Morgunblaðið - 13.10.2002, Side 56

HANN er 34 ára og ómenntaður í kvikmynda-
gerð. Samt slást Hollywoodstjörnurnar um að
fá að leika í myndum hans. Enda kannski ekki
nema von því eftir hann liggur ein sú frumleg-
asta í lengri tíma, mynd sem margir telja þegar
vera orðna sígilda. Og nú önnur til, með ris-
unum Al Pacino og Robin Williams í stærstu
hlutverkum, mynd sem gagnrýnendur beggja
vegna Atlantshafs hafa lofað í hástert. Sú fyrr-
nefnda er Memento, spennutryllirinn sem góð-
ur herramaður sagði á röngunni, en síðar-
nefnda Imsomnia, sem sami herramaður sagði
á réttunni. Og það er ekki bara vegna þess að
sagan er sögð í réttri tímaröð sem Imsomnia er
á réttunni því það er svo margt annað rétt við
þá mynd. Réttir leikarar í helstu hlutverkum,
réttar úrlausnir í handritinu og svo náttúrlega
réttur leikstjóri, á réttum stað – Christopher
Nolan. Þessi ungi bókmenntafræðingur sem
hefur þegar skipað sér í hóp allra virtustu og
eftirsóttustu leikstjóra samtímans.
Insomnia er endurgerð á samnefndri norskri
mynd og gengur út á morðrannsókn í afskiptum
smábæ í Alaska. Al Pacino leikur rannsókn-
arlögreglumann sem fenginn er til þess að taka
yfir rannsókn málsins, gamall reynsluhundur,
sem virðist drifinn áfram af ríkri réttlæt-
iskennd og þeirri trú að með lögum skuli land
byggja. Robin Williams leikur mann sem liggur
undir sterkum grun en þegar málið virðist
liggja ljóst fyrir og einungis formsatriði að næla
í hinn seka þá eiga sér stað atburðir sem snúa
öllu á hvolf og gera málið að því erfiðasta sem
reynsluboltinn Pacino hefur þurft að glíma við.
Spurningar
Af símasamtalinu, sem blaðamaður Morg-
unblaðsins átti við Nolan á dögunum, að dæma
er hér á ferð skarpskyggn og einbeittur náungi
með afbrigðum, svaraði öllum spurningum af
áhuga en um leið yfirvegaður og varfærinn.
„Ólíkt öðrum kollegum mínum hef ég gaman
af því að fylgja myndum mínum eftir því það er
fátt sem veitir mér eins mikla ánægju og að
ræða við áhugasama um þær,“ viðurkennir Nol-
an fúslega þegar blaðamaður byrjar á því að
spyrja hann hvort hann sé ekki þreyttur á því
að þurfa að veita hvert viðtalið á fætur öðru,
löngu eftir að myndir hans hafa verið frum-
sýndar.
„Það gleður mig fátt eins mikið og þegar fólk
er eitt stórt spurningamerki þegar talið berst
að myndum mínum og því breytilegri sem
spurningarnar eru því skemmtilegra finnst mér
að gera mitt besta til að svara þeim.“
– Hvernig bar það að að þú ákvaðst að gera
endurgerð á nýlegri norskri mynd?
„Ég sá upprunalegu myndina þegar hún kom
út árið 1997, féll strax fyrir henni og horfði því á
hana nokkrum sinnum í viðbót. Þá þegar datt
mér í hug að fá að láni grunnhugmyndina að
sögunni og reyna að búa til úr henni aðra og
ólíka mynd, mynd á borð við þær sem Holly-
wood-kvikmyndaverin gerðu svo vel fyrir ein-
um 30–40 árum. Þegar ég fór að grennslast fyr-
ir um endurgerðarréttinn komst ég að því að
Warner-bræður höfðu þegar tryggt sér hann.
Ég dreif mig því í að gera Memento en að því
loknu setti ég mig í samband við þá, sýndi þeim
myndina mína og fékk að lesa handritið sem
Hillary Seitz hafði þá gert eftir norsku mynd-
inni og líkaði það. Upphaflega ætlaði ég að
skrifa sjálfur handritið en þegar ég sá að hún
hafði nálgast það nákvæmlega eins og ég hefði
gert, með því að fókusa betur á lögguna sem
Pacino leikur, undirstrika vigt hans og þá sí-
gildu ímynd bíómyndalöggunnar sem hokin er
af reynslu.“
Tekur endurgerðum með fyrirvara
– Hvað var það nákvæmlega í upprunalegu
sögunni sem höfðaði til þín?
„Allar þessar siðferðislegu og þrúgandi þver-
sagnir sem hún býr yfir, þéttleiki hennar og
innilokunarkenndin sem skapast í þessu litla af-
skipta samfélagi á norðurhjaranum. Rökk-
urmyndastíllinn sígildi höfðuðu líka sterkt til
mín. Þessar aðstæður sem hin siðvanda og
reynda lögga lendir í, löggan sem hingað til hef-
ur alltaf verið með sitt á hreinu en áttar sig allt í
einu á því að hún sé að missa tökin uns hann
finnur enga lausn í sjónmáli, enga undan-
komuleið.“
– Nú er Insomnia endurgerð á nýlegri mynd.
Maður sem áhuga hefur á norskri – og yfir höf-
uð evrópskri kvikmyndagerð – hlýtur samt yfir
höfuð að hafa illan bifur á endurgerðum eins og
flestir aðrir kvikmyndaunnendur?
„Ég get ekki neitað því að áður en ég gerði
Insomnia var ég sannarlega einn af þeim sem
tók Hollywood endurgerðum með góðum fyr-
irvara. Ég velti mér reyndar ekki mikið upp úr
því en man að mér þótti endurgerðir alltaf hálf-
tilgangslausar og hélt ég ætti ekki eftir að gera
eina. En það sem sló mig við að horfa á upp-
runalegu útgáfuna var sú hugdetta að geta
breytt andrúmsloftinu og frásögninni svo hún
hentaði minni sýn, að það væri mögulegt að fá
að láni fléttuna en breyta persónunum og sam-
bandi þeirra við áhorfendur. Mér fannst ég
þannig ekki vera að gera endurgerð, þótt hún
vissulega sé það upp að ákveðnu marki, heldur
leit ég alltaf svo á að ég væri að gera nýja mynd
með notaðri fléttu, rétt eins og verið væri að
setja upp nýja og breytta leikgerð á einhverju
leikriti.“
Williams virðist eðlilegur á tökustað
– Fékkstu að velja þetta safaríka leikaralið?
„Já og ég var staðráðinn í að finna í hlutverk
löggunnar ráðvilltu leikara sem bæri af sér
þokka stórstjörnunnar, einhvern sem fyndi sig
og hefði nægilega vigt til að fara með hlutverk
hins virta og reynda starfsmanns. Það var lífs-
nausynlegt til að fólk myndi átta sig á hversu
mikla vigt aðalpersónan hefði, hversu drjúgt
orðspor væri í húfi.“
– En það hlýtur að vera erfitt og svolítið yf-
irþyrmandi fyrir ungan leikstjóra eins og þig að
vinna með stórfiskum á borð við Pacino og
Williams?
„Þeir hjálpa manni mjög snemma að yfirstíga
þann þröskuld, vegna þess að þeir eru full-
komlega meðvitaðir um þennan vanda, hversu
skærar stjörnur þeir eru. Þeir vita að ef einhver
á mínum aldri er að fara að vinna með þeim,
hefur hann alist upp við að dást að hæfileikum
þeirra og þeir vita orðið hvað þeir þurfa að gera
til þess að útrýma þeim skjálfta.“
– Hvernig fórstu að því að temja galgopann
Robin Williams á meðan á tökum stóð?
„Ég held að hlutverk hans hafi tamið hann.
Maðurinn er náttúrlega alltaf að grínast og
skemmta fólki í kringum sig en hann tók hlut-
verk sitt svo alvarlega að um leið og kom að
honum þá skipti hann um ham og sökti sér ofan
í hlutverk sitt, sem vel að merkja kallar á mjög
mikla yfirvegun, ólíkt þeim hlutverkum sem
Robin hefur þurft að fara með í gegnum tíðina.“
– En hafðirðu aldrei áhyggjur af því að hann
myndi spilla stemmningunni á tökustaðnum
með öllum þessum bröndurum?
„Eiginlega ekki, því stemmning á tökustað er
hvort eð er alltaf hálfsteikt. Þar er allt í gangi;
fáránlegur húmor, yfirgengilegt stress, ofboðs-
legt þunglyndi og rembingsleg yfirvegun. Rob-
in fellur svo inn í þetta og virkar bara full-
komlega eðlilegur á tökustað.“
– Hvernig í ósköpunum datt þér í hug að fá
Williams í hlutverk vafasama náungans?
„Ég varð að fá einhvern sem gat boðið Pacino
birginn hvað sjarma og frægð varðar. Einhvern
sem á álíka auðvelt með að eigna sér senur, en á
algjörlega allt annan máta. Þegar nafn Robins
bar á góma þá gat ég ekki hugsað mér betri
kost, fáránlegri kost vissulega, en samt besta
kostinn. Forsaga hans og viðhorf sem almenn-
ingur hefur til hans stuðlaði einmitt að því sem
ég var að sækjast eftir, að áhorfandinn hefði
ekki hugmynd um hvaða mann hann hefur að
geyma og á verulega erfitt með að ímynda sér
sem eitthvert illmenni.“
Það sem kannski vekur einna mesta eftirtekt
Íslendinga er að einn helsti örlagavaldur mynd-
arinnar er svefnleysi Pacinos sem hann telur
stafa af birtunni sem varir allan sólarhringinn
svo norðarlega á hnettinum. Nolan segist hafa
heillast sérstaklega af þessum þætti því hann sé
svo framandi flestum öðrum en þeim sem við
lifa við hana. „Það vakti forvitni mína að fólkið í
Alaska kann svo vel við þetta og gæti ekki hugs-
að sér tilveruna á annan hátt. Ég geri ráð fyrir
að sama eigi við á Íslandi. Hinsvegar er þetta
einn af þeim þáttum sem ruglar lögguna í rím-
inu og ýtir undir siðferðisbaráttuna sem hann á
í við sjálfan sig og svefnleysið.“
Williams og Pacino: Sannkallaðar þversagnir.Christopher Nolan ásamt þungavigtarleikaranum Pacino.
Af svefnleysi og
öðrum þversögnum
Christopher Nolan er með efnilegri kvikmyndagerðarmönnum sem fram hafa komið í lengri tíma og með nýjustu mynd
sinni Insomnia, sem nú er í bíói, sýnir hann að snilldin sem bjó að baki Memento var engin tilviljun. Í samtali við Skarp-
héðin Guðmundsson í vikunni talaði Nolan um tilurð Insomnia, andúð sína á endurgerðum og svefnleysi Pacinos.
skarpi@mbl.is
FÓLK Í FRÉTTUM
56 SUNNUDAGUR 13. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞEGAR skyggnst er inn í
hljóðheim Einars Arnar Bene-
diktssonar koma í ljós lög, sem
fjalla meðal annars um ráfandi
kanínur og týnda peninga.
Einar Örn kemur fram undir
eigin nafni á tónlistarhátíðinni
Iceland Airwaves, í Iðnó 18. október.
„Mér er sagt að sumt af þessu sé
eins og ég, svolítið óþolandi og pirr-
andi,“ segir Einar Örn um nýju tón-
listina.
Birgir Örn Thoroddsen er hans
helsti samstarfsmaður og verður
hann því ekki einn á sviðinu en tón-
leikarnir verða teknir upp. Til viðbót-
ar býst hann við því að koma fram
með tveimur gítarleikurum, Elíasi
Péturssyni djassgítarleikara og
Frosta Logasyni úr Mínus auk
þess sem sonur hans Hrafn-
kell Flóki leikur á vasatromp-
et. „Ég hitti Bibba úti á götu
og spurði hann hvort við yrð-
um ekki að prófa að vinna sam-
an,“ segir Einar Örn um upp-
haf samstarfsins en þetta var fyrir um
einu og hálfu ári. Samstarfið komst í
fullan gang fyrir tæpu ári og eru þeir
núna komnir með á milli 15 og 18 lög
og hyggja á útgáfu.
„Þetta er hljóðheimur sem við er-
um að vinna í, með smátakti. Litlar
sögur með einstökum melódíum.
Okkur tekst að miðla áfram einkenni-
legu hugarástandi okkar beggja,“
segir Einar Örn.
Þegar hann lýsir umræddu hugar-
ástandi nánar segir hann það fanga
fyrst og fremst augnablikið og eru
lögin því nokkurs konar sögur úr
augnablikinu.
Ekki að reyna
að sigra heiminn
„Það er grundvallaratriði að við er-
um ekki að reyna að slá í gegn. Við er-
um að gera þetta af því að okkur
finnst gaman að þessu. Hugmyndin
hjá okkur er ekki djúpstæðari en það
að okkur finnst gaman að gera þetta,“
segir Einar Örn, sem verður vopnað-
ur hljóðnema á tónleikunum, en Bibbi
verður með tölvu og hljóðblandara.
Einar Örn er hrifinn af tölvu-
tækninni í tónlist og segir hana
gagnast fjölskyldumönnum eins og
sér því hægt sé að vinna tónlist hvar
og hvenær sem er. „Ég sendi Sig-
tryggi Baldurssyni trommara lögin til
Hollands. Hann trommaði inn á þau
og sendi mér til baka mp3-skrár, sem
við settum við sum lögin,“ útskýrir
hann og segir að þeim báðum hafi
hugnast þessi vinnuaðferð.
Einar Örn stígur á sviðið í Iðnó um
miðnæturbilið en hann segist oftast
vera kominn í háttinn um það leyti.
„Ég er venjulega sofnaður þá þannig
að ég þarf sjálfsagt að snúa við sólar-
hringnum þessa viku,“ segir hann.
Einar Örn spilar á Iceland Airwaves 18. október
Sögur úr augnablikinu
Morgunblaðið/Júlíus
The Eagles endurfædd? Ernirnir tveir, Einar Örn Benediktsson, á
mynd, og Birgir Örn Thoroddsen, vinna saman að tónlistarsköpun.
ingarun@mbl.is