Morgunblaðið - 19.11.2002, Síða 27

AÐ ÞREMUR undangengnum
Don Basílíóum ólöstuðum í fruntavel
heppnuðum uppfærslum á einni vin-
sælustu gamanóperu allra tíma var
engin spurning hver hafði vinninginn
um leið og turnvaxinn svartklæddur
líkami Kristins Sigmundssonar birt-
ist á sviði Íslenzku óperunnar á laug-
ardagskvöldið var. Þvílík var útgeisl-
unin – þegar áður en meistarasöngv-
arinn lét upp fyrstu tónana úr
rógmálmsbassabarka sínum. Það
vafðist fyrir engum í þétt setnum óp-
erusalnum að hér fór sá maður sem
kunni allra innlendra sem erlendra
túlkenda bezt skil á bæði tækifær-
issinnaðri klækjamanngerð tónlist-
arkennarans og söngnótum þeim er
Rossini lagði honum í munn. Þótt
einungis ein stór aría falli Basílíó í
skaut í óperunni er „La calunnia“ í
réttum höndum einn af hápunktum
þessa kómíska snilldarverks, og í
þessu tilviki var augljóst að ekki að-
eins kunni söngvarinn rulluna fram í
fingurgóma, heldur bætti hann svo í
frá eigin brjósti með kostulegum
blæbrigðum í bæði leik og söng – án
þess að ofgera eða stela ódrengilega
senunni frá öðrum – að vart varð á
betra kosið. Og viðbrögð óperugesta
létu ekki á sér standa, því eftir fíl-
eflda meðferð Kristins á hrollfynd-
inni rógsaríu Don Basilios glumdi
gólfið af þvílíku stappi ofan í brim-
sogsklappið að annað eins hefur ekki
heyrzt síðan á vinsælustu þrjúsýn-
ingum á fyrri velmektarbíóárum
hins núverandi óperuhúss.
Önnur innslög Kristins voru af
sama kalíberi. Hér var sannarlega
réttur maður á réttum stað. En
kannski var smitandi öruggt framlag
hans ekki sízt eftirtektarvert í því
hversu vel hann spilaði um leið upp
hlutverk félaganna. Auðsætt var að
öllum leið eins og heima hjá sér í ná-
vist risasöngvarans, enda skilaði
hver sínu af óvenjumikilli innlifun.
Slíkur eiginleiki kallar á dýpstu og
varanlegustu gerð vinsælda. Að
sama skapi var þetta kvöld – af öllum
fimm sýningum ÍÓ sem undirritaður
hefur séð til þessa – e.t.v. hið bezta.
Fílefld meðferð
TÓNLIST
Íslenzka óperan
Rossini: Rakarinn í Sevilla. Þorbjörn Rún-
arsson (Almaviva), Sesselja Kristjáns-
dóttir (Rosina), Ólafur Kjartan Sigurð-
arson (Figaro), Davíð Ólafsson (Bartolo),
Kristinn Sigmundsson (Basilio). Kór og
hljómsveit Íslenzku óperunnar u. stj.
Helges Dorsch. Laugardaginn 16. nóv-
ember kl. 19.
RAKARINN Í SEVILLA
Ríkarður Ö. Pálsson
„Auðsætt var að öllum leið eins og heima hjá sér í návist risasöngvarans.“
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. NÓVEMBER 2002 27
Í dag og á morgun 19.-20. nóv.
verður lagersala á ýmsum vörum s.s. undirfatnaði,
sokkabuxum, töskum, dömu- og barnainniskóm,
náttfatnaði, barnahúfum og
fleiri fallegum gjafavörum.
Tilvaldar jólagjafir á frábæru verði!
Opið frá kl. 12.00-18.00 báða dagana
LAGERSALA Í 2 DAGA!
ROLF JOHANSEN & COMPANY, SKÚTUVOGI 10A,
(á milli IKEA og Húsasmiðjunnar),
símar 595 6700/595 6767.
fyrir sér hvort við eyðum of miklum tíma í bók-
menntir“.
Tómas Ingi sagði nauðsynlegt að þjálfa einn-
ig nemendur í því að tala um hvað þeir hafi lært
og „segja frá skoðunum sínum og hugð-
arefnum“.
Erindi Guðrúnar Helgadóttur kallaðist „Er
íslensk tunga hindrum í hörðum heimi“ og var
því vel tekið af gestum. „Sú var tíðin fyrir ekki
svo löngu að lítil börn lærðu tungumálið sam-
kvæmt hinni gömlu og góðu kenningu að af því
læri börnin málið að það er fyrir þeim haft,“
sagði Guðrún og benti á að heimurinn hefði
breyst mikið á síðastliðinni hálfri öld.
„Sú veröld breyttist hraðar en menn höfðu þá
grun um. Amman og afinn hurfu af heimilunum,
pabbinn var í vinnunni eins og venjulega ef
hann var ekki alveg horfinn og nýir pabbar
teknir við og nú var mamman var líka farin út
að vinna,“ sagði hún.
Guðrún sagði að fátt væri börnum hollara en
að lesnar væru fyrir þau góðar bókmenntir.
Hún sagði málþekkingu þeirra að miklu leyti
háða lestrinum með „þverrandi hlustun þeirra á
samræður fullorðins fólks“.
Betra en ekkert að blogga
Guðrún gerði Netið að umræðuefni, sér-
staklega vefdagbækur, eða svokölluð „blogg“.
Hún sagði hina nýju tækni „ekki alvonda“ og að
enginn vafi væri á því að börn og unglingar
skrifuðu meira en nokkru sinni fyrr.
„Bloggið hefur haldið innreið sína og ungling-
ar landsins og raunar hinir eldri líka sitja nú
sleitulaust við tölvur sínar og úthella innstu til-
finningum sínum yfir vini og vandamenn og alla
þá sem sjá vilja. Vísast er þetta ekki allt áhuga-
verð lesning, en ekkert er útilokað að þessi skrif
verði kveikjan að betri skrifum þegar fram líða
stundir. Þegar börnin mín voru ung var mér
nokkuð sama hvað þau voru að lesa, bara ef þau
lásu eitthvað. Á sama hátt held ég að það sé
betra að blogga en að skrifa aldrei neitt.“
70 mínútna skammtur
Andri Snær Magnason gerði einnig að um-
talsefni í erindi sínu „Baulaðu nú, Búkolla mín“
hversu mjög það hefur breyst hvernig og af
MÁLRÆKTARÞING Íslenskrar málnefndar
var haldið í sjöunda sinn á laugardaginn, degi ís-
lenskrar tungu, undir yfirskriftinni „Hver tekur
við keflinu? Samhengið í íslenskri tungu“.
Þingið var tvískipt. Rithöfundarnir Guðrún
Helgadóttir og Andri Snær Magnason fluttu er-
indi um móðurmálið og börn og unglinga. Ís-
lenska og viðskipti var hins vegar umræðuefni
Þorvalds Gylfasonar prófessors og Benedikts
Jóhannessonar, stærðfræðings og fram-
kvæmdastjóra Talnakönnnunar.
Börn, viðskipti og innflytjendur
Engin tilviljun er að þessi efni urðu fyrir val-
inu því þau eru á meðal þeirra málefna er Ís-
lensk málnefnd telur brýnast að leggja rækt við.
Guðrún Kvaran, formaður nefndarinnar, kynnti
stefnuskrá hennar fyrir næstu þrjú árin á
þinginu.
Auk barna og unglinga annarsvegar og fyr-
irtækja og þjónustu hinsvegar leggur nefndin
áherslu á málefni innflytjenda. Ekki var fjallað
um íslensku og innflytjendur á þinginu í ár því
málræktarþingið hefur áður verið tileinkað efn-
inu.
Páll Skúlason, rektor Háskóla Íslands, var á
meðal fjölda manns er sótti þingið, sem haldið
var í hátíðarsal Háskólans.
Guðrún afhenti menntamálaráðherra, Tóm-
asi Inga Olrich, stefnuskrána en hann ávarpaði
þingið. Ráðherra sagði gildi baráttu Jónasar
Hallgrímssonar og Fjölnismanna vera mikið
bæði fyrir íslenskt mál og lýðræði.
Ráðherra ræddi nýja íslenska orðabók og
sagði orðabækur „standa vörð um tungumálið“.
Hann sagði sagnalist mikilvægan hluta af mál-
rækt. „Það skiptir máli að lesa með börnum og
fyrir börn og segja þeim sögur,“ sagði hann.
Of mikill tími í bókmenntir?
Ráðherra ræddi lesraskanir og benti á að
piltar stæðu verr að vígi í lestri en stúlkur.
Hann sagði að í upplýsingasamfélagi nútímans
væri nauðsynlegt að vera læs á bæði bók og Net
og ítrekaði að lélegt læsi væri mikil hindrun.
Hann velti fyrir sér mismunandi áherslum í
kennslu móðurmáls milli landa. Athygli vekur
að ráðherra sagði „fulla ástæðu til að velta því
hverjum börn og unglingar læri móðurmálið.
„Íslensk tunga varðveittist í einangraðri
hringrás þar sem málið skilaði sér frá elsta ein-
staklingi til hins yngsta. Aldursbilið var upp
undir 90 ár og í minni manna geymdist mörg
hundruð ára gamall skáldskapur sem var ríg-
bundinn og hugsaður,“ sagði hann
Andri Snær útskýrði að áhrif þátta á borð við
70 mínútur á Popptíví væru mikil. „70 mínútna-
skammturinn sem drengurinn fær á hverjum
degi kemur frá strákum á þrítugsaldri. Þeir
voru aldir upp af fjölmiðlamönnum sem eru
núna á fertugsaldri, hringrásin er 10–15 ár og
minnið eftir því, Bítlarnir eru forsögulegur tími
og hugsunin er aldrei negld eða slípuð, menn
spjalla og blaðra og slúðra um stjörnur en orða-
forðinn er takmarkaður við örlítið svið, örlítið
svæði heimsins og örmjótt svæði tilfinn-
ingalega,“ sagði hann.
Andri Snær sagði vandamálið við dag-
skrárgerð að dýrt væri að framleiða innihald.
„Auglýsendur fara þangað sem áhorfið er og
velta því ekki fyrir sér hvort efnið sé gott eða
slæmt. Áhorfið er endanlegur mælikvarði á gott
og illt,“ sagði hann.
„Það er of dýrt að skapa og búa til innihald.
Það er dýrt að hugsa í sólarhring og skila af sér
fimm mínútum af innihaldi. Betra er að hugsa í
fimm mínútur og tala í sólarhring,“ bætti Andri
Snær við.
Frjáls viðskipti og íslenska
Benedikt Jóhannesson vék næst að íslensku í
viðskiptum í erindinu „Vefst okkur tunga um
tönn í viðskiptum?“ Hann sagði frjáls viðskipti
forsendu þess að íslensk tunga lifði og ræddi
hvort íslensk tunga hefði gildi fyrir viðskiptin.
„Við vitum að viðskipti eiga menn um heim
allan og af því sést að íslenskan er ekkert
skilyrði fyrir því að menn geti stundað kaup-
skap. Spurningin sem nærtækari er og skiptir
okkur máli: Er íslenska skilyrði fyrir því að
viðskipti séu stunduð hér á landi?“
Hann sagði að íslenska yrði ekki samskipta-
mál landa á milli í viðskiptum í fyrirsjáanlegri
framtíð og þeir sem ætluðu sér að eiga viðskipti
við útlönd yrðu að kunna góð skil á erlendum
málum.
„En það verður aldrei svo að þjóðin ákveði
einn góðan veðurdag að hætta að tala íslensku
og taka upp ensku hennar í stað. Ég hef heldur
enga trú á því að íslensk fyrirtæki fari almennt
að taka upp ensku í samskiptum sín á milli. Ís-
lendingar geta eflt virðingu fyrir viðskiptum
með því að efla kennslu í íslensku í háskóladeild-
um. Þeim peningum væri vel varið, því að færni
í móðurmálinu fer saman við skýra hugsun.“
Viðskipti og menning
Þorvaldur Gylfason kallaði erindi sitt „Hvers
virði er tunga, sem týnist?“. Hann sagði við-
skipti og menningu ekki vera andstæður. „Við-
skipti eru menning,“ sagði hann.
Þorvaldur lagði áherslu á að rækt við móð-
urmálið og árangur í viðskiptum þyrftu ekki að
stangast á. Menn þurfa „ekki endilega að
stunda viðskipti við umheiminn á eigin þjóð-
tungu, því að í viðskiptum eru eðlilega gerðar
aðrar málfarskröfur en í bókmenntum. Íslend-
ingum og öðrum smáþjóðum er það í lófa lagið
að læra ensku nógu vel til þess að geta stundað
öll heimsins viðskipti með góðum árangri án
þess að vanrækja móðurmálið,“ sagði hann.
„Styrkur smáþjóða felst þvert á móti meðal
annars í því, að þær þurfa að ná góðum tökum á
ensku og öðrum málum, og þessi þörf opnar
þeim nauðsynlega útsýn til umheimsins. Ensku-
mælandi stórþjóðir geta á hinn bóginn freistazt
til að láta það hjá líða að læra önnur tungumál
og geta því orðið af viðskiptum og verðmætum
menningartengslum við aðrar þjóðir,“ sagði
Þorvaldur.
Hringrás
móðurmálsins
Morgunblaðið/Jim Smart
Rithöfundurinn Andri Snær Magnason benti á margt sem mætti betur fara í unglingamenn-
ingu landans í erindi sínu á málræktarþingi Íslenskrar málnefndar á laugardag.
Vefdagbækur, menningarverðmæti viðskipta og af
hverjum börn og unglingar læra móðurmálið var á
meðal þess sem rætt var á málræktarþingi er Inga
Rún Sigurðardóttir sat.
ingarun@mbl.is