinbrotin verða, með
svokölluðum beinþéttnimælingum
og að fyrir hendi er virk forvörn
ásamt meðferð til þess að draga úr
afleiðingum sjúkdómsins, þ.e. að
koma í veg fyrir beinbrotin. Þá
hefur félagið gefið út fræðslubæk-
linga fyrir almenning og útbúið
kennsluefni fyrir unglinga. Í þessu
sambandi er rétt að benda á
heimasíðu félagsins, beinvernd.is
þar sem unnt er að sækja marg-
víslegt fræðsluefni. Beinvernd hef-
ur einnig staðið að stofnun lands-
hlutafélaga til þess að tryggja að
upplýsingar og þekking sú er fé-
lagið býr að komi öllum lands-
mönnum til góða.
Félagið hefur hvatt til bein-
þéttnimælinga og verið m.a. í sam-
starfi við Lyfju þar um og nú við
þessi tímamót mun félagið kapp-
kosta að geta boðið almenningi
upp á ódýra en örugga beinþéttni-
mælingu á vegum félagsins.
Að lokum hefur Beinvernd tekið
þátt í alþjóðlegu samstarfi og í því
verkefni ber helst að minnast á
hinn alþjóðlega beinverndardag
20. október ár hvert auk
virkrar þátttöku í al-
þjóðlegri ráðstefnu
beinverndarfélaga, þar
sem fræðsluefni okkar
fyrir unglinga hefur
vakið sérstaka athygli.“
– Hvernig á að halda upp á af-
mælið?
„Í ársbyrjun birtust nýjar
blaða- og sjónvarpsauglýsingar.
Afmælisvikuna mun Beinvernd
taka þátt í „Ísland á iði“ og í und-
irbúningi er einfalt spurningakver
um beinþynningu sem dreift verð-
ur til notenda heilbrigðiskerfisins
á næstu dögum.“
Björn Guðbjörnsson

Björn Guðbjörnsson fæddist í
Reykjavík 1955. Stúdent frá MR
1975 og útskrifaðist frá lækna-
deild HÍ 1981. Fór í sérnám til
Stokkhólms og Uppsala og er
doktor í gigtarlækningum frá
1994. Nú sérfræðingur í gigtar-
og almennum lyflækningum. Frá
1995 hefur hann veitt forstöðu
lyflæknadeild á Akureyri og frá
2000 verið sérfræðingur á Rann-
sóknarstofu í gigtarsjúkdómum.
Dósent í gigtarrannsóknum við
HÍ og formaður Beinverndar og
vísindasiðanefndar. Kolbrún Al-
berts svæfingarhjúkrunarfræð-
ingur er makinn og börn þeirra
eru fjögur.
…verða u.þ.b.
1.200 bein-
brot árlega
Ef borgarstjórinn vildi gjöra svo vel að koma sér af merinni?
NÁTTÚRUVERNDARSAMTÖK
Íslands fullyrða að í áætlunum
Landsvirkjunar á arðsemi Kára-
hnjúkavirkjunar sé gert ráð fyrir
20–40% hærra álverði en eðlilegt
sé að miða við. Þá telja samtökin
að ávöxtunarkrafan, sem miðað er
við í áætlunum, sé helmingi of lág
miðað við áhættu verkefnisins.
Árni Finnsson, formaður sam-
takanna, segir að í mati á arðsemi
virkjunarinnar, sem unnið var af
Sumitomo Mitsui Banking Corp-
oration og kynnt síðasta haust,
geri bankinn ráð fyrir að álverð
þurfi að meðaltali að vera um
1.300 dalir út þann tíma sem álver-
ið starfi en hann er sextíu ár.
Reiknar með 1,1% árlegri
lækkun á álverði
„Landsvirkjun reiknar með 1,1%
árlegri lækkun á álverði þannig að
þá þyrfti verðið að vera um 1.800
dalir í upphafi samningstímabils-
ins. Reyndin er hins vegar sú að
verðið er í kringum 1.400 dalir nú
og ekki gert ráð fyrir hækkunum í
fyrirsjáanlegri framtíð. Rekstrar-
forsendur virkjanarinnar eru því
ekki í samræmi við við álverð og
gengið út frá 20–40% hærra ál-
verði en eðlilegt má teljast.“
Segir ávöxtunarkröfu upp á
5,4% vera allt of lága
Þá segir Árni að ávöxtunarkrafa
sú sem Landsvirkjun miðar við,
5,3%, sé allt of lág. Sem dæmi
megi nefna að í Noregi sé gerð 8%
ávöxtunarkrafa til verkefna á borð
við Kárahnjúkavirkjun. „Það er
raunar ekki sérlega há ávöxtunar-
krafa og við byggingu álvers er
gengið út frá 10,6–11,4% ávöxt-
unarkröfu. Hagfræðingar, sem við
höfum rætt við, segja að það verði
að gera sömu ávöxtunarkröfu til
álvers og virkjunar þar sem þetta
sé eitt verkefni. Áhættan sé sams
konar.“
Þá áréttar Árni að ekki sé held-
ur gert ráð fyrir umhverfiskostn-
aði í útreikningum en hann geti
hlaupið frá 300 milljónum og allt
upp í einn milljarð árlega. „Þá má
einnig minna á að Seðlabankinn
telur ekki ósennilegt að stýrivextir
þurfi að vera 1 til 2,5% hærri en
ella á árunum 2002 til 2005 ef ráð-
ist verður í verkefnið en það hefur
aftur neikvæð áhrif á samkeppn-
ishæfi annarra atvinnugreina og
þyngir skuldastöðu heimilanna.“
Fullyrða að gert sé ráð
fyrir allt of háu álverði
Náttúruverndarsamtök Íslands vefengja áætlanir Lands-
virkjunar um arðsemi Kárahnjúkavirkjunar