Morgunblaðið - 07.02.2003, Blaðsíða 22

LISTIR
22 FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SÁ sem ætlar í bíó í Parísgerir rétt í því að kaupaPariscope sem kemur útá miðvikudögum og kost-
ar minna en hálfa evru. Þar er
gerð grein fyrir bíómyndum í
borginni og öðrum menningar-
viðburðum. Þessi blöðungur
gekkst undir andlitslyftingu fyrir
nokkrum vikum og er nú orðið að-
gengilegra að skima hvað er á
seyði. Það er jafnvel hægt að
komast að því nú orðið hvað til-
tekin bíómynd heitir á frummál-
inu.
Þessar vikurnar eru uppi
merkilegar syrpur með verkum
Fritz Lang, John Ford, japanska
leikstjórans Kon Ichikawa, helstu
myndir Bogarts, svo eitthvað sé
nefnt. Varla eru þær færri en
hundrað myndirnar sem hefði
verið gaman að sjá í vikunni. En
stefnan var tekin á Bunuel. Nú er
verið að sýna myndirnar sem
hann gerði í Mexíkó. Þangað
fluttist hann 1946 frá Bandaríkj-
unum, útlægur Spánverji á tímum
Franco, og komst á fulla ferð að
skapa eftir fimmtán ára hlé.
Luis Bunuel, fæddur1900, er einn sérstæð-asti meistari kvik-myndasögunnar. Rétt
er að taka strax fram að ekki
stendur til að afgreiða hann hér
og nú. Það væri hranalegt að ætla
sér það yfirleitt, því hann er sjálf-
ur svo fjarri því í verkum sínum
að afgreiða nokkurn skapaðan
hlut. Hann er meira í því að
benda á rakalausan leyndardóm,
þvætting tilverunnar og kvikind-
isskap. Frásögnin í myndunum er
yfirleitt ekki njörvuð í hefð-
bundnar söguviðjar og margar
eru á súrrealískum nótum. Mátt-
ugt ímyndunarafl og sérstæður
húmor eru aðalsmerki höfund-
arins. Erótík og dauði eru helstu
þræðir, ekki með öllu óspænskt.
Bunuel hafði það af að breyta
lífi þeirrar sem þetta skrifar, með
því að hún villtist inn á Viridiönu í
Hafnarbíói því sem einu sinni var,
líklega ófermd. Bíólífsreynslan
var svo mögnuð að hún fór ann-
arleg til frambúðar yfir bragga-
þröskuldinn í Hafnarbíói út í
skammdegið. Hafði náttúrlega
ekki skilið neitt, en þetta snýst
hvort sem er ekki um það.
Mexíkómyndir Bunuels eru
núna til sýnis í Reflet Medicis
bíóinu á Rue Champollion, í litlum
bíóklasa rétt við St. Michel. Sem-
sagt upp þá götu og til vinstri á
Rue des Écoles þar sem bíó blasir
við á hægri hönd og Reflet Medic-
is er svo annað bíó í götuspott-
anum þar upp af.
Mexíkómyndirnar eru hver
annarri frábærari, þeirra á meðal
El, um eiginmanninn afbrýði-
sama, Súsanna perversa og Los
olvidados. Sú síðasta fjallar um
afbrotastráka í Mexíkóborg.
Kannski ein alvarlegasta mynd
Bunuels og mjög lífseig í vitund-
innni.
Bíófólkið lét ráða forvitn-ina um að sjá einumyndina sem Bunuelgerði á ensku. Hún
heitir á frönsku La jeune fille eða
Unga stúlkan. Hér er undarlegt
andrúmsloft á eyju þar sem eng-
inn er nema veiðivörður, unga
stúlkan sem er bara barn og afi
hennar sem var að deyja. Við
bætist blökkumaður á flótta und-
an ranglætinu, prestur sem kem-
ur að ná í stúlkuna til byggða og
svo grimmur svertingjahatari.
Frásögnin er hefðbundin og um-
fjöllun miklu skorinorðari en ég
man eftir í annan tíma hjá Bunu-
el, nema þá kannski í Los Olvida-
dos. Hér afhjúpar hann kynþátta-
hatur og hræsni svo beint að það
má kalla ódæmigert fyrir hann.
Unga stúlkan sem situr ekki
auðum höndum, hvort sem það er
við að elda ofan í brútal kalla eða
að verka hunang, er eft-
irminnilegt sköpunarverk og að
einhverju leyti tilbrigði við
Lólítustefið. Það er fallegt og
áhrifamikið að sjá hvernig leik-
stjórinn fer með umkomuleysi
hennar og hörku og kallast
kannski að einhverju leyti á við
umfjöllun hans um stráklingana í
Los Olvidados og um ábyrgð full-
orðna fólksins.
Eitt af eftirminnilegum atrið-
um er þegar unga stúlkan plantar
viskíflösku á leiði afa síns af um-
hyggju fyrir honum. Þegar full-
orðna fólkið bannar það lætur
hún flöskuna vaða í tré. Og þá
datt mér í hug það sem Bunuel
sagði á efstu árum, um þvílíkan
létti að hafa losnað við náttúruna,
en að guð gæfi að honum entust
lifur og lungu til að reykja eins og
strompur og drekka eins og
svampur fram í andlátið. Meist-
arinn var mjög góður í meitluðum
setningum: „Guði sé lof að ég er
guðleysingi“ er ein þeirra.
Bíókvöldinu sló saman viðklíkukvöld og þessvegna var borðað áTabac de France, á
horninu á Rue Racine og Rue
Monsieur le Prince, svona fimm
mínútna gang frá bíóinu. Þetta er
gamalgróin stofnun ætluð Frökk-
um en ég hef aldrei rekist á að
amast sé við aðskotadýrum á svo-
leiðis stað. Þarna var matreiddur
samræmdur matseðill háfranskur
ofan í klíkuna. Salatið fyrst með
sveitaskinku, haricots vert (græn-
um ertum) og osti. Aðalréttur var
innbakað nautafíle, kartöflugratín
með rifnum kartöflum og lauk,
skorið eins og terta, og brasaðar
endívur. Eftirréttur var indælis
ávaxtabaka.
Og ef ég ætti að mæla með enn
fleiru í borginni en því sem þegar
er talið þá væru það náttúrlega að
minnsta kosti tvær bíómyndir
sem ég hef þegar sagt frá og er
enn verið að sýna, Maður án for-
tíðar (Ĺhomme sans Passé) eftir
Aki Kaurismaki og Einræðisherr-
ann eftir Chaplin. Þar að auki
göngutúrar á síðkvöldi í miðri
febrúarviku á fjölförnustu stöðum
kringum Latínuhverfi, Lúx-
emborgargarð og St. Michel því
þar er ekki sála og nóg pláss á
stéttunum til að þramma eftir
sínu lagi.
B í ó k v ö l d í P a r í s
Unga stúlkan og Bunuel
Eftir Steinunni Sigurðardóttur
Luis Bunuel
Félagsmið-
stöðin Hæða-
garði 31 Sigrún
Sigurðardóttir
opnar mál-
verkasýningu kl.
14. Við opnunina
syngur Lög-
reglukórinn
nokkur lög.
Sigrún hefur
stundað mynd-
listarnám í Hæðargarði undir leið-
sögn Selmu Jónsdóttur. Enn frem-
ur hefur hún stundað nám í
myndlistardeild Námsflokka
Reykjavíkur undir stjórn Þorsteins
Eggertssonar og sótt ýmis nám-
skeið.
Þetta er önnur sýning Sigrúnar í
félgsmiðstöðinni en hún hefur einn-
ig tekið þar þátt í samsýningum.
Sýningin er opin kl. 13–16 virka
daga til 7. mars.
Blómaverkstæði Betu
Reykjavíkurvegi 60 Elísabeta Ýr
Sigurðardóttir sýnir olíumálverk á
striga og stendur sýningin til 6.
mars.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Sigrún
Sigurðardóttir
ÞVÍ miður var aðsókn langt undir
meðallagi á 2. tónleikum Myrkra
músíkdaga í gær og virtust fáir hafa
áttað sig á fjölbreytninni sem vænta
mátti. Enda má segja að tónleikarn-
ir hafi stílrænt spannað mestalla 20.
öld.
Orchestra B eftir Atla Ingólfsson,
fyrsta verk tónskáldsins fyrir sin-
fóníuhljómsveit, minnti mann í
áferð mest á stækkaða útgáfu af
kammerverkum Atla. Laglínulaus
þéttur massi, kraumandi í nærmynd
af iðandi skordýrakenndum „gliss-
um“ en úr fjarlægð lengst af drep-
inn í dróma eins og risavaxið
geimpedalsflykki á reki milli sól-
kerfa. Þó ekki með öllu hrynvana,
því greina mátti hægar háttbundnar
bylgjuhreyfingar líkt og ófreskar
fæðingarhríðir í framtíðarhroll-
vekju. Í seinni hluta gliðnaði nokk-
uð kyrrstaðan, m.a. með sköruðum
skölum, og litavalið jókst, unz lífs-
lokaþráður verksins birtist sem
háttliggjandi orgelpunktur er hvarf
í undurblíða en (því miður) örstutta
niðurlagshljóma í strengjum.
Sinfónía Hróðmars I. Sigur-
björnssonar mun sú fyrsta höfundar
í þeirri grein þótt ekki bæri hún
númer. Þó að einnig hér væri beitt
þéttriðnu hljómamáli við takmarkað
lagferli í hefðbundnum skilningi,
kom hressilega á óvart hvað höf-
undur var ófeiminn við púlsrytmísk
tilþrif. I. þáttur skoppaði þróttmik-
ill á jöfnum nótnagildum í spenn-
andi eltingarleikskenndu perpetuo
mobile er minnti á sambland af við-
ureign unglingagengjanna í West
Side Story, fórnardönsum Vorblóts-
ins og stórsveitardjassi frá
„jungle“-skeiðinu. Fágaður mið-
þátturinn var angurvært íhugull, en
fínallinn iðaði af vandmeðförnum en
skemmtilegum krosshrynjum sem
hljómsveitin skilaði af aðdáunar-
verðri nákvæmni. Vandað og
áheyrilegt verk sem lofaði góðu um
„nr. 2“.
Slegið var á nýklassíska strengi í
þríþættum Trompetkonsert Jóns
Ásgeirssonar frá 2000; ekki síður
vandvirknislega unnið og músíkan-
tískt verk en hið undangengna,
nema hvað rómantísk laglínan var
hér í öndvegi. Hæfilega ósamhverf
hendingauppbygging dró stórum úr
offyrirsjáanleika, og þrátt fyrir
skýra framvindu leyndu hljóma-
meðferð og orkestrun á sér undir
látlausu yfirborði. Hafi nokkur lag-
stúfur setið eftir í áheyrendum
þetta kvöld var það án efa ævin-
týralega valsstefið úr II. þætti (end-
urreifað í III.) sem hæft hefði sjálfri
Öskubusku á dansleiknum í kon-
ungshöllinni. Ásgeir Steingrímsson
lék af mýkt og snerpu með tigin-
bornum tóni, þó að lokaþátturinn
hefði eflaust mátt vera hraðari.
Sinfóníetta (lítil sinfónía) nefnir
Jónas Tómasson einþætt hljóm-
sveitarverk sitt, innblásið af enn
óvirkjuðu hálendisauðnunum norð-
ur af Vatnajökli. Samt stóð verkið
vel fyrir sínu án allra utanaðkom-
andi aðstæðna. Og gott betur, því
frómt frá sagt kom undirrituðum í
opna skjöldu hvað Jónas sýndi hér
meistaraleg tök á sinfóníska miðl-
inum. Tjábrigðin virtust hlaðin
merkingu á óvenju beinskeyttan
hátt með áhrifamiklum andstæðum
í áferð og styrk, og orkestrunin hélt
tærleika sínum, allt upp í drekk-
hlöðnustu tutti-innskot inn á milli
kyrrðarkafla. Þau virtust segja,
með hranalegri afskræmingu á Loð-
víki XVI: „Á eftir okkur kemur
syndaflóðið!“
Sinfóníuhljómsveitin og Bern-
harður Wilkinson luku hér mynd-
arlegu dagsverki með ótvíræðum
glæsibrag, og misstu margir af
miklu.
20. öldin í hnotskurn
TÓNLIST
Íslenzka óperan
Myrkir músíkdagar. Atli Ingólfsson: Orch-
estra B (2003; frumfl.) Hróðmar I. Sig-
urbjörnsson: Sinfónía (2003; frumfl.) Jón
Ásgeirsson: Trompetkonsert (2000;
frumfl.) Jónas Tómasson: Sinfóníetta I
(2003; frumfl.) Ásgeir Steingrímsson
trompet; Sinfóníuhljómsveit Íslands.
Stjórnandi: Bernharður Wilkinson.
Fimmtudaginn 6. febrúar kl. 19.30.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Ríkarður Ö. Pálsson
DANSLEIKHÚS með Ekka mun í
dag sýna fyrsta þátt dansleikhús-
verksins Evu³ í The Place Theatre í
London. Eva³ verður þar hluti af ár-
legu danshátíðinni Aerowaves og er
þetta í fyrsta sinn sem íslenskri
danssýningu er boðin þátttaka.
Á Aerowaves-hátíðinni sýna dans-
flokkar frá tíu Evrópulöndum verk
sín sem valin eru úr 200 umsækj-
endum. Dansleikhúsi með Ekka var
boðin þátttaka eftir að John Ash-
ford, leikhússtjóri The Place
Theatre, sá Evu³ á danshátíðinni x-
primo í Malmö í september síðast-
liðnum.
Auk evrópsku sýninganna sýna
yfir 80 ungir og upprennandi breskir
danshöfundar verk sín, en á þeim
sex vikum sem hátíðin stendur yfir
eru sýnd um 100 dansverk.
Eva³ var frumsýnd í Tjarnarbíói í
ágúst 2002. Dansleikhúsverkið er
byggt á leikritinu Garðveisla eftir
Guðmund Steinsson en í dansleik-
húsverkinu er kannaður þáttur Evu
út frá sjónarhorni hennar og hlut-
verki sem kyntákn, eiginkona og
móðir.
Eva³ skiptist í þrjá þætti og verð-
ur fyrsti þátturinn sýndur á Aero-
waves en í honum kemur Eva fram
sem sakleysið, hin unga og óspillta
kona sem stendur frammi fyrir
freistingum og löngun til að kanna
hið ókunna.
Haustið 2002 var Eva³ sýnd á
danshátíðinni X-primo í Malmö og
var fulltrúi Íslands á danshátíðinni
Nordic Scene í Brüssel. Verkinu var
vel tekið á þessum hátíðum og hefur
vakið athygli fleiri danshátíða.
Danshöfundar verksins eru þátt-
takendur sýningarinnar en dansarar
fyrsta þáttar eru þær Erna Ómars-
dóttir og Margrét Sara Guðjóns-
dóttir. Um leikgerðina og verkstjórn
fyrsta þáttar sá Karen María Jóns-
dóttir. Búningar eru í höndum Re-
bekku A. Ingimundardóttur og um
lýsingu sér Alfreð Sturla Böðvars-
son. Hljómsveitin Trabant samdi
tónlistina í Evu³ en leikstjóri verks-
ins er Aino Freyja Järvelä.
Eva³ sýnd í London
LEIKFÉLAG Húsavíkur frumsýnir
í Samkomuhúsinu í kvöld, föstu-
dagskvöld, kl. 19.30 leikritið Þrúgur
reiðinnar. Verkið er byggt á skáld-
sögu Johns Steinbecks. Þetta er í
annað sinn sem verkið er sýnt hér-
lendis, fyrri uppsetningin var í
Borgarleikhúsinu fyrir liðlega ára-
tug og þá leikstýrðu þeir Kjartan
Ragnarsson og Óskar Jónasson og
KK samdi tónlistina. Leikfélag
Húsavíkur er því fyrsta áhugaleik-
félagið sem tekur þetta verk til sýn-
ingar hérlendis.
Það er Arnór Benónýsson sem
leikstýrir verkinu á Húsavík en
hann fagnar jafnframt 20 ára leik-
stjórnarafmæli um þessar mundir.
Undanfarinn áratug hefur hann
fyrst og fremst leikstýrt á heima-
slóðum, hjá Eflingu í Reykjadal.
Þrúgur reiðinnar er mannmörg
sýning og þar koma fram margir
reyndustu leikarar LH, í bland við
yngra fólk. Tónlistarstjóri sýning-
arinnar er Guðni Bragason, sem
jafnframt spilar og syngur í tríói
sem annast tónlistarflutning.
Næstu sýningar er á þriðjudags-
og föstudagkvöld kl. 20.30.
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Frá æfingu á Þrúgum reiðinnar hjá Leikfélagi Húsavíkur.
Húsvíkingar sýna
Þrúgur reiðinnar
Húsavík. Morgunblaðið.