Morgunblaðið - 04.02.2003, Page 23

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. FEBRÚAR 2003 23
ÁRSREIKNINGUR Frjálsa fjár-
festingarbankans fyrir árið 2002 hef-
ur verið birtur. Samkvæmt honum
nam hagnaður bankans eftir skatta
483 milljónum króna, sem er 22%
ávöxtun eigin fjár. Þessar tölur stað-
festa að þær forsendur sem SPRON
lagði til grundvallar kaupum á bank-
anum voru réttar. Rekstraráætlun
fyrir yfirstandandi ár sýnir einnig að
þess má vænta að SPRON fái góðan
arð af þeirri ákvörðun að festa fé í
bankanum.
Endurskoðunarfyrirtækið Deloitte
& Touche (D&T) lýsti þeirri skoðun
sinni fyrir nokkru að virði Frjálsa
fjárfestingarbankans hefði líklega
verið milljarði króna lægra en
SPRON keypti hann á. Samt hafði
verið sýnt fram á með samanburði að
markaðsvirði íslenskra fjármálafyrir-
tækja í góðum rekstri er mjög í sam-
ræmi við það verð sem SPRON borg-
aði fyrir hlutabréfin í bankanum.
D&T kýs að horfa ekki á íslenskar að-
stæður en gerir samanburð við ýmsa
erlenda banka sem búa við allt annað
rekstrarumhverfi en Frjálsi fjárfest-
ingarbankinn. Hvað sem þessu líður
hlýtur að vera sett spurningarmerki
við þá niðurstöðu D&T að verðmæti
Frjálsa sé litlu hærra en bókfært eig-
ið fé bankans.
Úreltar forsendur
Raunafkoma Frjálsa fjárfestingar-
bankans staðfestir að þær forsendur
sem Deloitte og Touche gefur sér í
sínu verðmati standast ekki. Afleið-
ingarnar af röngum forsendum leiða
til þess að D&T vanmetur afkomu
bankans á árinu 2002 um liðlega 200
milljónir króna eftir skatta. Þessi
skekkja gengur eins og rauður þráð-
ur gegnum allt verðmatið. Hún ein
skýrir milljarðinn sem munar á verð-
mati D&T og kaupverði Frjálsa fjár-
festingarbankans.
Mistök D&T felast aðallega í því að
endurskoðunarfyrirtækið byggir á
forsendum fortíðar sem ekki eru
lengur fyrir hendi í rekstri Frjálsa
fjárfestingarbankans. D&T tekur
ekki nægjanlegt tillit til þeirra rót-
tæku breytinga sem urðu í rekstri
bankans árið 2001. Þessar umbreyt-
ingar höfðu veruleg áhrif á vaxta-
tekjur, rekstrargjöld og afskriftar-
framlög sem koma að fullu fram í
stórbættri afkomu á árinu 2002 og
góðum rekstrarhorfum á árinu 2003.
Breytingarnar leiddu til þess í fyrra,
ásamt afnámi verðbólgureiknings-
skila, að hreinar vaxtatekjur nærri
tvöfölduðust og reksturskostnaður
lækkaði mikið. D&T tekur ekki þess-
ar nýju rekstraraðstæður með í sína
útreikninga á þann hátt að rétt mynd
fáist af rekstrinum.
Þannig eru vaxtatekjur vanmetnar
um 165 milljónir króna á árinu 2002,
önnur rekstrargjöld ofáætluð um 16
milljónir króna og framlag í afskrift-
arreikning ofáætlað um 61 milljón
króna. Á þessum forsendum er hagn-
aður Frjálsa fjárfestingarbankans
vanáætlaður miðað við rauntölur um
liðlega 200 milljónir króna á árinu
2002, eins og áður sagði. Þá gerir
D&T ráð fyrir að hagnaður bankans
verði 231 milljón árið 2003 meðan
áætlanir Frjálsa gera ráð fyrir 450
milljóna króna hagnaði. Í ljósi þess að
afkoma fyrstu níu mánuði ársins var
þekkt þegar matið var gert er skekkj-
an í matinu ótrúlega stór. Taflan sem
fylgir þessari grein sýnir samanburð
á lykilstærðum í áætlunum D&T ann-
ars vegar og ársuppgjöri Frjálsa hins
vegar. Fjárhæðir eru í milljónum
króna.
Traust útlán
Frjálsi fjárfestingarbankinn sér-
hæfir sig í framkvæmda-, húsnæðis-
og bílalánum. Eignir hans eru nú nær
eingöngu bundnar í útlánum sem
dreifast á mikinn fjölda lántaka. Um
99% útlána bankans eru tryggð með
veðandlagi og þar af um 70% með
veðtryggingu í fasteign. Þetta er
helsta skýringin á því að vanskil út-
lána bankans námu aðeins 1,1% af
heildarútlánum árið 2002 meðan hlið-
stætt hlutfall hjá innlánsstofnunum
var 4,1% í lok september 2002, sam-
kvæmt opinberum tölum Fjármála-
eftirlitsins. Afskriftarþörf Frjálsa er
því mun minni en D&T gerir ráð fyr-
ir.
Rigning í sólskini?
Líkja má verðmati á fyrirtækjum
við veðurspá. Reynt er að byggja
spána á athugunum og fyrirliggjandi
gögnum og stuðst við útreikningslí-
kön. Matskenndir óvissuþættir eru þó
oftast svo margir að skekkjumörkin
eru stór og raunveruleikinn stundum
fjarri spánni. D&T hefur sagt að það
standi við sína spá í einu og öllu þótt
rauntölur um afkomu segi allt aðra
sögu og staðfesti að eðlilegt verð var
greitt fyrir Frjálsa fjárfestingar-
bankann. Enn hef ég ekki hitt veð-
urfræðing sem heldur því fram að
rigningarspá hans hafi verið rétt ef
sólin hefur skinið daginn eftir.
Eftir Guðmund
Hauksson
„Endur-
skoðunar-
fyrirtækið
byggir á
forsendum
fortíðar.“
Höfundur er sparisjóðsstjóri
SPRON.
Frjálsi fjárfest-
ingarbankinn
góð fjárfesting
Örugg lei›
til ávöxtunar
www.spar.is
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.IS
S
PA
2
00
29
0
2/
20
03
Hvort sem flú hyggst ávaxta sparifé flitt til lengri
e›a skemmri tíma b‡›ur Sparisjó›urinn gó›a ávöxtun
og fjármálará›gjöf, sni›na a› flínum flörfum.
Spariskírteini ríkissjó›s ver›a greidd út
10. febrúar. fiá er gott a› vita af fjölbreyttum
sparna›arlei›um Sparisjó›sins.
Komdu í Sparisjó›inn og fá›u rá›gjöf
hjá fljónustufulltrúa okkar.
Sparna›ur hjá Sparisjó›num
Ókeypis lögfræðiaðstoð
öll fimmtudagskvöld milli kl. 19.30 og 22.00 í síma 551 1012
frá okt.-apríl Orator, félag laganema
Áætlun
D&T
Uppgjör
Frjálsa
Mismunur
Hreinar vaxtatekjur 534 699 165
Önnur rekstrargjöld 224 209 16
Framlag í afskriftareikning 131 70 61
Samtals mismunur 242
Mismunur að teknu tilliti til skatta 200
Áætluð rekstrarafkoma árið 2003
Áætlun
D&T
Áætlun
Frjálsa
Mismunur
231 450 219