Morgunblaðið - 26.07.2002, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 FÖSTUDAGUR 26. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
dropsteinarnir myndist þegar
hraunið er næstum því storknað.
Vökvi í kvikunni, sem hvarfast
ekki mjög greiðlega við þær
steindir sem til verða í berginu við
storknun, kreistist út í holrými og
sprungur og drjúpi niður úr loft-
inu. Það sem falli til jarðar hlaðist
upp og myndi dropsteina. Þetta
gerist á tiltölulega stuttum tíma.
Ekki hugmyndin að gera
hellinn að ferðamannastað
Sigurður segir að það sé ekki
hugmyndin að gera Árnahelli að
ferðamannastað, en sæki menn um
leyfi til að fara niður í hellinn og
séu tilbúnir að greiða þann kostn-
að sem af því hlýst verði orðið við
því. Samkvæmt samningnum ber
að nota það fé, sem Hellarann-
sóknarfélagið fær vegna þessa, til
verndunar hraunhella á svæðinu.
Hann segir að lengi hafi verið í
umræðunni að gera einhvern einn
ákveðinn helli aðgengilegri fyrir
almenning og lýsa upp. Nefnir
hann Arnarker, Raufarhólshelli og
hella í Bláfjöllum sem dæmi um
ÁRNAHELLIR, einstakurhraunhellir í Leitahrauninorðvestan Þorláks-hafnar, er kenndur við
Árna Björn Stefánsson hellaáhuga-
mann sem fann hann árið 1985.
Árnahellir mun vera með merki-
legri hraunhellum vegna ósnort-
inna hraunmyndana sem í honum
finnast. Hellirinn er yfir 150 metra
langur og liggur á um 20 metra
dýpi. Breidd hans er um og yfir 10
metrar en frekar lágt er til lofts.
Úr hellisloftinu hanga hraunstrá
og þarf að gæta þess þegar hell-
irinn er heimsóttur að rekast ekki
í þau því þau eru stökk og mjög
viðkvæm. Hraunstráin eru um 5–
10 mm í þvermál, sum hol að innan
og önnur með gifsútfellingum.
Lengstu stráin munu vera um 60
cm löng. Á gólfi Árnahellis eru
dropsteinar og eru þeir stærstu yf-
ir einn metri á hæð og um 7 cm í
þvermál. Dropsteinarnir standa í
hópum eða breiðum á hellisgólfinu.
Sigurður Sveinn Jónsson, for-
maður Hellarannsóknarfélags Ís-
lands, segir að hraunstráin og hella sem koma til greina. Siv
Friðleifsdóttir umhverfisráðherra
undirritaði í gær friðlýsingu hellis-
ins en Hellarannsóknarfélag Ís-
lands hefur beitt sér fyrir verndun
hans síðustu ár. Árnahellir er ann-
ar hellir landsins sem er friðlýstur
með sérstakri friðlýsingu en Jör-
undur í Lambahrauni var frið-
lýstur árið 1985. Auk þeirra eru
nokkrir hellar á friðlýstum svæð-
um sem njóta verndunar.
Við hellisop Árnahellis var við
sama tækifæri undirritaður samn-
ingur milli Náttúruverndar ríkisins
og Hellarannsóknarfélags Íslands
um ráðgjöf, eftirlit og umsjón með
friðlýstum hraunhellum og hraun-
hellum á friðlýstum svæðum. Sagði
umhverfisráðherra mjög ánægju-
legt að þessu samstarfi hefði verið
komið á fót. Umsjón með Árnahelli
hefur því verið falin Hellarann-
sóknarfélagi Íslands fyrir hönd
Náttúruverndar ríkisins.
Árni Bragason, forstjóri Nátt-
úruverndar ríkisins, sagðist
ánægður með að loksins skuli
gengið frá samkomulagi við Hella-
rannsóknarfélagið. Hann vonaðist
eftir liðsinni hellaáhugamanna við
að gera gersemar í hellum á Snæ-
fellsnesi aðgengilegri á næstu ár-
um, sagðist gera sér vonir um að
nýr heimur myndi opnast þar á
næstu árum.
Allir þekktir hraunhellar hafa
skaðast vegna ágangs
Árni, sem hellirinn er nefndur
eftir, sagði við friðlýsinguna í gær,
að hann hefði ákveðið eftir þennan
merka fund árið 1985 að hafa lágt
um tilvist hellisins og vinna að
friðlýsingu á rólegum nótum. Allir
þekktir hraunhellar landsins hefðu
skaðast verulega vegna ágangs og
viðkvæmar hraunmyndanir hefðu
jafnvel verið fjarlægðar kerfis-
bundið. Sagði hann að smám sam-
an hefði kvisast út hvar hellinn
væri að finna og upp úr 1990 hefðu
hraunstráin farið að láta á sjá, þó
aðeins á þeirri leið sem mest var
gengin. Þegar hraunstrá hefðu
fundist á leiðinni upp úr hellinum
hefði verið ljóst að þetta væri
komið úr böndunum og lokaði
Hellarannsóknarfélagið hellinum
með járnhliði árið 1995, með sam-
þykki landeiganda.
Til að komast innst í hellinn, þar
sem hinar einstöku jarðmyndanir
eru, þarf að skríða niður um stutt
en þröng göng. Fyrir það op hefur
verið lokað með járnplötu sem er
læst. Með friðlýsingunni eru heim-
sóknir í hellinn og framkvæmdir á
svæðinu sem raskað geta hellinum
takmarkaðar, nema með leyfi
Náttúruverndar ríkisins eða um-
sjónaraðila hellisins. Auk þess
gildir auglýsing um friðlýsingu
dropsteina um hellinn, sem og
aðra hella landsins, samkvæmt
henni er óheimilt að brjóta eða
skemma á annan hátt dropsteins-
myndanir.
Mennirnir dægurflugur á
mælikvarða jarðsögunnar
Árni B. Stefánsson minnti við
friðlýsinguna á að mennirnir væru
dægurflugur á mælikvarða jarð-
sögunnar. Jarðmyndirnar hefðu
varðveist í tæp 5 þúsund ár, 160
kynslóðir manna, þrátt fyrir jarð-
skjálfta og hræringar. „Við erum
sjálf um það bil 56. liður frá Óðni,
svo myndanirnar eru þrisvar sinn-
um eldri en æsir. Megi hellir þessi
varðveitast um ókomin ár og verða
okkur og komandi kynslóðum til
sóma,“ sagði Árni.
Árnahellir í Leitahrauni skammt norðvestan Þorlákshafnar friðlýstur
Neðanjarðar-
frumskógur
hraunstráa
og dropsteina
Morgunblaðið/Nína Björk
Sigurður Sveinn Jónsson, formaður Hellarannsóknarfélags Íslands,
undirritar samstarfssamning við Náttúruvernd ríkisins við munna Árna-
hellis í gær. Samkvæmt samningum tekur félagið að sér ráðgjöf, eftirlit
og umsjón með friðlýstum hellum og hellum á friðlýstum svæðum.
Til að komast innst í hellinn þarf að skríða um þröng göng. Siv Friðleifs-
dóttir umhverfisráðherra sagðist vera með nokkurn ugg í brjósti við að
skríða ofan í gjótu sem þessa á einu mesta jarðskjálftasvæði landsins.
Undraheimur hraunstráa og dropsteina opnaðist
fyrir umhverfisráðherra og sveitarstjórnar-
mönnum sem skriðu niður þröng göng ofan í
jörðina og heimsóttu Árnahelli, einn af merkari
hraunhellum jarðarinnar, í gær. Hellirinn, sem
er mjög viðkvæmur, var friðlýstur í gær til að
komandi kynslóðir geti einnig notið hans.
EKKI er von á áliti eftirlits-
stofnunar EFTA (ESA) vegna
ríkisábyrgðar til handa Ís-
lenskri erfðagreiningu (ÍE)
fyrr en í haust.
Alþingi samþykkti sem
kunnugt er í vor að heimila
fjármálaráðherra að veita Ís-
lenskri erfðagreiningu ríkis-
ábyrgð á allt að 200 milljóna
Bandaríkjadala láni.
Ragnheiður Árnadóttir, að-
stoðarmaður fjármálaráðherra,
segir að ESA sé enn að biðja
um og afla gagna þannig að sá
þriggja mánaða frestur sem
stofnunin hafi til þess veita álit
sitt sé ekki enn hafinn. „Menn
eru auðvitað að bíða eftir þessu
áliti en auk þess er verið að
vinna í því í fjármálaráðuneyt-
inu að skoða málið áfram. Ég
myndi ætla að tíðinda kynni að
vera að vænta september.“
ESA og ríkisábyrgð
til handa ÍE
Álits ekki að
vænta fyrr
en í haust
18 NEMENDUR hyggjast
stunda nám í fornleifafræði á
BA-stigi við Háskóla Íslands í
vetur, en um nýjung er að ræða
og verður fornleifafræðin
kennd innan sagnfræðiskorar.
Að sögn Helga Þorlákssonar,
skorarformanns sagnfræði-
skorar, verður fornleifafræðin
kennd til 30 og 60 eininga á BA-
stigi og verður einnig hægt að
stunda nám í fornleifafræði á
MA-stigi. Helgi segir að um
þessar mundir sé verið að móta
fornleifafræðinámið og þeir
nemendur sem hafa skráð sig
hafi fengið bréf um líklega
námstilhögun á BA-stigi.
Helgi segir að fram hafi kom-
ið að rektor hafi boðið Orra Vé-
steinssyni stöðu innan forn-
leifafræðinnar við Háskóla
Íslands og sé það mál leyst af
hálfu skólans.
18 hafa skráð
sig í fornleifa-
fræðinám
BORIÐ hefur á að menn gangi
milli húsa og bjóði garðaúðun
án þess að vera með tilskilin
leyfi eða hafa sótt námskeið hjá
Hollustuvernd ríkisins. Garð-
heimar vilja eindregið vara fólk
við slíku og hvetja til þess að
menn sem bjóða úðun séu
spurðir um skilríki, segir í
fréttatilkynningu frá þeim.
Fyrirtækið hefur fengið
ábendingar um að undanfarið
hafi maður farið á milli garða í
Mosfellsbæ og sagst vera að frá
Garðheimum að prófa nýtt efni
gegn ryðsvepp en fólk er beðið
að athuga að hann er ekki á
vegum fyrirtækisins.
Bjóða úðun
garða án leyfis
ÍSLENSK skip voru 2.465 tals-
ins 1. janúar síðastliðinn, 37
fleiri en árið áður og 48 fleiri en
árið 2000. Samtals voru þau
238.493 brúttótonn, sem er
rúmlega 10.000 brúttótonnum
meira en árið áður og tæplega
2.400 tonnum meira en árið
2000. Þilfarsskip voru 1.136 í
janúar en þau voru 1.067 árið
2001 og 1.014 árið 2000. Opnum
bátum fækkaði aftur á móti lít-
illega, úr 1.398 árið 2000 og
1.361 árið 2001 í 1.329 árið 2002.
Þetta kemur fram í ársskýrslu
Siglingastofnunar sem er ný-
komin út.
Skipum í flot-
anum fjölgar