Morgunblaðið - 17.12.2002, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. DESEMBER 2002 35
Model 6337DWDE
14,4 V NiMH - 2,6 Ah
L 0-400 sn/mín
H 0-1300 sn/mín
Max 65 Nm Model 6347DWDE
18 V NiMH - 2,6 Ah
L 0-400 sn/mín
H 0-1300 sn/mín
Max 80 Nm
30 ár á Íslandi
1972 - 2002
JÓLATILBOÐ
Skí›apakkar
- um jólin
Catmandoo snjógallar 5.990 kr.
Stær›ir: 90-130.
Litir: Rau›ur og blár
Smáralind - Glæsibæ
Simi 545 1550 og 545 1500
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
U
TI
1
94
42

12
/2
00
2
Barnaskí›apakkar:
15% afsláttur
ef keypt eru skí›i,
bindingar og skór
HVER er tilgangur Landsvirkj-
unar? Væntanlega sá að sjá lands-
mönnum fyrir sem ódýrustu raf-
magni. En til þess að svo megi verða
gengur ekki að fyrirtækið sé rekið af
pólitískum kommisörum. Pólitíska
þríeykið sem nú ræður ríkjum á
LSV, þeir Jóhannes Geir Sigur-
geirsson stjórnarformaður, Friðrik
Sophusson forstjóri og Stefán Pét-
ursson fjármálastjóri hafa það hlut-
verk að virkjað verði við Kára-
hnjúka.
„Misskilningur“ um
væntanlegan arð
Margítrekað hefur verið fullyrt, af
hálfu forstjóra og fjármálastjóra
LSV, að fjárfesting í Kárahnjúka-
virkjun muni skila fyrirtækinu 14%
arði af eigin fé. Til að gæða þessa
fullyrðingu trúverðugleika hefur
gjarnan verið nefnt að Sumitomo
Mitsui Banking Corp. hafi staðfest
að þessi arðsemi sé mjög eðlileg fyr-
ir fyrirtæki í þessari grein!
Hvað merkir þessi staðfesting
hins japanska banka? Einfaldlega að
12–14% ávöxtunarkrafa eigin fjár sé
eðlileg miðað við áhættuna sem í
Kárahnjúkaverkefninu er fólgið!
SMBC tekur mjög skýrt fram í sinni
greinargerð að allar tölulegar upp-
lýsingar að baki útreikningunum séu
alfarið á ábyrgð LSV. Forstjóri LSV
þrástagast á að hinn japanski banki
hafi „staðfest“ að útreikningar LSV
væru „réttir“, í stað þess að taka af
öll tvímæli með því að birta 6 neðstu
línur á bls. 3 úr skýrslu SMBC dags.
3. september 2001. Þannig vonast
hann til að afstaða manna til málsins
ráðist nær eingöngu af tilfinninga-
rökum, svipuðum þeim þegar menn
taka afstöðu með/móti fótboltaliði.
Friðrik Sophusson, forstjóri LSV,
hefur greinilega ekki enn áttað sig á
því að önnur lögmál gilda úti í þjóð-
félaginu en í pólitískum karpheimi
stjórnmálanna. Í þeim heimi, sem
hann hefur lengst af dvalist í, helgar
tilgangurinn meðalið. Þar gildir að
„betra sé að veifa röngu tré en
öngu“. En í heimi raunveruleikans,
þar sem m.a. eru teknar ákvarðanir
um stórar fjárfestingar, lifa þeir ein-
ir af sem búa yfir sem traustustu
upplýsingum um möguleikana og
áhættuna sem í verkefninu er fólgið.
Enginn óbrjálaður maður leyfir sér
að „reikna aftur á bak“ og finna sér
þannig forsendur fyrir einstökum
þáttum jöfnunnar, þannig að „rétt
útkoma“ náist. Í skýrslu SMBC
kemur fram að einungis 78% líkur
eru taldar á því að 3,2% ávöxtun
fjármagns á ári, bundins í Kára-
hnjúkavirkjun náist fyrstu 25 árin.
Það eru m.ö.o. 22% líkur á að jafnvel
ávöxtunarkrafa sem er 2,3% lægri
en þau 5,5% sem LSV telur eðlilega
lágmarkskröfu náist á tímabilinu!
Þess utan telur LSV nægilegt að
miða við 0,7% rekstrarkostnað á ári
og ber við reynslu af rekstri virkj-
ana. Þess ber að gæta að Kára-
hnjúkavirkjun er í mjög veigamikl-
um atriðum frábrugðin fyrri
virkjunum LSV á Þjórsár/Tungna-
ár-svæðinu. Ber þar fyrst að nefna
risa grjótstíflu, einhverja þá stærstu
í heimi. Slíkar stíflur eru eðli máls-
ins samkvæmt lekar. Þær krefjast
því viðamikillar vöktunar og nauð-
synlegra „mótvægisaðgerða“, eftir
því sem væntanleg lekavandamál
koma upp. Baráttan við fokvanda-
mál úr Hálslóni mun fyrirsjáanlega
hafa ófyrirséðan og mikinn kostnað í
för með sér. Þannig má benda á
fjölda atriða, sem augljóslega munu
kosta mun meira, en felst í rekstri
núverandi virkjana LSV. Áætlaður
virkjanakostnaður upp á 1 milljarð
Bandaríkjadala, er aldeilis ekki í
hendi. Ekki hvað síst þegar tillit er
tekið til þess að meirihluti þeirra er-
lendu fyrirtækja, sem fyrir ári voru
sérvalin vegna þessara fyrstu verk-
þátta, kusu að falla frá að gera til-
boð. Að slíkt skuli gerast, sem er
einstakt í útboðssögu LSV, sýnir
hversu umdeilt og áhættusamt verk-
efnið er.
Tilgangur
Landsvirkjunar
Eftir Svein
Aðalsteinsson
Höfundur er viðskiptafræðingur.
„Önnur lög-
mál gilda úti
í þjóðfélag-
inu en í póli-
tískum karp-
heimi stjórnmálanna.“
LANDHELGISGÆSLAN hlust-
ar eftir neyðarkalli frá sjó og landi,
auk þess að vernda landhelgi Ís-
lands. Sem betur fer hlustar Gæslan
ekki einvörðungu, heldur bregst hún
við og er óþarfi að rekja þann þátt
hér enda björgunarstörf hennar
löngu kunn. Hún Gæslan! – þetta
lætur vel í eyrum, verndandi móðir,
hið minnsta góður vinur. Frá henni
berast nú neyðaköll. Á stuttum tíma
hafa tveir flugstjórar flugdeildar
Landhelgisgæslunnar komið fram í
fjölmiðlum, annar með innsent les-
endabréf en hinn vegna umfjöllunar
um þá ósk hans að láta af starfi yf-
irflugstjóra. Neyðarkall þessara
manna er það sama og væntanlega
allra starfsmanna Gæslunnar, fjár-
sveltið er slíkt að sparnaðarloginn
hefur læst sig í innviði og burðar-
stoðir stofnunarinnar.
Sem læknir í þyrlusveit Gæslunn-
ar hef ég fengið tækifæri til að fylgj-
ast með starfsemi Landhelgisgæsl-
unnar sem á flestum sviðum hefur
verið afar fagmannleg. Tækjum hef-
ur verið vel við haldið og eru það kall-
aðir traustabrestir þegar mest lætur
í elstu skipum og loftförum Gæslunn-
ar í vondum veðrum, enda þau öll
löngu gjaldgeng í fornbílaklúbbinn ef
færu þau um landveg, nema „nýja“
þyrlan sem er 10 ára gömul. Starfs-
mennirnir sem stjórna tækjunum
annast viðhald þeirra og þeir sem
sinna baklandinu eru hins vegar hinn
eiginlegi auður Gæslunnar. Óefað er
Gæslan ein þeirra ríkisstofnana sem
státað getur af hvað mestri tryggð
starfsmanna. Þá láta menn aðra
þætti en laun ráða starfi og það skilar
sér í því að mikil reynsla safnast upp.
Tryggð og reynsla eru auður sem fá-
ir myndu láta frá sér ef þeir hinir
sömu fengju um það einhverju ráðið.
Þar er komið að kjarna málsins,
þeim sem ráða. Eru það ráðamenn
landsins, ríkisstjórn Íslands sem
með minnkandi framlögum eru með-
vitað að knýja Gæsluna á hnén?
Örugglega ekki, þeim er fullljóst
mikilvægi Gæslunnar þó svo að engin
þorskastríð séu í sjónmáli. Vernda
þarf auðlindir landsins og sjálfs-
ákvörðunarrétt þjóðarinnar í að nýta
þær eins og skynsamlegt þykir
hverju sinni. Fiskinn, sem væntan-
lega á eftir að verða áhugaverðari
bráð þegar dregið verður úr veiði-
möguleikum Evrópuþjóða [www.-
europa-web.de]. Hafið, sem meng-
andi efni ógna sífellt meir, m.a. vegna
þeirrar skipaumferðar sem fer ná-
lægt landinu, eins og nýlegt olíuslys
undan ströndum Spánar er dæmi
um. Þar fórst skip er ryðgaði hægt í
sundur við bryggjulegu í ár í St. Pét-
ursborg og hefði aldrei átt á sjó að
fara, hvað þá lestað fullt með olíu.
Með þessari tegund skipaumferðar
þarf að hafa aukið eftirlit, svo ekki sé
minnst á eftirlit með skipum er flytja
eiturlyf sem menga okkar bestu börn
[www.europe.cnn.com]. Nei! það sem
hefur brugðist er stjórn Landhelg-
isgæslunnar. Hún hefur ekki staðið
sig í að berjast fyrir þeim fjárfram-
lögum sem eru nauðsynleg rekstrin-
um, heldur gefið sig að örstjórnun
inn á við og þægð út á við. Slíkri
stjórn er hætt við harðri gagnrýni
þegar á bátinn gefur, eins og dæmi
slökkviliðsstjóra Þrándheims í Nor-
egi sýnir. Slökkviliðsmenn bæjarins
telja að slaka framgöngu slökkvi-
starfs í stórbruna þeim er þar varð
um daginn megi rekja til áralangs
niðurskurðar sem yfirmaður slökkvi-
liðsins hafi ekki spornað gegn, held-
ur sífellt reynt að laga lið sitt að
sparnaðinum. Þannig hafi hann
smám saman gert þeim ókleift að
sinna þeim verkefnum sem þeir voru
sannarlega ráðnir til að leysa
[www.adressa.no]. Hliðstæða þessa
birtist í Landhelgisgæslu Íslands og
það væri algert ábyrgðarleysi að bíða
stóráfalla svo það megi koma í ljós.
Ég skora því á alla er að þessum
málaflokki koma að bretta upp erm-
arnar. Það þarf að stórauka fjár-
framlög til Landhelgisgæslunnar svo
hún fái sinnt því veigamikla hlutverki
sem hún gegnir og megi sækja fram,
vaxa og dafna sem sú stofnun sem
getur tekið á mikilvægum verkefn-
um framtíðarinnar.
Þegar sparnaðar-
loginn brennir
Eftir Hannes
Petersen
„Vernda þarf
auðlindir
landsins og
sjálfs-
ákvörð-
unarrétt þjóðarinnar í
að nýta þær eins og
skynsamlegt þykir.“
Höfundur er læknir í þyrlusveit
Landhelgisgæslunnar.
hpet@landspitali.is.
Síðumúla 24 • Sími 568 0606
Tauáklæði
52.900,-
Amerískur Hvíldarstóll
Mörkinni 3, sími 588 0640
Glæsilegar
jólagjafir
www.nowfoods.com
Góðir skór
Skóbúðin
Miðbæ Háaleitisbraut 58-60
Sími 553 2300
Ráðgjöf á fimmtud. kl. 15-18 og laugard. kl. 11-15.
PIPAR OG SALT
Klapparstíg 44
Sími 562 3614
GRANÍT MORTEL
áður kr. 4.500
Nú kr. 3.300
Stærð15 cm