Morgunblaðið - 05.09.2002, Blaðsíða 12

HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
12 FIMMTUDAGUR 5. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ skortir átakanlega skilning
hjá ráðamönnum þjóðarinnar á
hlutverki og gildi borgarinnar
fyrir þróun íslensks samfélags.
Þetta sagði Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir borgarstjóri á fyr-
irlestri sem hún hélt í gær og bar
yfirskriftina „Höfuðborgin – sam-
viska þjóðarinnar“. Í erindi sínu
gagnrýndi hún að fjárframlög frá
ríki til borgar hefðu ekki haldist
í hendur við þann vöxt sem orðið
hefur á höfuðborgarsvæðinu.
Þá sagði hún íslenska byggða-
pólítík í dag einkennast af því að
reynt væri að styðja við atvinnu
og þjónustu sem víðast sem aftur
ylli því að flestir bæir á landinu
væru vanbúnir til að laða til sín
fólk og fyrirtæki. Á Íslandi væri
hins vegar bara ein borg sem
yrði að vera kjölfesta fyrir landið
allt.
Fjölmenni var á fyrirlestrinum
sem Sagnfræðingafélagið og
Borgarfræðasetur stóðu fyrir en
erindið var hið fyrsta í röð fyr-
irlestra undir yfirskriftinni
„Hvað er borg?“ sem þessi félög
standa fyrir í vetur.
Sérkennileg afstaða
Íslendinga til borgarinnar
Ingibjörg hóf erindi sitt á því
að ræða afstöðu Íslendinga til
borgarinnar og sagði hana alla
tíð hafa verið nokkuð sér-
kennilega. Fáir Reykvíkingar,
sem hefðu alist upp í borginni,
virtust hafa rótgróna átthaga-
tilfinningu á sama hátt og lands-
byggðarfólk hefði gagnvart sín-
um heimahögum, né fyndu þeir
til stolts yfir borginni sinni líkt
og íbúar gamalla stórborga er-
lendis hefðu gjarnan.
Skýringa væri hugsanlega að
leita í því að þeir sem hefðu búið
í Reykjavík hefðu annars vegar
verið haldnir sektarkennd gagn-
vart landsbyggðinni, fyrir að að
hafa flutt úr sinni heimasveit, og
hins vegar minnimáttarkennd
gagnvart útlöndum yfir því að
borgin skuli ekki vera stærri en
hún er. Þá hefði umræða og fjöl-
miðlaumfjöllun um borgina verið
á neikvæðum nótum og til þess
fallin að benda á annmarka borg-
arlífsins frekar en þá möguleika
sem það býr yfir.
Tvískinnungur einkennir
umræðu um byggðastefnu
Ingibjörg sagði ljóst að höf-
uðstaðurinn hafi átt erfitt upp-
dráttar um aldir og hann hafi
varla átt að fá að verða til frem-
ur en annað þéttbýli. „Þegar ein-
okun var tekin upp á Íslandi var
kveðið á um að siglt skyldi á 22
hafnir á landinu en fljótlega urðu
ýmsir til að benda á að þessi
mikla dreifing verlsunarninnar
væri ekki til þess fallin að skapa
grundvöll fyrir þróun kaupstaða
sem staðið gætu undir nafni,“
sagði Ingibjörg og rifjaði upp að
Skúli Magnússon hafi lagt til að
hætt yrði að senda skip á svo
margar hafnir heldur skyldi siglt
á 5–6 aðalhafnir í landinu.
„Fyrir 250 árum var sem sagt
kominn fram sá tvískinnungur
sem enn einkennir alla umræðu
um íslenska byggðastefnu og
enginn endir virðist á, þ.e. menn
vildu eiga sem skemmsta leið í
verslun en af því hlaut að leiða
að verslunarstöðum fjölgaði og
að þeir yrðu vanmáttugir. Hins
vegar vildu menn hafa þá sem
fæsta til að þeir næðu að eflast.
Íslensk byggðapólítík í dag er
sama merki brennd, þ.e. reynt er
að styðja við þjónustu og atvinnu
sem víðast sem aftur veldur því
að flestir bæir á landinu verða
jafnvanbúnir til að takast á við
það verkefni að laða til sín fólk
og fyrirtæki.“
Hún ræddi um hversu nauðsyn-
legt það hafi verið fyrir vel-
gengni landsins að byggja upp
höfuðstað sem varð miðstöð
stjórnkerfis, menntunar og at-
vinnulífs. „Samt litu menn svo á –
og gera jafnvel enn – að vöxtur
og viðgangur Reykjavíkur sé
blóðtaka fyrir sveitir landsins.
[...] Er ekki mál að linni og við-
urkennt verði að íslensk þjóð
muni ekki standast samkeppni við
útlönd nema hún geti boðið upp á
fallegt og kraftmikið borgarsam-
félag fyrir nútímalegt fólk og
fyrirtæki.“
Skortur á læknum, hjúkr-
unarrýmum og löggæslu
Hún benti á að miklir fólks-
flutningar hafi fylgt uppbyggingu
borga víða um heim og gagn-
rýndi að ríkisvaldið í flestum
löndum hafi tekið litla ábyrgð á
þeim félagslegu úrlausnarefnum
sem þeim fylgdu. Þannig haldist
fjárframlög frá ríkinu ekki í
hendur við fjölgunina. „Í Reykja-
vík – og eftir atvikum á höfuð-
borgarsvæðinu öllu – verðum við
t.d. áþreifanlega vör við þetta í
skorti á heimilislæknum, en 20
þúsund Reykvíkingar munu vera
án heimilislæknis, skorti á hjúkr-
unarrýmum en nú skortir 281
hjúkrunarrými á höfuðborg-
arsvæðinu en 41 úti á landi, í
vanbúinni löggæslu en mun fleiri
íbúar eru á bak við hvern lög-
reglumann í Reykjavík á síðasta
ári en fyrir 20 árum og líka mun
fleiri en í öðrum höfuðborgum á
Norðurlöndum og svo mætti lengi
telja. Skortur á þjónustu og ör-
yggi getur reynst okkur skeinu-
hætt því það eru einmitt lífs-
gæðin í borgum sem munu skipta
sköpum um samkeppnishæfni
þeirra. Það er þó ekki verst held-
ur hitt að svo virðist sem það
skorti átakanlega skilning hjá
ráðamönnum þjóðarinnar á hlut-
verki og gildi borgarinnar fyrir
þróun íslensks samfélags.“
Hugvit ekki þróað
í einangrun
Í erindinu sagði Ingibjörg enn-
fremur að í hinu alþjóðlega sam-
félagi væri þekking, menntun,
upplýsingar, rannsóknir og færni
það hráefni sem máli skiptir í
viðskiptum. Hins vegar þróuðu
menn ekki hugvit með sér í ein-
angrun heldur í mannfjölda. Þess
vegna muni þær borgir sem nái
að laða til sín og mennta hæfi-
leikaríkt fólk blómstra.
„Á Íslandi er bara ein borg –
eitt borgarsvæði – og þessi borg
verður að vera kjölfesta fyrir
landið allt.“
Hún sagði því mikilvægt verk-
efni að viðurkenna sérstöðu borg-
arinnar og móta stefnu um upp-
byggingu samkeppnishæfs
borgarsamfélags. Nýtt að-
alskipulag Reykjavíkurborgar
væri grunnur að slíkri stefnumót-
un.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri opnaði fyrirlestraröðina „Hvað er borg?“
Húsfyllir var á fyrirlestrinum sem fór fram í Norræna húsinu.
Ráðamenn
þjóðarinnar
skortir skiln-
ing á gildi
borgarinnar
Reykjavík
Morgunblaðið/Kristinn
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri sagði fáa Reykvíkinga, sem
hefðu alist upp í borginni, hafa rótgróna átthagatilfinningu á sama hátt
og landsbyggðarfólk hefði gagnvart sínum heimahögum.
VEGAGERÐIN er að hefja fram-
kvæmdir við Hafnarfjarðarveg þar
sem hann liggur um gjána í Kópa-
vogi. Verður vegurinn breikkaður til
að koma fyrir aðrein frá rampinum
við Digranesveg niður undir brúna
yfir Nýbýlaveg.
Að sögn Jónasar Snæbjörnssonar,
umdæmisstjóra Vegagerðarinnar á
Reykjanesi, verður Hafnarfjarðar-
vegurinn fluttur á þessu svæði inn í
miðeyjuna á veginum þannig að
hægt sé að koma aðreininni fyrir.
Verður leyfilegur hámarkshraði á
Hafnarfjarðarveginum lækkaður á
meðan vinnuvélar verktaka eru að
störfum. Að öðru leyti segir Jónas
ekki verða tafir á umferð vegna
framkvæmdanna.
Verkinu á að vera lokið fyrsta nóv-
ember næstkomandi og er heildar-
kostnaður við verkið áætlaður um 25
milljónir króna. Það er Arnarverk
ehf. sem er verktaki við verkið.
Þá er smíði húss yfir gjána einnig
að hefjast og í tengslum við þá fram-
kvæmd verður steyptur veggur í
miðeyju Hafnarfjarðarvegar og til
hliðar við veginn báðum megin. Seg-
ir Jónas mega búast við einhverjum
truflunum á umferð vegna þessara
framkvæmda en það verði aðallega
að nóttu til.
Vinna við aðrein að hefjast
Kópavogur
Morgunblaðið/Þorkell
Leyfilegur hámarkshraði á Hafnarfjarðarvegi verður lækkaður meðan á framkvæmdum stendur.