Morgunblaðið - 24.12.2002, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 24. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„Ekki er sopið kálið þótt í ausuna sé komið“ með stærstu jólagjöf Íslandssögunnar.
Aðfangadagskvöld á Hernum
Guðs andi er
þar til staðar
Aðfangadagskvöld áHjálpræðishern-um er fastur
punktur í tilveru margra,
ekki síst þeirra sem eiga
um sárt að binda, eða hafa
ekki í önnur hús að venda.
Á Hernum eru allir vel-
komnir á meðan húsrúm
leyfir, þar er haldinn há-
tíðarkvöldverður og helgi
jólanna svífur yfir vötnun-
um. Gestgjafi er Miriam
Óskarsdóttir, kafteinn í
Hjálpræðishernum.
– Hver er forsaga að-
fangadagskvölda hjá
Hjálpræðishernum?
„Forsaga aðfanga-
dagshátíðar á Hjálpræðis-
hernum er löng. Ætli mað-
ur geti ekki fullyrt að hún
hafi byrjað þegar starfið
hófst hér á landi 1895. Að sjálf-
sögðu hefur svo ýmislegt breyst í
tímans rás. Meiri fátækt var fyrr
á árum og ég man að Guðrún Ás-
mundsdóttir leikkona nefndi, að
þegar Ólafía Jóhannsdóttir, stofn-
andi Hvítabandsins, kom heim frá
Ameríku hélt hún fyrirlestur, þá
var mögulegt fyrir þá sem vildu,
að fá lánuð hrein rúmföt fyrir jól-
in, því allir þráðu að sofa í hrein-
um rúmfötum jólanóttina, enginn
þurfti að biðja um að fá þau, held-
ur gat fólkið sjálft náð í rúmfötin
úr hillunum og skilað þeim svo
aftur eftir jólin. Einnig veit ég að
það tíðkaðist að gert var við föt og
saumuð ný föt úr gömlum fötum
og þau gefin um jólin þeim sem á
þurftu að halda. Fátæktin var svo
mikil að jólafagnaðir voru haldnir
fyrir fátæka sem þurftu að hafa
með sér sérstaka boðsmiða og
mátti þá gjarnan sjá að einstak-
lingarnir komu einmitt klæddir
fatnaði sem konurnar höfðu
saumað handa þeim. Í gegnum ár-
in hefur svo aðstoðin þróast þann-
ig að við erum nú með sérstakan
jólafagnað á aðfangadag í sam-
starfi við Vernd, þar að auki gef-
um við hundruðum einstaklinga
gjafakort til þess að gera þeim
kleift að halda jól í heimahúsum,
einnig gefum við fatnað úr flóa-
markaðsbúðinni, höldum jóla-
fagnað fyrir eldri borgara með
meiru.“
– Hvernig er samstarfinu við
Vernd háttað?
„Daníel Óskarsson hefur sagt
mér að Hanna Johannessen, for-
maður jólanefndar Verndar, hafi
snúið sér til hans og spurt hvort
hægt væri að hafa samstarf í sam-
bandi við hátíðarhald á aðfanga-
dagskvöld. Vernd hafði verið með
sjálfstæðan jólafagnað til margra
ára, en hafði lent í húsnæðis-
hraki.“
– Breyttist eitthvað eðli sam-
komunnar við samstarfið við
Vernd?
„Enn hef ég eftir Daníel, sem
var þá leiðtogi Hjálpræðishersins,
að við hefðum fram að þessu haft
margt fólk á aðfangadagskvöld og
eitthvað hafi fjölgað við þessa
breytingu. Það eina
sem breyttist við þetta
samstarf var að Hanna
Johannessen kom og
var með okkur um
kvöldið og sagði nokk-
ur orð við borðhaldið. Skörungs-
kona sem ánægjulegt er að starfa
með. Við höfðum fengið nokkur
fyrirtæki í lið með okkur, þannig
að við þurftum ekki lengur að
kaupa hangikjötið og annan mat,
formaður jólanefndar Verndar sá
einnig um að koma með hangikjöt
og annað sem Vernd fékk hjá fyr-
irtækjum, þannig að það var alltaf
nógur matur og oft áttum við það
mikið aflögu að við gátum boðið
heimilislausum og fátækum í mat
aðra hátíðardaga, eins og jóladag
og nýársdag.“
– Hver er dagskráin á aðfanga-
dagskvöld?
„Dagskráin hefst klukkan 18
með því að jólaguðspjallið er lesið.
Svo er boðið upp á súpu. Síðan er
á boðstólum hangikjöt, lambalæri
og svínabógur. Sjálfboðaliðar sjá
um matseldina og margir leggja
hönd á plóginn. Eftirréttur er svo
yfirleitt ís. Á milli þess sem verið
er að bera mat á borð eru jóla-
söngvar sungnir. Síðan dönsum
við í kringum jólatréð. Í hléum er
komið fram með sælgæti og
ávexti og allir fá svo jólapakka.
Vernd kemur með pakka og Her-
inn gefur líka pakka. Einnig gefur
Gistiheimili Hersins sínu fólki
gjafir. Að lokum er farið inn á
Gistiheimilið þar sem boðið er
upp á kaffi, kökur og alls kyns
góðgæti. Sumir staldra við lengi,
en aðrir kjósa að fara heim og
hvíla sig.“
– Hverjir eru það sem koma til
ykkar og hverjir mega koma?
„Þarna eru allir velkomnir, ein-
mana, ungir sem aldnir, fátækir
sem ríkir, Íslendingar, útlending-
ar, fólk af öllu þjóðerni. Maturinn
er ókeypis að sjálfsögðu. Ákjós-
anlegt er að þeir sem koma skrái
sig fyrirfram símleiðis.“
– Hvernig er andinn á aðfanga-
dagskvöldi hjá Hernum?
„Andinn á þessum
kvöldum hefur verið al-
veg sérstakur, sann-
kallaður jólaandi. Það
er ekki síst að þakka
þeim mörgu sem lagt
hafa hönd á plóginn, t.d. Arnar og
Anna, hjón sem komu í upphafi
aðeins til að vera með á seinni-
hluta kvölds eftir að hafa borðað
heima hjá sér, en sjá nú um elda-
mennskuna og flest sem til fellur
ásamt börnum sínum. Já, andinn
sem svífur yfir vötnunum er svo
sannarlega góður og ég tel það
vera vegna þess að það er Guðs
andi sem þar er til staðar.“
Miriam Óskarsdóttir
 Miriam Óskarsdóttir er fædd
í Reykjavík 27. júní 1960. Dótt-
ir Ingibjargar Jónsdóttur og
Óskars Jónssonar. Hefur starf-
að fyrir Hjálpræðisherinn á Ís-
landi, í Panama og víðar. Hún
er kafteinn í Hjálpræðis-
hernum, en starfar þar í dag
einungis sem sjálfboðaliði. Fór í
foringjaskóla Hjálpræðishers-
ins í Englandi 1979–81 og er
með BA nám í spænsku með
norsku og sænsku sem auka-
greinar við HÍ. Hefur og
kennsluréttindi og starfar sem
dagskrárgerðarkona á útvarps-
stöðinni Lindinni.
Meiri
fátækt var
fyrr á árum
PÁLL Gunnar Pálsson, forstjóri
Fjármálaeftirlitsins, segir að það sé
verkefni Fjármálaeftirlitsins að
tryggja að hagsmunir viðskipta-
manna séu í fyrirrúmi í þjónustu við
þá. Margt í starfinu hafi miðað að því
að styrkja umgjörðina og fjárfestar,
sem telji sig hlunnfarna, geti snúið
sér til Fjármálaeftirlitsins eða leitað
réttar síns hjá sérstakri úrskurðar-
nefnd eða dómstólum.
Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu á laugardag hafa helstu
verðbréfafyrirtæki í Bandaríkjunum
samþykkt að greiða nær milljarð
dollara, um 80 milljarða króna, í sekt
til að binda enda á rannsókn á því
hvort þau hafi ráðlagt fjárfestum að
kaupa varasöm bréf og hyglað sum-
um fjárfestum með óeðlilegum
hætti. Að sögn Páls Gunnars Páls-
sonar hefur Fjármálaeftirlitið orðið
vart við umræðu um ráðgjöf hér á
landi og slík mál hafi verið tekin til
skoðunar en þau hafi ekki verið það
mörg að hægt sé að draga af þeim
víðtækar ályktanir. Hins vegar séu
öll mál einstaklingsbundin og því
þurfi að skoða hvert mál fyrir sig.
Páll Gunnar segir að Fjármálaeftir-
litið reyni að eigin frumkvæði að átta
sig á þessum þáttum í starfsemi fjár-
málafyrirtækja, en það geti verið
erfitt án þess að hafa einhverjar vís-
bendingar í höndunum. Því sé mik-
ilvægt að gera Fjármálaeftirlitinu
viðvart telji menn að á sér hafi verið
brotið.
Á gráa markaðnum svonefnda
hafa farið fram viðskipti með óskráð
verðbréf sem hafa ekki farið í al-
mennt útboð í öllum tilvikum. Páll
Gunnar segir að reglur um almennt
útboð hafi verið styrktar, skilgrein-
ingar þar verið gerðar skýrari auk
þess sem ábyrgð fjármálafyrirtækja
hafi verið dregin fram með skýrari
hætti þegar þau selji almenningi
verðbréf sem ekki hafi farið í al-
mennt útboð og hafi ekki verið
skráð.
Drög að tilmælum
Á heimasíðu Fjármálaeftirlitsins
(www.fme.is) er umræðuskjal þar
sem birt eru drög að leiðbeinandi til-
mælum um greiningardeildir og
greinendur. Páll Gunnar bendir á að
það sé m.a. gerð krafa um að fjár-
málafyrirtæki geri grein fyrir hags-
munum sínum vegna verðbréfa sem
greiningin fjalli um. „Löggjöfin hef-
ur verið styrkt,“ segir Páll Gunnar
og bendir á að fyrirtækjum í verð-
bréfaþjónustu og lánastofnunum sé
skylt að setja sér reglur um aðskiln-
að hagsmuna innan fyrirtækisins eða
svonefnda kínamúra og Fjármálaeft-
irlitið hafi sett í tilmælum lágmarks-
kröfur um þetta.
Páll Gunnar segir að hlutverk
Fjármálaeftirlitsins sé m.a. að fylgj-
ast með því sem fari úrskeiðis og
nýta upplýsingarnar til að tryggja að
mistök endurtaki sig ekki, en það sé
ekki eftirlitsins að skera úr réttará-
greiningi viðskiptamanna við fjár-
málafyrirtæki eða ákveða bóta-
greiðslur. „Löggjafinn og stjórnvöld
hafa gert margt til að bæta umgjörð-
ina að fenginni reynslu sem á að
tryggja að hagsmunir viðskipta-
mannanna séu alltaf í fyrirrúmi en
ekki hagsmunir einhverra annarra
eins og hagsmunir starfsmanna eða
hagsmunir fyrirtækisins eða sjóða á
þeirra vegum.“
Umgjörðin á að treysta
hagsmuni viðskiptavina
ÞAÐ er alkunna að
kaffihús eru kjörinn
vettvangur þeirra sem
hafa gaman af því að
skiptast á skoðunum um
þjóðmál og hefur jafn-
vel heil stétt manna ver-
ið kennd við kaffihúsa-
speki. Snemma beygist
krókurinn, segir í orð-
tækinu, og á það vel við
hér. Þessir spekingar
eru þó væntanlega
ómálga og láta því uml
og handahreyfingar
duga. Yfirleitt nægir
það þó að skilaboðin séu
stundum misskilin af
þeim sem eldri eru.
Misskildir
kaffihúsa-
spekingar
Morgunblaðið/Golli