Morgunblaðið - 12.12.2002, Page 34

LISTIR
34 FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
PÚLSMÆLI
Trönuhrauni 6, • sími 565 1533
220 Hafnarfirði
www.p.olafsson.is
Láttu
hjálpa þér í
líkamsræktinni
ÚTSÖLUSTAÐIR:
Markið • Hreysti • Maraþon
Útilíf • Nanoq • Hlaup.is
Skógar, Egilsstöðum
Úr.verk. Halldórs Ólafss. Akureyri
Georg V. Hannah, Akranesi
Georg V. Hannah, Keflavík
SKÁLDSAGAN Augu þín sáu mig
eftir Sjón kom nýverið út hjá
danska bókaforlaginu Borgen.
Undanfarið hafa birst lofsamlegir
dómar í þarlendum blöðum um
verkið.
Connie Bork segir í umsögn
sinni í Politiken: „Sjón leyfir
lostafullri þjóðarsál að leika laus-
um hala í frumlegri skáldsögu.
…Skáldsagan er skrifuð í hár-
beittum stíl sem vísast gæti sett
herra og frú Dan-
mörku út af laginu
en ef maður sýnir
þrautseigju þá eru
minnst fimm til sex
algjörlega snilld-
arleg atriði. Sjón
minnir eilítið á Lars
von Trier og þó svo
að hvatalífið sé
fjörugra hjá Sjón þá
er ævintýrið og
áhuginn á jafnt því
góða sem því illa
þessum tveimur
listamönnum sam-
eiginlegur.“
Erik Skyum-Nielsen sem vel
þekkir til íslenskra bókmennta,
hefur m.a. þýtt fjölda verka á
dönsku, skrifar í Information:
„Leiðslukennd tilraunaskáldsaga
eftir íslenskan húmorista og mik-
inn framúrstefnumann.“ Hann
segir að bókin sé skemmtileg og
komi sífellt á óvart og andi
verksins sé „leiðslukennd vits-
munahyggja, klámfenginn frum-
leiki, þrautþjálfað hugmynda-
flug“. Síðan ritar Erik
Skyum-Nielsen: „Bókmenntir
geta líka, þegar gáfurnar eru
fyrir hendi eins og hér, verið
leikur einn. …Ekki margir nor-
rænir höfundar skrifa í dag texta
jafnleikandi og úthugsað og
þessa skáldsögu.“
Yfirlætislaust kæruleysi
Lars Bukdahl ritar dóm í
Weekendavisen þar sem segir
meðal annars: „Sjón leikur sér að
grafalvarlegum og skjögrandi
lausbeisluðum gálgahúmor.
…Seiðmagn skáldsögu Sjóns er í
senn óstýrilát sagnasporin milli
himins og jarðar og það áreynslu-
leysi sem heldur öllum þessum
sjálfráðu flugdrekum á lofti.
…Sjón stillir hreinleikanum og
fínleikanum og frásagnargleðinni
upp sem andstæðum af þvílíkri
íþrótt að það er hann sjálfur sem
á síðasta orðið. Hið sérlega
sjónska er svo sá létt-
leiki, íþrótt eða glæsi-
leiki, yfirlætislaust
kæruleysi væri trúlega
réttnefni, viturt og
einbeitt kæruleysi,
víðs fjarri og handan
við bæði tilfinn-
ingaþrunginn og til-
gerðarlegan póstmód-
ernisma.“
Anne Borup skrifar
umsögn um Augu þín
sáu mig í Fyens
Stiftstidende þar sem
segir að þetta sé
skáldleg og ýkt
myndafrásögn sem blandi saman
mörgum listgreinum í unaðslegan
vef misóraunsærra sagna. „Sann-
arlega höfundur sem maður ætti
að fylgjast með í framtíðinni.“
Per Theil segir í BT að Augu
þín sáu mig sé „íslensk engla-
miga af vígvelli póstmódernism-
ans“.
Þá ritar Bo Kampmann Walt-
her í Kristeligt Dagblad: „Í senn
flaumósa og stílhrein saga um
seinni heimsstyrjöldina – hlaðin
myndum, gælir við mörkin á milli
hæðni og alvöru.… Augu þín sáu
mig er ofur nútímaleg heild-
arsaga…bók sem er skrifuð á
flottan hátt, það þarf ekki að
finna hlutina upp eftir á, gagn-
rýna, upphefja, endurbyggja eða
kvikmynda, því þeir eru þegar til
staðar. Eins og við segjum á
jósku: þetta er góð bók.“
Augu þín sáu mig kom út hjá
Máli og menningu árið 1994.
Sjón fær góða dóma í Danmörku
„Þrautþjálfað
hugmyndaflug“
NORSKI drengja- og karlakór-
inn „Sølvguttene“ mun 12 árum
eldri en fyrsta jólatréð sem Osló-
borg sendi Reykvíkingum 1952.
Samt dróst öll þessi ár að hann
kæmi hingað og hefði vissulega
mátt verða löngu fyrr. Enda reynd-
ust gæði hans ótvíræð, og góð að-
sóknin var líka í samræmi við það.
Raunar kom hún nokkuð á óvart,
því reynslan hefur því miður oft
verið á annan veg um fyrstu komu
tiltölulega lítt kunnra hljómlistar-
manna hingað, nema þegar kynn-
ingarbumbur eru knúðar á fullu.
Staðarvalið bendir þó til þess að
reiknað hafi verið með að kórinn
myndi „trekkja“ með skilum. Því
hvað sem segja má um alvarlega
hljómburðargalla Hallgrímskirkju –
og hefur undirr. þar sízt haldið aft-
ur af sér – þá skákar henni aðeins
Laugardalshöllin að sætafjölda.
Auðvitað fyrir utan framúrskarandi
orgelkostinn, því bæði litla undir-
leiksorgelið altarismegin og Klais-
meistarahljóðfærið í turnenda voru
virkjuð í þessu sambandi.
Það var mikið „klassa“-yfirbragð
á viðfangsefnum kvöldsins, sem
samanstóðu af litlum kórperlum
allt frá endurreisn fram að róm-
antík (nema hvað Stanford var eini
(síð)rómantíkerinn) auk nokkurra
norskra nútímaverka af háum
gæðastaðli. Hér var greinilega
hvorki verið að daðra í ótíma við
gospel né fisléttar poppútsetningar,
eins og kannski hefði mátt búast
við af vestrænum nútíma æskulýðs-
kór, jafnvel þótt tenór og einkum
bassi væri í bland skipaður vel
rosknu söngfólki. Hvað aðalstjórn-
andann varðar, hinn 84 ára gamla
stofnanda kórsins Torstein Grythe,
var það ofur skiljanlegt, en kannski
síður hjá grunnskólapiltunum í alt
og sópran, sem í okkar heimshluta
þykja víðast hvar ginnkeyptari fyr-
ir glingri staðar og stundar en jafn-
gamalli og alvarlegri tónlist og hér
var á boðstólum. Hefði mörgum
ungmennakórstjóranum eflaust
leikið forvitni á að hlera hvernig
strákunum er haldið við efnið – hafi
ekki komið til meiri bráðþroski en
hér virðist algengastur með fólki á
svipuðu reki.
Brezki renessansmeistarinn
Christopher Tye var efstur á blaði
með frekar hómófónískt Laudate
nomen Domini. Við tók „Kyrie –
Sanctus“ eftir Palestrina, sem varla
hefur verið eina svonefnt verk höf-
uðmeistara módallar kirkjupólýfón-
íu, jafnvel þótt ekki væri fleira til-
fært í tónleikaskrá. Kórinn söng þá
svolítið dapurlega hið þekkta Ave
verum corpus eftir Mozart og síð-
an, nokkuð hægt og þungt, Til dig,
Herre e. Arild Sandvold; hvort
tveggja með pósítíf-undirleik
Mohns. Næst kom litrík Lítil kór-
messa Kjells Mørks Karlsens a
cappella, rofin æstri klappþörf
óhagvanra hlustenda milli þátta
sem var synd fyrir jafnágætt verk.
Síðan riðlaðist atriðaröðin frá
prentaðri tónleikaskrá og óvíst að
allir hafi greint munnlega breyt-
ingakynningu Grythes, því næst
kom (hafi undirr. ekki sjálfum mis-
heyrzt) De 100 violiner (Eyvind
Alnæs) og Panis Angelicus (C.
Franck) með dáfallegum ónafn-
kynntum einsöngssópran. Þykk
fimm (ef ekki sex) radda mótetta
Schütz, Die Himmel erzählen, með
meginrót í endurreisnarstíl, var síð-
an bráðvel sungin, og þar næst hið
stutta en kraftmikla Cry out Ny-
stedts. Mohn stýrði þessu næst líf-
legasta númeri kvöldsins, Exultate
Deo (A. Scarlatti), en Grythe tók
aftur við í hnausþykku Beati quor-
um via e. Charles V. Stanford.
Mohn lék þá á Klaisinn hið til-
komumikla Resurrexit e. Nystedt,
sem hvað títanískt fítonsaflið varð-
ar hefði eins getað verið um Ymi
heimsjötun. Hvort síðan hafi fylgt
Simeons Lovsang e. Vagn Holmboe
er ekki víst, en endurinnganga
syngjandi kórpilta við kertaljós var
alltjent afar andrúmsaukandi. Við
tók syrpa af svokölluðum norskum
jólalögum (að tónrænu tilliti væri
þó nær að tala um samvestræn) í
úts. Pers Steenbergs, hvar eftir
kórinn söng Halelújakórinn úr
Messíasi Händels við orgelleik
Mohns, er hér hlaut óneitanlega að
minna á „Foundling Hospital“-
frumuppfærsluna í Dyflinni 1743
sem skv. heimildum var flutt með
ekki ósvipuðum kór – og hreif
mann svo niður í tær að engu mun-
aði að maður fylgdi sögulegu fyrsta
fordæmi Georgs II og sprytti á
fætur. Að lokum var klykkt út með
hinum Parsifalfagra slésíska píla-
grímssöng Fögur er foldin.
Norsku Silfurpiltarnir stóðu
sannarlega eftir með pálmann í
höndunum eftir þessa glæsilegu
tónleika. Sjaldan hefur maður
heyrt jafnhljómmikinn drengjakór
(að viðbættum fullveðja röddum)
með jafnmikið og -óþvingað öryggi
í hæðinni, ásamt aðdáunarverðu
góðu samvægi milli tónsviða og
radda. Mótunin var í ofanálag
furðudýnamísk og sveigjanleg, og
heillandi útkoman var til marks um
bæði mikinn metnað og árangur
allra aðstandenda.
Silfurraddir gulli betri
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Ýmis smærri kórverk eftir Tye,
Palestrina, Mozart, Sandvold, Mørk Karl-
sen, Holmboe, Nystedt, Alnæs, Franck,
Schütz, A. Scarlatti*, Stanford og Händ-
el auk Resurrexit f. orgel e. Nystedt og
norsk jólalög í úts. Pers Steenbergs.
Tore Erik Mohn, orgel; Drengjakór norska
ríkisútvarpsins u. stj. Torsteins Grythes
og T. E. Mohns*. Sunnudaginn 8.
desember kl. 20.
KÓRTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
DAVÍÐ Þór Jónsson hefur verið í
djasssviðsljósinu hérlendis um árabil
þótt hann megi telja til yngstu djass-
leikara Íslands sem fullburðugir eru.
Hann er glettilega góður píanisti en
nokkuð mistækur; einstakt orkubúnt
sem fer í hæstu hæðir þegar hann er í
fínum selskap eins og sannaðist er
hann var píanisti norsku djasssveit-
arinnar Motive, sem var kjörin besta
ungliðadjasssveit Norðurlanda 2001.
Davíð tók einnig þátt í þeirri keppni
árið áður fyrir Íslands hönd með
tríóinu FLÍS, sem hann skipar ásamt
Valdimari Kolbeini og Helga Svavari
og það eru þeir tvímenningar sem eru
við hlið Davíðs Þórs út í gegn á þess-
um diski. Þeir sömdu saman fyrstu
fjóra ópusuna, sem eru frekar sam-
spuni en tónskáldskapur. Davíð á þar
ýmsa góða spretti og oft vantar ekki
nema herslumuninn til að tónlistin
lifni, sér í lagi þegar þeim tekst að
magna andstæður milli tónfagurs pí-
anóleiks Davís Þórs og ýlfrandi boga-
sargs Valdimars Kolbeins eins og í
fjórða ópusnum; Geimi. En áður hafði
verið lagt í Stríð gegn hinum vonda
djassi, þar sem ágætur sóló Davíðs
Þórs með sveiflutöktum og stríðum
tónahlaupum var brilljant. Það má
segja að þessir fjórir ópusar hafi
runnið í einn og því nafn þess næsta
rökrétt: Lag no 2 á disknum, en það
er eftir Davíð Þór eins og öll lögin sem
fylgdu utan síðasta uppákoman.
Lag no 2 á diskinum er nýbopp og
spilamennskan heldur daufleg, ég hef
heyrt hann spila þetta miklu betur
með félögum sínum. Í næsta ópusi,
Rask, var annað upp á teningnum og
er þetta helsti gullmolinn á diskinum.
Hann upphófst í stjörnumerki Evr-
ópu og ekki að vita hvert Davíð
stefndi uns davisísk laglínan skaut
upp kollinum. Valdi Kolli með
skemmtilegan bassasóló og rýþminn
grúví með Matta Hemstock innan-
borðs þegar Jóels kórónaði verkið
með sópransólói sínum. Einhvern
tímann heyrði ég Jóel leika þetta með
þeim félögum dálítið tamið en hér
gekk allt upp. Annar gullmoli fylgdi;
Ósk þar sem Davíð Þór lék beint frá
hjartanu á klassískum nótum im-
pressjónískum og hefði hljóðsmölun
Helga Svavars betur leitað sjávar-
falla. Meski fylgdi, fínn ópus póst-
boppískur, en ekki slær hann Raski
við – svo kom háskafullur píanóspuni í
48 sekúndur: Hráar franskar. Þetta
er það sem Davíð Þór gerir best allra
íslenskra djasspíanista; trylltur og
tættur spuni – eins konar Bud Powell-
ís með Cecil Taylor-sósu – en til að
hann gangi upp í lengra verki þarf dá-
lítið kröftugri hrynsveit en Davíð Þór
á kost á hérlendis. Diskinum lýkur á
brandara þeirra félaga og Eiríks Orra
skólabróður þeirra; Byggja hús – svo
er dálítið löng þögn og ef menn láta
diskinn rúlla áfram fá þeir það marg-
falt launað því Ósk hljómar aftur og í
þetta sinn án hljóðsmalans, en það
hefði mátt sleppa hinum langa loka-
seimi.
Þessi fyrsti hljómdiskur er dálag-
leg frumraun en Davíð Þór getur bet-
ur og vonandi verður næsti diskur
heilsteyptari og bernskubrekin horfin
veg allrar veraldar. En fyrir alla
muni; missið samt ekki af gullmolun-
um sem þarna er að finna.
Gullmolar í öskustó
DJASS
Geisladiskur
Davíð Þór Jónsson píanó, Valdimar Kol-
beinn Sigurjónsson bassa og Helgi Svav-
ar Helgason trommur, slagverk og hljóð-
smala ásamt Eiríki Orra Ólafssyni
trompet, Jóeli Pálssyni sópran- og ten-
órsaxófóna og Matthíasi M.D. Hemstock
trommur og slagverk. Hljóðritað í sal FÍH
í janúar 2002. Ómi Jazz 006.
DAVÍÐ ÞÓR JÓNSSON: RASK
Morgunblaðið/Jim Smart
Davíð Þór Jónsson: Getur betur.
Vernharður Linnet
Gerðu það bara –
handbók fyrir
stelpur sem vilja
vera stórar er eft-
ir Guðrúnu G.
Bergmann. Bókin
fjallar um ýmsar
aðferðir og leiðir
sem hægt er að
fara til að öðlast
ánægjulegra og innihaldsríkara líf,
segir í fréttatilkynningu. Ennfremur
segir: „Grunnurinn að því er lagður
með því að sætta sig við hlutina
eins og þeir eru. Svo má kanna
hvaða breytingar þú vilt gera. Til
þess að breytingar geti orðið þarf
örugglega að fyrirgefa einhverjum og
takast á við eigin tilfinningar og
breyta þeim neikvæðu í jákvæðar.
Samskiptin geta ekki orðið góð
nema þú tjáir þig á annan hátt en
með augnamálinu sem fæstir skilja
og til að öðlast eitt þarftu yfirleitt að
fórna einhverju öðru.“
Guðrún G. Bergmann hefur á und-
anförnum árum skrifað og þýtt marg-
ar bækur sem fjalla um sjálfsrækt,
andlegan þroska og bætt heilsufar.
Útgefandi er Leiðarljós. Bókin er
126 bls., prentuð í Gutenberg. Verð
1.990 kr.
Handbók