Morgunblaðið - 07.02.2003, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LAGADEILD Háskóla Íslands mun
bjóða upp á nýjung í laganámi í
haust með alþjóðlegu
meistaranámi í lög-
fræði á ensku. Meist-
arastigið hefur verið
fjögur ár í undirbún-
ingi og stendur til
boða erlendum lög-
fræðingum sem hafa
lokið lagaprófi úr við-
urkenndum háskólum
og íslenskum lögfræð-
ingum, sem hafa út-
skrifast úr lagadeild
HÍ eða eru að ljúka
námi þaðan.
Meistarastigið er 45
einingar og miðað við
að það taki tvö ár en
unnt er að ljúka því á
þremur misserum.
Meðal námsefnis er
hafréttarfræði, alþjóð-
legur umhverfisréttur
og réttarsaga. Enn-
fremur verður kennd-
ur upplýsingatækni-
réttur, alþjóðlegur
höfundaréttur, Evr-
ópuréttur og fleira.
Kennarar verða ís-
lenskir og erlendir og
er búist við allt að 20
meistaranemum nú í
haust og jafnvel fleiri í
framtíðinni. Umsókn-
arfrestur er til 15. maí.
Gefinn hefur verið
út veglegur bæklingur um meist-
aranámið og verður honum dreift
markvisst í erlenda háskóla í sam-
starfi við Alþjóðaskrifstofu há-
skólastigsins en að sögn Jónatans
Þórmundssonar
lagaprófessors og for-
manns meistaranáms-
nefndar er lagadeildin
að bjóða upp á námið í
samkeppni við erlenda
háskóla. Mikil áhersla
er lögð á hæfni kenn-
ara, sem verða að
standast kröfur um
framhaldsmenntun
eða umtalsverða
reynslu af faginu auk
enskukunnáttu. „Við
leggjum einnig mjög
mikla áherslu á breytt-
ar kennsluaðferðir
með því að draga úr
fyrirlestraforminu og
auka vægi verkefna-
vinnu,“ segir hann.
„Við teljum að þessi
námsleið sé tímanna
tákn og mikil lyfti-
stöng fyrir lögvísindi í
landinu.Við viljum
taka þátt í evrópsku
lagaumhverfi sem hef-
ur boðið upp á víðtæk-
ari samskipti milli lög-
vísindamanna og
lögfræðinga.“ Segir
hann gífurlega mik-
ilvægt fyrir íslenska
lögfræðinga að eiga
þess kost að þjálfa sig
til að geta staðið jafn-
fætis starfssystkinum erlendis og
jafnframt þjálfa sig til starfa á er-
lendum vettvangi hjá ýmsum evr-
ópskum og yfirþjóðlegum stofn-
unum eins og færst hefur í vöxt.
„Við viljum fyrst og fremst bregð-
ast við þessu, og auka fjölbreytni
fyrir nemendur og kennara í laga-
deild og gera íslenska lögfræðinga
færari til að fást við dagleg störf í
breyttum heimi með vaxandi kröf-
um um lögfræðiþekkingu.“
Stór áfangi í sögu lagadeildar
Eiríkur Tómasson deildarforseti
lagadeildar segir hér um stóran
áfanga í 95 ára sögu lagadeild-
arinnar að ræða. „Laganámið hefur
verið að þróast undanfarin 10–15 ár
og hafa orðið ótrúlega miklar
breytingar á náminu og starfsemi
lagadeildar. Valfrelsi á síðari stig-
um námsins hefur aukist og við er-
um komin með mjög ákveðið rann-
sóknatengt nám á 4. og 5. ári. Af
einstökum viðburðum er meist-
aranámið einn stærsti áfanginn í
þróun lagadeildarinnar. Meist-
arastigið hefur verið sjö ár í þróun
og er mjög vel undirbúið.“
Lagadeild verður ekki heimilt að
innheimta skólagjöld fyrir meist-
aranámið en að sögn Eiríks þurfa
stjórnvöld að marka stefnu um
skólagjöld sem fyrst og gæta jafn-
ræðis á milli allra háskóla hér-
lendis. Skoðun Jónatans Þórmunds-
sonar á þessu er sú að íhuga verði
skólagjöld alvarlega á meist-
arastiginu en þangað til verður fyr-
irhugað meistaranám „sennilega
ódýrasta meistaranám í heimi,“
segir hann.
Nýjung hjá lagadeild Háskóla Íslands verður tekin upp í haust
Boðið upp á alþjóð-
legt meistaranám
Jónatan Þórmundsson
Eiríkur Tómasson
SVEINN Runólfsson landgræðslu-
stjóri segir að þótt beitarálag hafi
minnkað samhliða fækkun sauðfjár
fari því fjarri að ástand gróðurs á lág-
lendi sé alls staðar viðundandi. Hann
hefur því ekki áhyggjur af áhrifum
minni beitar á fjölbreytni gróðurs á
láglendi, en slíkar áhyggjur komu
fram í erindi sem Anna Guðrún Þór-
hallsdóttir, prófessor við Landbúnað-
arháskólann á Hvanneyri, hélt á ráðu-
nautafundi sl. miðvikudag.
Anna Guðrún sagði í erindi sínu að
hér á landi væri farið að gæta sam-
bærilegra breytinga á gróðurfari á
láglendi og á hinum Norðurlöndun-
um. Minni beit breyti gróðurfari og
þar með landslagi. Friðun á landi sem
hefði verið lengi beitt leiddi til þess,
þegar frá liði, að gróðurtegundum í
lágróðri fækkaði.
Jarðvegsrof á um 40% lands
Sveinn sagðist líta svo á að Anna
Guðrún hefði í sínu ágæta erindi verið
að fjalla um beitiland á láglendi sem
væri núna í hóflegri beit. Hún hefði
því ekki verið að tala almennt um
gróðurlendi á Íslandi. Þetta hefði hún
raunar staðfest í umræðum á ráðu-
nautafundinum.
Sveinn sagði að samkvæmt niður-
stöðum rannsókna Rannsóknastofn-
unar landbúnaðarins og Landgræðsl-
unnar gætti jarðvegsrofs á um 40% af
landinu. Þrátt fyrir beit hefði ástandið
á þessum svæðum verið að batna
samhliða minni beit, hlýnandi lofts-
lagi og ýmsum verndaraðgerðum.
Ástandið á þessum svæðum væri
engu að síður þannig að því færi fjarri
að það væri ástæða til að viðhalda
þessu ástandi með beit.
„Ég tel þess vegna að það sé alls
ekki svo að það sé eitt af forgangs-
verkefnum okkar er varðar gróðurfar
á landinu, að viðhalda núverandi
ástandi. Ég tel að náttúran eigi að fá
að hafa sinn gang og eitthvað af þess-
um beitilöndum fái að þróast yfir í
kjarrlendi.“
Sveinn sagði augljóst að samfara
mikilli fækkun sauðfjár á Íslandi hafi
dregið úr beit. Síðustu 10 ár hefðu
einnig verið hlý og góðviðrasöm og
því hefðu orðið miklar gróðurframfar-
ir á þessum árum um allt land, bæði í
byggð og á afréttum. „Við megum
hins vegar ekki gleyma því hvað
ástandið er víða slæmt og hvað við
eigum víða langt í land með að ástand-
ið sé viðunandi. Þróunin er hins vegar
jákvæð, en hún hefur staðið í skamm-
an tíma.“
Sveinn sagði að full ástæða væri til
að rannsaka betur áhrif beitar á gróð-
urfar. Kenningar Önnu Guðrúnar um
áhrif minnkandi beitar á gróðurfar
væru áhugaverðar og ástæða væri til
að gera frekari rannsóknir á þessu
hér á landi. Það væri t.d. áhugavert að
rannsaka hvort þróunin væru sú
sama alls staðar á landinu.
Sveinn sagði að það sjónarmið hefði
komið fram á ráðunautafundinum að
ferðamenn dáist mest af gróðurlaus-
um auðnum landsins. „Ég er hins veg-
ar harður á því að jarðvegsauðlindin,
með græna beltinu sem Kristján Eld-
járn, fyrrverandi forseti Íslands, tal-
aði um, sé einhver dýrmætasta auð-
lind okkar. Ég tel að okkur beri að
varðveita og vernda þessa auðlind
gegn uppblæstri með því að klæða
hana gróðurskildi og það sé fráleitt að
viðhalda auðnunum vegna þess að út-
lendingum finnist gaman að horfa á
þær,“ sagði Sveinn.
Beitarland fái
að þróast yfir
í kjarrlendi
RÚMLEGA sautján þúsund einka-
hlutafélög voru skráð hér á landi
um síðustu áramót og hefur þeim
fjölgað um rúmlega átta þúsund á
síðustu fimm árum. Nýskráningar
félaga eru hins vegar mun fleiri á
þessu tímabili eða rúmlega 10.400
og stafar munurinn af gjaldþrotum
og afskráningum einkahlutafélaga
á tímabilinu.
Ef litið er til nýskráninga félaga
á ofangreindu tímabili voru þær
flestar í fyrra eða 3.120 talsins.
Þær voru 1.871 árið 2001, rúmlega
tvö þúsund árið 2000, hálft
nítjánda hundrað árið 1999 og
rúmlega fimmtán hundruð árið
1998.
Indriði H. Þorláksson, ríkis-
skattstjóri, segir að þessi fjölgun
einkahlutafélaga þýði verulega
aukið álag á skattayfirvöld. Annars
vegar fjölgi skattaðilum með þessu
móti mjög mikið, þar sem í mjög
mörgum tilvikum sé þarna um að
ræða einstaklingsrekstur og með
stofnun einkahlutafélagsins bætist
við nýr skattaðili. Þá sé þessi hóp-
ur skattaðila tiltölulega þungur í
vinnslu af ýmsum ástæðum.
„Það er orðinn mikill munur á
skattlagningu á atvinnurekstur eft-
ir því hvort um er að ræða ein-
staklingsrekstur eða í hlutafélags-
formi og það kallar á viðleitni hjá
framteljendum til þess að hagræða
sínum framtölum og starfsemi,
sem kostar meiri þörf á eftirliti,“
sagði Indriði.
Hann nefndi sem dæmi reiknað
endurgjald sem sé dálítið þungt í
vöfum og flókið að frankvæma.
„Það er engin vafi að verkefni
skattyfirvalda þyngjast mjög mikið
með þessu,“ sagði Indriði ennfrem-
ur.
259 nýskráð einkahlutafélög
um leigu atvinnuhúsnæðis
Þegar skoðaðar eru nýskráning-
ar á síðasta ári og þær tuttugu at-
vinnugreinar þar sem þær voru
flestar kemur fram að 389 einka-
hlutafélög voru stofnuð í smábáta-
útgerð, 259 um leigu atvinnuhús-
næðis, 215 um húsbyggingar og
aðra mannvirkjagerð, 116 um
rekstur eignarhaldsfélaga, 105
vegna reksturs matsölustaða, 88
um sérfræðiþjónustu lækna, 77 um
hugbúnaðargerð eða ráðgjöf varð-
andi hugbúnað, 55 um rekstrarráð-
gjöf, þó ekki í landbúnaði, 48 um
bílaviðgerðir og viðhald, 43 um
framleiðslu kvikmynda og mynd-
banda, 38 um tannlækningar, og
einnig 38 um raflagnir, 30 um lög-
fræðiþjónustu og einnig 30 um
málningarvinnu og 32 um bók-
haldsþjónustu svo dæmi séu tekin.
Í öllum tilvikum er um fjölgun að
ræða milli ára og í sumum tilvikum
margfaldast fjöldi nýskráninga frá
árinu 2001.
Verulegt skattalegt hagræði get-
ur verið fólgið í því að vera með
einstaklingsrekstur í formi einka-
hlutafélags einkum ef tekjur eru
háar þar sem greiddur er 18%
tekjuskattur af hagnaði einka-
hlutafélagsins, auk 10% skatts á
útgreiddan arð. Það jafngildir
26,2% skatthlutfalli á tekjur um-
fram reiknað endurgjald og kostn-
að.
Sem dæmi um reiknað endur-
gjald má nefna að samkvæmt leið-
beiningum ríkiskattstjóra getur
það hæst orðið hjá sérfræðingi 535
þúsund kr. á mánuði og allt niður í
405 þúsund. Skipverji á smábát
þarf að reikna sér 205 þúsund í
tekjur á mánuði eða tæplega 2,6
milljónir í árstekjur og reiknað
endurgjald iðnaðarmanns er á
bilinu 215 þúsund til 240 þúsund á
mánuði. Lægst er reiknað endur-
gjald bónda með sauðfé 80 þúsund
kr. á mánuði.
Ef um einstaklingsrekstur er
hins vegar að ræða er greiddur
38,55% staðgreiðsluskattur af
tekjum ársins 2003. Til viðbótar
ber að greiða 5,73% tryggingagjald
og 5% hátekjuskatt sé um háar
tekjur að ræða eða samanlagt
49,28% í opinber gjöld.
Rúmlega sautján þúsund einkahlutafélög á skrá í árslok
Hefur fjölgað um átta
þúsund á fimm árum


  








 




Verulega aukið álag á skatta-
yfirvöld segir ríkisskattstjóri
INNLAGNIR unglinga, 17 ára og
yngri, á meðferðarheimilið Vog hafa
aukist um fjórðung á síðastliðnum 10
árum samkvæmt tölum frá SÁÁ. Ár-
ið 1993 voru innlagnir þessa aldurs-
hóps 45 en 2002 voru þær orðnar 200
talsins. Skipting milli kynja er nokk-
uð jöfn en alls leituðu 63 stúlkur og
65 piltar sér aðstoðar á Vogi árið
2002. Innlagnir eru fleiri en tala ein-
staklinga þar sem sumir leita sér að-
stoðar í nokkur skipti.
„Þetta er aldurshópur sem við höf-
um ekki verið að telja meginverkefni
okkar fram að þessu af því að með-
ferðarheimili Barnarverndarstofu
hafa tekið hann meira að sér,“ segir
Þórarinn Tyrfingsson læknir á Vogi.
„Það hefur orðið talsverð uppbygg-
ing í meðferðum á vegum Barna-
verndarstofu og aukin meðferðarúr-
ræði þar.“ Að því leyti er erfitt að
skýra aukninguna.
Þórarinn segir þessa aukningu
koma heim og saman við svokallaðan
„vímuefnafaraldur“ sem hófst í
kringum árið 1996. „Þá komu allt í
einu e-töflur og umræðan opnaðist
verulega. Kannabisneysla jókst tölu-
vert og það er gjarnan hún sem
hrekur unglingana til meðferðar,“
segir Þórarinn og bætir við að flestir
færu þeir fljótlega að reykja daglega
eftir að þeir byrjuðu á þessu.
Eina af ástæðum þessarar aukn-
ingar má rekja til þess að Vogur er
eina stofnunin, að sögn Þórarins,
sem veitir unglingum skyndiþjón-
ustu. Þrátt fyrir að unglingarnir falli
endurtekið í gryfju fíkniefna er tekið
við þeim aftur.
Fjórfalt
fleiri ung-
lingar í
meðferð