Morgunblaðið - 30.06.2002, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 SUNNUDAGUR 30. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Kvæðamannafélagið Iðunn gefur út rímur
Kvæðamenning
er þjóðargersemi
KvæðamannafélagiðIðunn hefur starf-að frá upphafi
tuttugustu aldarinnar við
að halda í heiðri íslenskri
kvæðahefð og rímnalagi.
Félagið stendur nú í stór-
ræðum, unnið er að vand-
aðri útgáfu á upptökum úr
safni félagsins frá fjórða
áratugnum, sem ráðgert
er að komi á markað um
næstu jól. Morgunblaðið
ræddi við Viðar Hafstein
Eiríksson, framkvæmda-
stjóra útgáfusjóðs félags-
ins, um útgáfuna.
– Hver er saga þessara
upptakna sem nú á að gefa
út á geisladisk?
„Saga þeirra er sú, að
árin 1935-36 lét Kvæða-
mannafélagið Iðunn taka
upp á silfurplötur rímnakveðskap
um allt land. Á þeim tíma voru
silfurplötur nýjasta tæknin á
markaðnum, og léði Atli Ólafsson
í Atlabúð á Laugavegi tækin til
upptökunnar. Fjölmargir snjallir
kvæðamenn, fæddir á 19. öld, féll-
ust á að láta taka sig upp, og gerð-
ar voru um 50 silfurplötur í allt
með um 200 kvæðalögum. Upp-
haflega hugmyndin hjá félaginu
var að eiga upptökur til kennslu
og minningar um rímnalögin, svo
þau færu ekki forgörðum.“
– Mikið þjóðþrifaverk á þessum
árum að bjarga rímunum.
„Já, annars hefði eflaust mikið
af þessu efni gleymst og týnst.
Hins vegar kom á daginn að silf-
urplöturnar voru afskaplega end-
ingarlitlar og eyddust upp við
endurtekna spilun. Þess vegna
var nauðsynlegt að afrita plöturn-
ar á segulband, svo að efnið
myndi ekki glatast. Þjóðminja-
safn Íslands tók að sér geymslu á
plötunum, en við í félaginu og
Árnastofnun geymum segulbönd-
in. Böndin eru tvímælalaust með
því merkilegasta sem til er af
þessu tagi hér á landi, og er mikið
fagnaðarefni hve vel tókst að taka
upp kvæðamennina á sínum
tíma.“
– Er hljóðritunin nógu góð?
„Hún er að sjálfsögðu ekki eins
góð og við þekkjum í dag, en samt
sem áður voru silfurplöturnar
mun betri að hljómgæðum en
eldri tækni, til dæmis vaxhólkarn-
ir sem notaðir voru í upphafi. Með
nútíma tækni hreinsum við upp-
tökurnar svo að þær verða mjög
góðar á geisladiskunum.“
– Og þið í Kvæðamannafélag-
inu hafið ákveðið að gefa efnið út?
„Já, þar sem silfurplöturnar og
segulböndin eru ekki almenningi
aðgengileg þótti okkur mjög mikil
nauðsyn á því að efnið kæmist í
þeirra hendur sem áhuga hafa.
Fræðimenn, almenningur og
skólar hafa eflaust mikið gagn og
gaman af efninu, og hlutverk okk-
ur í Kvæðamannafélaginu er
meðal annars að halda kvæða-
hefðinni á lofti, og verkefnið
stendur okkur mjög nærri.“
– Þetta er mikið fyrirtæki hjá
ykkur, ekki satt?
„Jú, við ákváðum að
stofna sérstakan út-
gáfusjóð og útgáfu-
stjórn til þess að ann-
ast þessi mál, enda um
stórframkvæmd að ræða. Með
þeim hætti náum við að halda
starfsemi kvæðamannafélagsins
óáreittri meðan á bramboltinu
vegna útgáfunnar stendur. Út-
gáfufélagið Smekkleysa, Árna-
stofnun og Ríkisútvarpið hafa
unnið með okkur að útgáfunni.
Samstarfið hefur gengið mjög vel,
enda einvalalið að störfum saman
að þörfu verki.“
– Hvernig verður útgáfan sam-
an sett?
„Við gefum út fjóra geisladiska
ásamt bókum með textum, nótna-
skrift laganna og fræðilegum
texta á þremur tungumálum um
efnið. Við höfum fengið Gunnstein
Ólafsson til ritstjórnar og Hreinn
Valdimarsson tæknimaður hefur
afritað allt efnið og tekur nú til
við að hreinsa brak og bresti frá.
Þórður Magnússon sér um nótna-
skriftina og formaður Kvæða-
mannafélagsins, Steindór Ander-
sen, hefur ásamt fleirum unnið að
heimildaleit um efnið.“
– Framtakið hlýtur að kosta
sitt.
„Jú, en við vorum sammála um
að vanda þyrfti til verksins og út-
gáfan ætti að vera eiguleg. Þess
vegna er framtakið dýrt en við
höfum leitað styrkja víða og feng-
ið jákvæð viðbrögð. Nokkrar
stofnanir og fyrirtæki hafa þegar
styrkt verkefnið og við höfum
spurnir af fleirum sem eru að
kanna möguleika á styrkveitingu.
Sjóðurinn á að afla fjár til þess að
bjarga þessari þjóðargersemi og
eftir að diskarnir hafa komið út er
ráðgert að sjóðurinn starfi áfram
með útgáfutekjum og styrki
áframhaldandi útgáfu á þessu
sviði. Mikið af upptökum eru enn
til hjá okkur og hjá Árnastofnun.“
– Hvenær er von á útgáfunni?
„Við vonumst til að koma safn-
inu út fyrir jólin. Við erum bjart-
sýnismenn og vonum það besta,
en enn eru mörg hand-
tök eftir. Ég sé útgáf-
una fyrir mér sem
verðugan fulltrúa
kvæðamenningarinnar
á heimilum landsins,
við hlið Íslendingasagna og ann-
arra öndvegisverka íslenskrar
menningar. Á sama hátt vonumst
við til þess að útgáfan gagnist Ís-
lendingum erlendis og öllum Ís-
landsvinum. Loks efast ég ekki
um að kvæðalögin eigi eftir að
vekja áhuga ungu kynslóðarinn-
ar, sérstaklega eftir að Steindór
Andersen hefur gert víðreist með
Sigur Rós um allan heim.“
Viðar Hafsteinn Eiríksson

Viðar Hafsteinn Eiríksson
fæddist í Reykjavík árið 1952.
Frá 1979–87 rak hann eigið fyrir-
tæki, verkstæði og verslun, tók
síðar við starfi á skrifstofu Kaup-
félags Þingeyinga sem launafull-
trúi. Eftir nám í stjórnun starfs-
mannamála var hann fulltrúi
starfsmannastjóra RÚV árin
1990–97. Starfar nú sem deild-
arstjóri launadeildar Þjóðleik-
hússins. Viðar er félagi í Kvæða-
mannafélaginu Iðunni og fram-
kvæmdastjóri útgáfusjóðs félags-
ins. Viðar er kvæntur Guðrúnu
Guðmundsdóttur hjúkrunarfræð-
ingi og eiga þau tvö börn.
Vegleg útgáfa
á gömlum
upptökum
Þú verður að vera duglegur að borða, strákur, við verðum að hjálpa frændum vorum,
það þorir enginn að kaupa þetta af þeim.
HÁSKÓLI Íslands og Landspítali –
háskólasjúkrahús undirrituðu samn-
ing á föstudag sem er liður í því ferli
að gera sjúkrahúsið að háskóla-
sjúkrahúsi. Páll Skúlason, rektor HÍ,
segir að með samningnum séu þessar
tvær stofnanir að tengja sig saman að
öllu leyti. Samningurinn snýr einkum
að starfsmannamálum, stjórnunar-
legum tengslum starfseininga, stöðu
nemenda sem stunda nám á sjúkra-
húsinu, vísindastörfum og rannsókn-
arverkefnum og loks rekstri og fjár-
hagsábyrgð rekstrarþátta.
Í samningnum felst m.a. að nem-
endur í heilbrigðisgreinum fái starfs-
aðstöðu á spítalanum sem og kenn-
arar og starfsfólk skólans innan
sjúkrahússins. Á móti veiti háskólinn
fólki sem vinnur á spítalanum
ákveðna viðurkenningu fyrir fræða-
starf þess. Þá verði samstarf aukið í
starfsmannamálum, sérstaklega inn-
an lyfjafræði og tannlækninga.
Í maí í fyrra var samstarfssamn-
ingur LSH og HÍ undirritaður og
kemur þessi samningur í kjölfar
hans. Páll segir það viðvarandi verk-
efni að gera Landspítalann að há-
skólasjúkrahúsi. Sameiginleg stjórn-
arnefnd komi saman hálfsmánaðar-
lega til að taka ákvarðanir er varða
báðar stofnanirnar. Háskólinn hafi
frá upphafi tekið þátt í uppbyggingu
sjúkrahússins en nú séu „hnútar
hnýttir saman á öllum stigum starf-
seminnar“. Páll segir það grundvall-
aratriði fyrir íslenskt heilbrigðiskerfi
að vel takist til að byggja upp há-
skólasjúkrahús.
„Öll framþróun byggist á því að við
eflum rannsóknir í heilbrigðisvísind-
um og það verður ekki gert nema
þessar stofnanir vinni saman,“ segir
rektor.
Viðbótarsamningur LSH og HÍ undirritaður
Þróun byggist á að rannsóknir í
heilbrigðisvísindum verði efldar
ÚTGJÖLD neytenda í dagvöruversl-
unum eru sveiflukennd á milli mán-
aða, skv. smásöluvísitölu Samtaka
verslunar og þjónustu, en SVÞ birtir
nú smásöluvísitöluna í annað sinn.
Tölurnar byggjast á veltu frá meg-
inþorra verslana í viðkomandi grein
en fyrst um sinn er eingöngu mæld
vísitala smásölu á matvöru og áfengi.
Mælingar hófust í nóvember á síð-
asta ári þegar viðmiðið var 100%.
Í síðustu mælingu í apríl sl. var
veltan 93% sem eru óverulegar
breytingar frá því mælingar hófust. Í
desember 2001 var veltan 142,9%, í
janúar 88,1%, í febrúar 86,7% og í
mars 106,8%.
Þetta er í annað sinn sem smásölu-
vísitala SVÞ er birt. IMG hefur um-
sjón með vinnslu þessara gagna.
Smásöluvísitalan segir til um útgjöld
neytenda til viðkomandi vörutegund-
ar. „Þannig gefur hún mjög verð-
mæta vísbendingu um þróun á
neyslu landsmanna. Matvara er sá
einstaki flokkur smásölu sem vegur
þyngst í vísitölumælingu neysluverðs
Hagstofunnar, sem birt er mánaðar-
lega, eða liðlega 16%,“ segir í frétta-
tilkynningu frá SVÞ.
Sveiflur í
útgjöldum til
matarkaupa
HVALASKOÐUNARBÁTURINN
Haukur, í eigu Norðursiglingar ehf.
á Húsavík, hefur gengið í gegnum
miklar breytingar í vetur. Þær eru
fólgnar í því að bátnum hefur verið
breytt í skonnortu eins og þær sem
gerðar voru út fyrir Norðurlandi
fyrir rúmum 100 árum. Jafnframt
var skipt um aðalvél og útbúnaður
hennar gerður þannig úr garði að
hávaði verði sem minnstur þegar
siglt verður undir vélarafli.
Morgunblaðið/Hafþór
Siglir seglum þöndum
Húsavík. Morgunblaðið.