Morgunblaðið - 13.10.2002, Side 11

nýjasta skrefið í þeim málum er svo
samruninn við Eimskip.
Annars væri líklega engin
stórútgerð á Akranesi
Hefðum við ekki stigið skrefið 1991
og sameinazt og farið á almennan
hlutabréfamarkað, værum við ekki
með frystiskip í dag, en erum með
tvö. Við værum ekki að veiða úthafs-
karfa upp á 4.000 tonn eins og við
gerum nú. Við værum ekki að veiða
grálúðu. Við værum ekki búnir að
byggja upp Síldar- og fiskimjölsverk-
smiðjuna, sem við verðum 1997 og við
hefðum ekki tekið þátt í kolmunna-
veiðunum eins og við gerðum með
Ingunni og Óla í Sandgerði. Það væri
ekki stórútgerð á Akranesi í dag,
hefðum við ekki stigið þetta skref. Í
dag er HB með til ráðstöfunar um
21.000 þorskígildistonn, sem eru
svipaðar aflaheimildir og til að
mynda ÚA og Grandi hafa yfir að
ráða.
Þetta sá maður kannski ekki allt
fyrir, en við sáum þó að þetta var
nauðsynlegt skref til að geta haldið í
við þá hinum megin við flóann. Við
urðum að fá nýja eigendur inn í fyr-
irtækið, sem væru tilbúnir til að
koma með fjármagn til að hægt væri
að gera þessa hluti.
6 milljarðar í veltu
Fyrirtækið hefur aldrei staðið
sterkara en nú með um tvo milljarða í
vinnulaun og rúma sex milljarða í
veltu. Það er þrátt fyrir að við höfum
þurft að takast á við samdrátt í afla-
heimildum allan þennan tíma. Breyt-
ingin á 12 árum hefur því verið gíf-
urleg og þessi tími hefur oft verið
erfiður. Við erum nú búnir að slípa
þetta mikið til.
Séu öll þessi fyrirtæki tekin saman
eins og þau voru fyrir sameiningu, þá
unnu hjá þeim öllum yfir 600 manns.
Í dag eru starfsmenn 280, en það sýn-
ir áhrif sameiningarinnar, en einnig
hve tækninni hefur fleygt fram og
gífurlegan samdrátt í þorskinum. Nú
er allur þorskkvóti fyrirtækisins um
4.000 tonn, en togarinn Haraldur
Böðvarsson, sem er minnsti togari
fyrirtækisins í dag, var að veiða um
2.000 tonn af þorski 1981, einn og sér.
Það hafa orðið miklar breytingar á
vinnslunni, en segja má að það hafi á
fjögurra ára fresti komi ný tækni inn
og auk þess nýjar áherzlur. Á þessum
tíma hefur vinnslan færzt að nokkru
leyti út á sjó og frysting vikið fyrir
vinnslu á ferskum flökum til útflutn-
ings í flugi. Það hefur leitt til fækk-
unar fólks í vinnslunni, en aðalatriðið
er að tryggja þó ákveðnum fjölda
vinnu.
Við höfum verið ábyrgir í rekstr-
inum og í öll þessi 96 ár hefur fyr-
irtækið ávallt staðið í skilum og aldrei
neinn tapað á því. Afi minn og faðir
höfðu það að markmiði að svo væri og
ég lærði það af þeim.“
Vinna með fólkinu
Það er umtalað hve vel HB hefur
búið að starfsfólki sínu og ber matsal-
ur fyrirtækisins því til dæmis gott
vitni. Haraldur segir að það hafi verið
haft að leiðarljósi í fyrirtækinu að
vinna með fólkinu og það hafi gengið
vel. Meðal annars hafi fyrirtækið
fengið mikið af umhverfsiverðlaun-
um og viðurkenningum fyrir góða
framleiðslu á undanförnum árum.
Fólkið hafi verið stolt af fyrirtækinu
og fyrirtækið stolt af starfsfólki sínu.
Fyrirtækinu hafi líka þótt vænt um
rauða litinn sem húsin voru máluð
með 1933. Honum hafi ekki verið
breytt neitt nema kannski aðeins að
skerpa á honum. Þegar rætt hafi ver-
ið um sameiningarnar 1991 hafi verið
talað um að skipta um lit og hafi þeir í
sjálfu sér ekkert haft á móti því. Það
vildu bæjarbúar hins vegar ekki
sætta sig við og mótmæltu þeir hugs-
anlegum breytingum á lit og það
sama gerði húsfriðunarnefnd.
Markmiðið að efla fyrirtækið
Var ekkert sárt að gefa fyrirtækið
frá sér að hluta til?
„Jú, auðvitað var það erfið ákvörð-
un sem slík, en þó ekki. Það var alltaf
markmiðið að efla fyrirtækið. Það var
algjört forgangsatriði og þá með bæj-
arfélagið í huga. Um leið og menn
fara að hugsa eingöngu um eigin
hagsmuni, getur farið illa. Menn hafa
einhverja sannfæringu til að fara eft-
ir og það má segja að það sama liggi
að baki ákvörðuninni að ganga inn í
Eimskip.
Það er betra að ákveða sjálfur
hvert maður vill fara, sé þess nokkur
kostur, en að láta aðra ráða ferðinni.
Við ákváðum að fara þessa leið og er-
um fyllilega sátt við það.
Betri kvótasamsetning
Við höfðum verið að skoða þessi
mál í þrjú ár og vitað innst inni að við
myndum einhvers staðar bera niður.
Þegar horft er á ýmsa þætti, aðallega
kvótasamsetningu, var ljóst að Eim-
skip var betri kostur en Grandi. Þessi
fyrirtæki, sem nú eru í eigu Eim-
skips, HB, ÚA og Skagstrendingur
standa öll vel og eru með góða kvóta-
stöðu. Þau eru vel búin skipum og
verksmiðjum og innan þeirra raða er
reynslumikið starfsfólk. Þau hafa
miklar veiðiheimildir í þorski, en hjá
Granda er meiri karfi.
Við horfum líka á það að sú menn-
ing, sem faðir minn og afi byggðu á í
fyrirtækinu og arfleiddu mig að, er
mjög lík þeirri menningu sem þeir
Vilhelm Þorsteinsson og Gísli Kon-
ráðsson byggðu upp hjá ÚA. Það
skiptir einnig nokkru máli. Við tókum
þessa ákvörðun nú að vandlega at-
huguðu máli.“
Stóðuð þið frammi fyrir því að
starfsemi fyrirtækisins myndi flytj-
ast á brott að hluta til með samein-
ingu við Granda?
„Nei, það kom aldrei til þess að
eitthvað slíkt væri rætt. Grandamenn
hafa nú lítið rætt við okkur, en á
nokkrum árum hefði ekkert verið
ólíklegt að starfsemin myndi færast
upp á Skaga. Það hefði þá byggzt á
framtíð Granda við Reykjavíkurhöfn.
Lykillinn að útgerð fjölveiðiskips
Kvótasamsetning réð mestu um
ákvörðunina. Við komum með þá
þekkingu inn í nýja félagið, sem við
búum yfir í uppsjávarfiski eftir ára-
tuga veiðar. Þátttaka okkar er einnig
lykillinn að því fyrir félagið að það
geti hafið útgerð fjölveiðiskips. Við
erum með kvóta í uppsjávarfiskinum,
sem dugir slíku skipi vel og ég sé fyr-
ir mér að endurnýjum á frystiskipi og
loðnuskipi leiði af sér eitt fjölveiði-
skip í framtíðinni. Það er mikilvægt
fyrir útgerð slíks fjölveiðiskips að
þurfa ekki að byggja eingöngu á upp-
sjávarfiski, heldur geti einnig nýtt
sér karfa, grálúðu eða annan bolfisk.
Beztu karfamiðin eru hér sunnan
megin og þorskurinn fyrir norðan og
vestan.
Leiðin HB-Grandi hefði leitt til
meiri samdráttar og það hefði alla-
vega orðið að leggja einu skipi strax
og önnur landvinnsla hefði verið í
uppnámi. Svo er ekki núna, en í öllum
rekstri verða breytingar. Við erum
auðvitað háðir því sem má veiða í
sjónum. Menn verða auðvitað að
finna beztu nýtinguna á veiðiheimild-
unum þegar fram í sækir.
Breytingarnar í sjávarútveginum
sem hafa orðið frá því að ég kom að
fyrirtækinu fyrst 1970 eru hreinlega
bylting. Það á við alla þætti rekstr-
arins og hafa þær breytingar leitt til
heilbrigðari og betri rekstrar og
skuldbreytingar í sjávarútvegi heyra
nú sögunni til.“
Breytingar með hlutafjárvæðingu
Hvernig sérðu fyrir þér þróunina í
framtíðinni, annars vegar hjá fyrir-
tækjum Eimskipa og hins vegar al-
mennt?
„Þróunin hefur verið mjög ör und-
anfarin ár á öllum sviðum og ekki
hvað sízt í sjávarútveginum. Hluta-
fjárvæðingin leiðir ýmsar breytingar
inn í reksturinn og hluthafar og fjár-
festar krefjast mikillar ávöxtunar af
rekstri fyrirtækjanna, sem leiðir til
hagræðingar í rekstrinum og meiri
ábyrgðar.
Ef við tökum Eimskip sem dæmi,
er rekstrinum skipt upp í ákveðin
svið. Eitt þeirra er sjávarútvegssvið-
ið, sem verður móðurfélag sem rekur
síðan sjálfstæð rekstrarfélög sem
halda ákveðnu sjálfstæði á stöðunum.
Það er lífsspursmál, því að með sjálf-
stæðinu nýtist mun betur sá kraftur
og reynsla sem í félögunum býr,
skipshöfnum og fólki í landi. Þetta
gera þeir hjá Eimskip sér fyllilega
grein fyrir.
Það er ljóst að einingunum er að
fækka í sjávarútvegi. Samherji er
kominn mjög víða. Svo er Afl, sem er
Þorsteinn Vilhelmsson, Landsbank-
inn og fleiri, sem tengir saman nokk-
ur fyrirtæki. Þá er það Ker og sam-
starfsaðilar og loks Grandi, sem
tengist öðrum fyrirtækjum. Þessir
aðilar eru með stærstu fyrirtækin
undir eða tengd að hluta. Það er því
ekkert ólíklegt að þarna verði á end-
anum fjögur til fimm stór fyrirtæki,
sem verða með svipuðu skipulagi og
er hjá Eimskip, en auk þess verði
nokkrar minni útgerðar og fisk-
vinnslur.
Það verður að reka sjávarútveginn
með hagnað í huga og þá ábyrgð sem
stjórnendur bera gagnvart hluthöf-
unum. Áður fyrr voru menn ekkert
með uppgjörin uppi á borðinu og
sýndu helzt engum neitt. Nú er verið
að bera frammistöðu fyrirtækja sam-
an á þriggja mánaða fresti. Það er
líka verið að bera saman einingar inn-
an stóru fyrirtækjanna. Afkoma skip-
anna er borin saman og svo framveg-
is. Þannig næst miklu betri árangur.
Er ekki allt í lagi hjá þér?
Eins og ég sagði áðan er ábyrgðin
líka mikil gagnvart hagsmunaaðilum,
það er hluthöfunum og starfsfólki og
bæjarfélögunum. Svo geta lífeyris-
sjóðir starfsfólksins verið háðir
rekstrinum sem hluthafar. Það hefur
komið fyrir mig að vori að feður hafa
hringt og spurt hvort ekki væri allt í
lagi hjá mér. Og þegar ég spyr hvers
vegna sé spurt, er svarið að börnin
hafi sett fermingarpeningana inn í
fyrirtækið.
Förum að leikreglum
Til að fyrirtækin geti staðið undir
væntingunum þarf líka að skapa
þeim leikreglur sem ná til langs tíma
svo þau geti skipulagt sig. Hlutverk
stjórnvalda er að setja þessar reglur
eins og alltaf hefur verið. Afstaða
okkar til þeirra er einfaldlega að fara
eftir þeim og það höfum við alltaf
gert. Við förum að reglunum hverju
sinni, hvort sem þær eru umdeilan-
legar eða ekki.
Þetta er bara eins og á fótboltavell-
inum. Þar er bara einn dómari og
ræður því hvað menn mega og hve
langt þeir mega fara. Maður fer bara
að flautunni, fari maður lengra er
bara flautað. Maður verður að hafa
það að leiðarljósi í þessu eins og svo
mörgu öðru.“
Fyrirtækið aldrei staðið betur
Hvað er framundan hjá þér?
„Ég verð áfram hér sem fram-
kvæmdastjóri, en sem slíkur hef ég
starfað hér í 26 ár, en ég kom fyrst að
fyrirtækinu rétt tvítugur. Ég hafði þó
ætlað mér að halda áfram í skóla, en
þá var faðir minn orðinn veikur og
vildi fá aðstoð mína. Það var mín
gæfa að fá að vinna með honum í
fimm ár, ómetanlegur skóli sem hef-
ur gagnazt mér vel. Ég tók alfarið
stjórn þegar hann lézt en þá var ég 26
ára. Hér hefur verið og er gott fólk og
það er ánægjulegt að á þessum tíma-
mótum nú hefur fyrirtækið nánast
aldrei staðið betur og afkoman góð.
Ég hef trú á þessum hópi, sem nú
er kominn saman og þarf að vinna
saman. Þetta er eins og að koma sam-
an fótboltaliði frá mismunandi stöð-
um. Menn þekkja það sem þarf til að
ná toppárangri og það þarf að fín-
stilla þennan hóp og ég vonast til að
það takist á grunni þeirrar menning-
ar sem byggð hefur verið upp í fyr-
irtækjunum. Ég er því bjartsýnn á
framhaldið og er til í tuskið,“ segir
Haraldur Sturlaugsson.
Síldarsöltun var á sínum tíma mikil í starfsemi HB. Hér eru ættliðirnir þrír sem stjórnað hafa fyrirtækinu frá upphafi,
Haraldur Sturlaugsson, núverandi framkvæmdastjóri, faðir hans, Sturlaugur Haraldsson, og afi, Haraldur Böðvarsson.
INGUNN AK, nýjasta skip HB, á leið inn Faxaflóa með fullfermi.
Ég er því bjartsýnn á
framhaldið og er til í
tuskið.
Það var mín gæfa að
fá að vinna með
honum í fimm ár,
ómetanlegur skóli
sem hefur gagnazt
mér vel.
Í öll þessi 96 ár hef-
ur fyrirtækið ávallt
staðið í skilum og
aldrei neinn tapað á
því.
hjgi@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. OKTÓBER 2002 11