Morgunblaðið - 20.04.2002, Page 28

Morgunblaðið - 20.04.2002, Page 28
ERLENT 28 LAUGARDAGUR 20. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ MIKIL spenna er fyrir seinni um- ferð þingkosninganna í Ungverja- landi á sunnudag en í þeirri fyrri báru sósíalistar sigur úr býtum öll- um á óvart. Litlu munaði þó á þeim og Borgaraflokki Viktors Orbans forsætisráðherra. Margt bendir til, að úrslitin muni að þessu sinni ráð- ast á landsbygðinni. Í fyrri umferðinni 7. apríl fékk Sósíalistaflokkurinn 42% atkvæða en Borgaraflokkurinn 41% á lands- vísu en í Búdapest, höfuðborginni, þar sem búa næstum 20% af 10 milljónum íbúa landsins, fengu sósí- alistar 44% atkvæða á móti 32% Borgaraflokksins. Þykir þetta benda til, að hreyfingar á lands- byggðinni muni skera úr um nið- urstöðuna á sunnudag. Helstu keppinautarnir tveir, Vikt- or Orban forsætisráðherra og Peter Medgyessy, leiðtogi sósíalista, þykja raunar sammála um flest, sem máli skiptir í stjórn- og efna- hagsmálum. Báðir styðja þeir aðild að Evrópu- sambandinu, umbætur í heilbrigð- iskerfinu, aukna aðstoð við landbún- aðinn og meiri uppbyggingu í austurhluta Ungverjalands en hann er mikill eftirbátur vesturhlutans. Sjálfir eru þeir þó mjög ólíkir menn. Sammála um flest Orban er mælskumaður og kann að höfða til tilfinninganna með fögr- um fyrirheitum um betri framtíð en Medgyessy leggur hins vegar áherslu á stöðugleika og festu og allt hans fas er í samræmi við það. Honum er ekki lagið að blanda geði við fólk á götum úti, hann minnir helst á bankamann, sem hefur allar tölur á takteinum. Síðustu skoðanakannanir benda til, að sósíalistar muni sigra á sunnudag og mynda þá líklega stjórn með Bandalagi frjálsra demó- krata en með þeim voru þeir í stjórn 1994 til 1998. Kosningafyrirkomu- lagið í Ungverjalandi er hins vegar mjög flókið og því þora fáir að veðja um úrslitin. Sigri Orban aftur á móti kemst hann í hóp örfárra leiðtoga í Mið- og Austur-Evrópu, sem unnið hafa tvennar kosningar í röð. Vegna þrenginganna eftir hrun kommún- ismans hafa kjósendur haft tilhneig- ingu til að velta hverri stjórn strax og þeir fá tækifæri til. Afar tvísýnar þingkosningar fara fram í Ungverjalandi á morgun AP Viktor Orban forsætisráðherra á kosningafundi í borginni Mosonmagyarovar í vesturhluta Ungverjalands. Búdapest. AP, AFP. Niðurstaðan gæti ráð- ist á landsbyggðinni MEÐ tilurð Alþjóðaglæpadómstóls- ins má segja að loks sé staðið við þau fyrirheit sem gefin voru með Nürn- berg-réttarhöldunum eftir síðari heimsstyrjöldina. Atburðir sem urðu í Rúanda og á Balkanskaga á síðasta áratug síðustu aldar ýttu síðan mjög undir stofnun dómstóls, sem réttaði í málum þeirra, sem sakaðir eru um þjóðarmorð, glæpi gegn mannkyni og stríðsglæpi. Sextíu og sex aðildarríki Samein- uðu þjóðanna hafa nú staðfest form- lega sáttmála SÞ er fjallar um dóm- stól þennan og því er ekkert að því vanbúnaði að hann taki til starfa frá og með 1. júlí nk. Mun hann þó ekki hefja störf í eiginlegum skilningi fyrr en næsta vor. Sáttmálinn, sem um ræðir, var gerður í Róm árið 1998 og sem stendur hafa 139 ríki skrifað undir hann, sem þýðir að þau hafa skuld- bundið sig til að fullgilda hann í ná- inni framtíð. Alþingi Íslendinga full- gilti samninginn fyrir sitt leyti á vordögum árið 2000. Sá galli er hins vegar á gjöf njarð- ar að ríki eins og Kína, Rússland og Bandaríkin hafa ekki fullgilt SÞ- sáttmálann, og hafa þau reyndar alls ekki í hyggju að staðfesta hann. Þyk- ir víst að þau muni leggja áherslu á að tryggja að dómstóllinn hafi ekki lögsögu yfir ríkisborgurum þeirra. Bill Clinton undirritaði reyndar sáttmálann örfáum dögum áður en hann hvarf úr forsetastóli í Banda- ríkjunum en fram kom hins vegar að hann hefði engin áform um að beita sér fyrir fullgildingu samningsins. Afstaða George W. Bush Banda- ríkjaforseta er enn afdráttarlausari, hann er sagður vilja ógilda undir- skrift forvera síns. Ástæða þess að Bandaríkjamenn eru ekki hrifnir af dómstólnum er sú að margir ráðamenn í Washington óttast að honum verði beitt í pólitísk- um tilgangi, þ.e. að dælt verði út ákærum á hendur bandarískum her- mönnum fyrir ýmis þau verk sem þeir hafa sinnt á erlendum vett- vangi, eða gegn pólitískum ráða- mönnum fyrir ákvarðanir eins og þá að hefja hernaðaraðgerðir í Afgan- istan. Vikuritið The Economist bendir hins vegar á að ýmsir fyrirvarar hafi verið settir í starfsreglur dómstóls- ins í því skyni að koma til móts við áhyggjur Bandaríkjamanna og segir í leiðara þess að þeir eigi að vera fyllilega viðunandi. Hefur m.a. verið bent á að ef fram komi ásakanir á hendur bandarískum hermönnum muni fullnægjandi rannsókn á máli þeirra heima fyrir, í samræmi við reglur réttarríkisins, duga til. Eftir sem áður eru Bandaríkja- menn afar andsnúnir dómstólnum en það kom þó ekki í veg fyrir að menn fögnuðu tilurð hans mjög, og töluðu sumir um að tímamót hefðu átt sér stað í mannréttindamálum. Illmenni hugsi sig tvisvar um Dómstóllinn verður að því leyti frábrugðinn stríðsglæpadómstóln- um í Haag, þar sem nú fara m.a. fram réttarhöld yfir Slobodan Milos- evic, fyrrverandi forseta Júgóslavíu, að hann verður varanlegur; þ.e. ekki helgaður tilteknum málum, s.s. grimmdarverkum nasista í síðari heimsstyrjöld, fjöldamorðunum í Rúanda eða ódæðisverkunum á Balkanskaga. Dómstóllinn nýi er jafnframt ólík- ur Alþjóðadómstólnum í Strassborg að því leyti til að hann mun fjalla um afbrot einstaklinga. Dómstóllinn í Strassborg hefur hins vegar það verkefni að leysa úr deilum milli þjóðríkja. Er það verkefni dómstólsins að taka fyrir allra verstu glæpi, sem framdir eru í heiminum, s.s. þjóð- armorð, glæpi gegn mannkyni og stríðsglæpi. Er það trú manna að dómstóllinn eigi að geta orðið til þess að í framtíðinni muni valda- menn hugsa sig tvisvar um áður en þeir fyrirskipa ofstækisfullar að- gerðir gegn þegnum sínum, enda myndu þeir geta átt á hættu að enda fyrir dómstólnum, sem verður í Haag í Hollandi. Rétt er þó að taka fram að ekki er gert ráð fyrir að dómstóllinn taki mál til meðferðar nema ljóst sé að ríkisstjórnir þeirra landa, þar sem glæpirnir voru framdir, geti ekki eða vilji ekki senda mál fyrir eigin dóm- stóla heimafyrir. Hann verður því fyrst og fremst eins konar lokaúr- ræði. Öryggisráð SÞ getur vísað málum til dómstólsins Dómstóllinn nýi getur ekki fjallað um glæpi sem framdir voru fyrir 1. júlí 2002 – en þá tekur dómurinn til starfa í lagalegum skilningi. Hann mun sjálfkrafa hafa lögsögu vegna glæpa sem framdir eru í landi sem staðfest hefur sáttmála SÞ, sem og yfir einstaklingum sem koma frá löndum sem staðfest hafa sáttmál- ann, jafnvel þó að þeir hafi drýgt umrædd ódæði í landi sem ekki hef- ur staðfest hann. Þá getur öryggisráð SÞ vísað mál- um til dómstólsins, sem og þau ríki sem staðfest hafa sáttmálann, en ekki er um það að ræða að einstak- lingar geti vísað þangað máli. Þau ríki sem aðild eiga að dóm- stólnum munu tilnefna bæði sækj- endur og dómara. Getur saksóknari hafið rannsókn á tilteknum glæp ef máli er vísað til dómstólsins af ör- yggisráðinu eða af aðildarríki, en hann getur síðan einnig hafið rann- sókn að eigin frumkvæði. Hyggist hann gefa út ákæru verður sérstakt dómararáð hins vegar að samþykkja hana, og er það einn þeirra fyrirvara sem settir voru í starfsreglurnar til að friða Bandaríkjamenn. Heimildir: fréttasíða BBC, The Economist, The Washington Post. Stofnun alþjóðlegs glæpadómstóls markar tímamót í mannréttindamálum Staðið við fyrirheit er gefin voru í Nürnberg Reuters Enn er unnið að því að safna saman sönnunargögnum vegna fjölda- morða í Bosníu-stríðinu 1992–1995. Myndin sýnir starfsmann rannsókn- arnefndar vinna að uppgreftri á fjöldagröf nærri Sipovo í V-Bosníu. BANDARÍSKA alríkislögregl- an, FBI, sendi í gær frá sér við- vörun vegna hættunnar á því að alþjóðlegir hryðjuverkamenn geri árásir á bankastofnanir í nokkrum borgum á austur- strönd Bandaríkjanna. Segir í yfirlýsingunni að FBI hafi heimildir fyrir því að hryðju- verkamenn hafi lagt á ráðin um slíkar árásir, en þær væru liður í tilraunum þeirra til að lama hagkerfi Bandaríkjanna. Þetta er önnur viðvörunin sem FBI sendir frá sér í þess- ari viku. Fram kom að engar nánari upplýsingar lægju fyrir um hvar eða hvenær hryðju- verkamennirnir hefðu haft hug á því að láta til skarar skríða. Sagði í yfirlýsingu FBI að „talsverðar“ líkur væru á að hættan væri raunveruleg. Fyrri viðvörunin byggð á prakkarastriki Fyrr í vikunni sendi FBI frá sér viðvörun til bankastofnana í höfuðborg Bandaríkjanna, Washington, en borist höfðu upplýsingar um að hætta væri á að þær yrðu fyrir árás hryðju- verkamanna. Síðar kom hins vegar á dag- inn að engin ástæða hafði verið til að hafa áhyggjur. Hafði við- vörunin borist í símtali frá Hol- landi og var þar á ferðinni 13 ára unglingur sem hugðist skjóta fólki skelk í bringu. FBI varar við árásum á banka- stofnanir Washington. AFP.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.